Κορωνοϊός: Ο χαμένος χρόνος της επιστημονικής έρευνας μετά τον Sars

Πριν από 20 χρόνια, μόνο τέσσερις ιοί της οικογένειας κορώνα ήταν γνωστοί ως μεταδόσιμοι στους ανθρώπους, και όλοι σχετικά ήπιοι.

Όμως, στις αρχές της δεκαετίας του 2000, όλα άλλαξαν, με την εμφάνιση ενός πέμπτου μέλους της ίδιας οικογένειας: το Σοβαρό και Οξύ Αναπνευστικό Σύνδρομο (Sars) προκάλεσε τον θάνατο 774 ανθρώπων σε ολόκληρο τον κόσμο ανάμεσα στο 2002 και το 2003. Στην συνέχεια εμφανίστηκε το Αναπνευστικό Σύνδρομο της Μέσης Ανατολής (Mers) που προκάλεσε τον θάνατο περισσότερων των 850 ανθρώπων από το 2012.

Τότε, ξεκίνησαν έρευνες για την παρασκευή φαρμάκων και εμβολίων.

«Αλλά πάρα πολύ συχνά, η αυξημένη προσοχή προς την έρευνα και τις επενδύσεις που προκαλούσε μία νέα επιδημία μειωνόταν σύντομα όταν η επιδημία περνούσε σε ύφεση», εξηγεί ο Jason Schwartz της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου του Yale.

«Αποτέλεσμα, πολλά υποσχόμενες στρατηγικές έρευνας -κυρίως έρευνες βάσης- παραμερίζονται ή χάνουν τους πόρους τους, τη στιγμή που η εργασία αυτή θα μπορούσε να είναι πολύτιμη για την επιτάχυνση της απόκρισης σε μελλοντικές επιδημίες».

Απέναντι στην «παγκόσμια απειλή» που αντιπροσωπεύει πλέον ο Covid-19, αυτή η έρευνα βάσης είναι σημαντική «για να χρησιμεύσει ως βάση για μελλοντικές καινοτομίες, ακόμη και αν δεν υπάρχει άμεση εμπορική εφαρμογή», τονίζει ο ιολόγος.

Ορισμένα ερευνητικά προγράμματα είχαν ξεκινήσει, με την υποστήριξη κυρίως της Ευρωπαϊκής Ενωσης, σημειώνει ο Bruno Canard, ειδικός επί των ιών στο CNRS. Στην συνέχεια ατόνησαν, υπήρξαν πολιτικές αλλαγές, η (χρηματοπιστωτική) κρίση του 2008...», λέει ο ερευνητής κάνοντας λόγο για «έναν επιστημονικό κόσμο με χρηματοδοτικό ορό».

«Ντροπή!»

«Μειώσαμε ταχύτητα την στιγμή που αντίθετα η εμφάνιση των ιών μάλλον επιταχύνεται και θα επιταχύνεται όλο και περισσότερο, εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, της μείωσης της βιοποικιλότητας, της αποψίλωσης», επιμένει ο ερευνητής, την στιγμή που υπάρχουν υποψίες ότι το Sars, το Mers και ο νέος ιός της οικογένειας γεννήθηκαν στο ζωικό κόσμο πριν περάσουν στους ανθρώπους.

Για τους ειδικούς αυτούς, αν η έρευνα για τους ιούς της οικογένειας κορώνα είχε συνεχισθεί με ταχείς ρυθμούς από το 2002, θα είχαμε ίσως σήμερα ένα φάρμακο ικανό να καταπολεμήσει την ασθένεια Covid19.

Υπάρχουν υπό δοκιμή πολλά στοιχεία κατά του Covid19, που προέρχονται από αυτήν την έρευνα βάσης για το Sars και άλλους ιούς, όπως το remdesivir. «Αλλά θα μπορούσαν να έχουν γίνει πολύ περισσότερα», λέει ο Bruno Canard.

Βέβαια, οι τρεις θανατηφόροι ιοί δεν είναι ταυτόσημοι, ωστόσο είναι «αρκετά» παρόμοιοι. Ο νέος ιός «είναι μάλιστα ο δίδυμος αδελφός του ιού του 2003», λέει.

Αλλά , ακόμη και με διαφορές, η επιστήμη θα μπορούσε να έχει την ικανότητα να αναπτύξει «ένα οικουμενικό φάρμακο, αποτελεσματικό για κάθε νέο ιό τύπου κορώνα που θα εμφανιστεί», βεβαιώνει ο Johan Neyts, καθηγητής Ιολογίας του πανεπιστημίου KU Leuven του Βελγίου.

«Γνωρίζαμε έξι μέλη της οικογένειας των ιών τύπου κορώνα, κατά συνέπεια, είχαμε ικανά στοιχεία για να προσπαθήσουμε να βρούμε ένα αποτελεσματικό φάρμακο κατά των έξι αυτών, όπως και κατά του έβδομου, του όγδοου, του ένατου...», συνεχίζει ο καθηγητής που διευθύνει μία ομάδα που εργάζεται επί ενός εμβολίου και μίας θεραπείας κατά του νέου ιού.

«Είναι μία επίθεση που θα μπορούσαμε να έχουμε αποφύγει, άνθρωποι θα πεθάνουν και είναι πραγματικά ντροπή», λέει.

Αλλά, για όλα αυτά χρειάζονται χρήματα. «Η ανάπτυξη ενός τελείως νέου φαρμάκου μπορεί να κοστίσει 250-300 εκατομμύρια ευρώ. Αυτό θα επέτρεπε στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας να έχει αποθέματα ενεργού θεραπευτικού σκευάσματος κατά οποιουδήποτε ιού τύπου κορώνα», λέει ο βέλγος ερευνητής.

Ομως, τα χρήματα δεν είναι το μοναδικό πρόβλημα, επιμένει ο Bruno Canard: «για την ανάπτυξη ενός στοιχείου χρειάζονται χρόνια, χρειάζονται κλινικές δοκιμές και γι' αυτό χρειάζονται ασθενείς, και ασθενείς δεν υπάρχουν στα μεσοδιαστήματα των κρίσεων».

Ολοι πάντως ελπίζουν ότι αυτήν την φορά ο κόσμος θα μάθει το μάθημά του.

Αυτή η επιδημία θα πρέπει να είναι το τελευταίο σήμα συναγερμού, λέει ο Johan Neyts. «Αυτό ισχύει για την οικογένεια των ιών τύπου κορώνα, αλλά επίσης και για τις άλλες οικογένειες των ιών: ο κόσμος έχει ήδη ξεχάσει τον zika...»