Ανοσία στον κορωνοϊό: Μια περίπλοκη υπόθεση

Όταν το ανοσοποιητικό σύστημα του σώματός μας συναντά έναν ιό, αυτό αρχίζει να παράγει αντισώματα τα οποία μπορούν να αναγνωρίσουν τον συγκεκριμένο ιό και να του επιτεθούν. Υπάρχει μάλιστα η κοινή πεποίθηση ότι όταν ένας άνθρωπος μολύνεται από έναν ιό, η ανοσία καθιστά αδύνατο να νοσήσει ξανά από τον ίδιο ιό.

Η αλήθεια ωστόσο είναι κάπως πιο περίπλοκη. Η ανοσία είναι ένα ευρύ φάσμα. Κάποιοι ιοί οδηγούν σε δια βίου προστασία, όπως αυτοί της ανεμοβλογιάς και της ιλαράς. Κάποιοι άλλοι όμως, όπως ο ιός της γρίπης, συνήθως δεν προσφέρουν τέτοια προστατευτική ασπίδα.

Όσον αφορά στον SARS-CoV-2, τον ιό που προκαλεί το Covid-19, λίγα είναι ακόμη γνωστά για την ανοσολογική αντίδραση του οργανισμού σε μια τέτοια μόλυνση, λέει ο Τζορτζ Ράθερφορντ, επικεφαλής μολυσματικών ασθενειών και παγκόσμιας επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Φρανσίσκο.

«Αυτό είναι κάτι που θα χρειαστεί λίγος καιρός για να το καταλάβουμε».

Η κατανόηση του επιπέδου της ιικής ανοσίας στους επιζώντες του Covid-19 θα αποδειχθεί καθοριστική για τη λήψη αποφάσεων σχετικά με το πώς και πότε πρέπει να αρθούν οι περιορισμοί. Τα τεστ αντισωμάτων στον ιό έχουν χαρακτηριστεί ως σημαντικό μέρος των προσπαθειών για επανεκκίνηση της οικονομίας ώστε να επιστρέψουν οι άνθρωποι στη δουλειά.

Οι ερευνητές πρέπει να απαντήσουν σε δύο βασικές ερωτήσεις: Πόσο καιρό παραμένουν τα αντισώματα του SARS-CoV-2 στο σώμα μας και για πόσο καιρό αποτρέπουν την επαναμόλυνση;

Αν ο ιός συμπεριφερθεί όπως, για παράδειγμα, εκείνος που προκαλεί την ιλαρά, μπορούμε να ελπίζουμε σε ισόβια ανοσία. Σε ένα τέτοιο σενάριο, ο ιός τελικά θα σταματούσε να εξαπλώνεται, κάνοντας τους επιστήμονες να μιλούν για την ανοσία της αγέλης.

Είναι μια ελπίδα πολλών επιστημόνων, μεταξύ των οποίων και του Ράθερφορντ.

Μια περίπλοκη συζήτηση

Όμως προς το παρόν δεν είναι παρά μία ελπίδα. Κι αυτό γιατί η ανοσία, όταν μιλάμε για κορωνοϊούς, είναι μια πολύ περίπλοκη υπόθεση.

«Δεν υπάρχει απόδειξη, σε αυτό το στάδιο, ότι η ανάπτυξη αντισωμάτων θα είναι προστατευτική», λέει στο Bloomberg ο Ντέιβιντ Βαλτ, καθηγητής παθολογίας στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ και στο Brigham and Women’s Hospital στη Βοστώνη.

«Δεν υπάρχουν ακόμη στοιχεία ότι οι άνθρωποι δεν μπορούν να μολυνθούν ξανά με τον ιό».

Μελέτες για τον SARS και τον MERS, που σχετίζονται στενά με το SARS-CoV-2, κάνουν λόγο για περιορισμούς στην ανοσολογική απόκριση του σώματος.

Μία έκθεση του 2007 για το SARS έδειξε ότι τα αντισώματά του εξαφανίστηκαν μετά από δύο –κατά μέσο όρο- χρόνια, καθιστώντας τους ασθενείς δυνητικά ευάλωτους σε μια εκ νέου μόλυνση.

Μια μελέτη για τον MERS διαπίστωσε ότι τα αντισώματα τείνουν να παραμείνουν για λίγο περισσότερο, αλλά όχι σε όλους τους ανθρώπους. Καμία μελέτη από τις δύο δεν έδειξε εάν η παρουσία αντισωμάτων προστάτευε έναντι της μόλυνσης.

«Οι πιο κοντινοί ιοί στον νέο κορωνοϊό δείχνουν ότι δεν υπάρχει παρατεταμένη ανοσοαπόκριση», τονίζει ο Βαλτ.

Τα στοιχεία από προηγούμενες μελέτες δείχνουν επίσης ότι η μόλυνση κάποιου με κορωνοϊό μια φορά δεν τον «γλιτώνει» από αυτόν στο μέλλον. Το 1984, για παράδειγμα, ερευνητές του Ηνωμένου Βασιλείου μόλυναν εθελοντές με έναν εποχικό ιό και στη συνέχεια τους εμβολίασαν από αυτόν ένα χρόνο αργότερα για να ελέγξουν εάν είχαν αποκτήσει ανοσία.

Όσοι εκτέθηκαν στο ίδιο ακριβώς στέλεχος του ιού δεν αρρώστησαν, αλλά κάποιοι που εκτέθηκαν σε ένα ελαφρώς διαφορετικό (μεταλλαγμένο) στέλεχος εμφάνισαν εκ νέου τα συμπτώματα.

Κορωνοϊός: Επτά μύθοι και αλήθειες για τον θανατηφόρο ιό

Η έκθεση στον ιό, κατέληξαν οι ερευνητές, εξασφάλισαν μόνο «μερική ανοσία». Μια άλλη μελέτη που δημοσιεύθηκε το 1990 διαπίστωσε ότι σε ορισμένα άτομα, τα επίπεδα αντισωμάτων κατά του ιού μειώθηκαν τόσο πολύ κατά τη διάρκεια ενός έτους που ακόμη και η έκθεση στο ίδιο στέλεχος δεν εμπόδισε απαραίτητα μια δεύτερη μόλυνση.

Περιπλέκοντας θέματα, δεν είναι όλα τα αντισώματα ίδια. Μόνο τα λεγόμενα «εξουδετερωτικά» μειώνουν ή αποτρέπουν τη μόλυνση από έναν ιό. Άλλοι τύποι αντισωμάτων είναι σε θέση να αναγνωρίσουν μια παθογένεια αλλά δεν συνδέονται με αυτή.

Υπάρχουν κάποιες πρόσφατες, ελπιδοφόρες ενδείξεις ότι το SARS-CoV-2 ενεργοποιεί την παραγωγή των εξουδετερωτικών αντισωμάτων, υποστηρίζει ο Βαλτ. Για παράδειγμα, οι εκχύσεις πλάσματος από άτομα που έχουν αναρρώσει από τον νέο κοροναϊό φαίνεται να είχαν θετικό αντίκτυπο σε ασθενείς με Covid-19 σε κρίσιμη κατάσταση. Πολλά νοσοκομεία έχουν αρχίσει να χρησιμοποιούν αυτήν τη θεραπεία και μελέτες γι’ αυτήν βρίσκονται σε εξέλιξη.

Αλλά δεν είναι σαφές πόσο καιρό προσφέρουν προστασία αυτά τα αντισώματα. Έρευνες από τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων της Νότιας Κορέας ανέφεραν ότι 91 μολυσμένοι ασθενείς διαγνώστηκαν αρνητικοί στον ιό και αργότερα βρέθηκαν ξανά θετικοί. Αυτό θα μπορούσε να έχει διάφορες αιτίες, όπως λανθασμένα αρνητικά αποτελέσματα ή συνεχιζόμενη ανίχνευση θραυσμάτων ιού ακόμη και μετά την ανάρρωση κάποιου και όταν ο ιός δεν είναι πλέον ενεργός στο σώμα του.

Αυτή την εβδομάδα, αξιωματούχοι του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας δήλωσαν ότι δεν είναι σαφές εάν οι ασθενείς που έχουν αναρρώσει από κορωνοϊό έχουν ανοσία από μια δεύτερη λοίμωξη.

Για να κατανοήσουμε καλύτερα την ανοσία του SARS-CoV-2, οι ερευνητές θα πρέπει να μελετήσουν την πρόοδο της νόσου σε πολλά άτομα με την πάροδο του χρόνου, λαμβάνοντας πολλά δείγματα από τα ίδια άτομα.

Το πόσο καιρό θα διαρκέσει είναι ακόμη ανοιχτό σε πολλές συζητήσεις.