Ανάλυση CNNi: Η κρίση μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν δεν έχει τελειώσει

Κατά την παραδοχή του λάθους στη δημόσια ιρανική τηλεόραση το Σάββατο, ο υπεύθυνος διοικητής της μονάδας δήλωσε ότι «ευχόταν να ήταν νεκρός», όταν συνειδητοποίησε ότι ο στόχος που χτύπησε η μονάδα του –που νόμιζε ότι ήταν πύραυλος κρουζ- ήταν στην πραγματικότητα αεροπλάνο.

Η Ουκρανία απαιτεί πλήρη έρευνα και αποζημίωση στις οικογένειες των θυμάτων, που ήταν κυρίως Ιρανοί, Καναδοί και Ουκρανοί.

Και τώρα τι;

Πως οι κυβερνητικοί ηγέτες των ΗΠΑ και του Ιράν, που βρίσκονται τώρα σε άμεση και ανοιχτή στρατιωτική σύγκρουση για πρώτη φορά μετά την Ισλαμική Επανάσταση του Ιράν, μπορούν να εξέλθουν από αυτή την κρίση;

Υπάρχουν ακόμα πολλά αναπάντητα ερωτήματα σχετικά με τα αποδεικτικά στοιχεία περί «επικείμενων και απειλητικών επιθέσεων» κατά των Αμερικανών, τα οποία οδήγησαν τις ΗΠΑ να σκοτώσουν τον υποστρατηγό Κασέμ Σουλεϊμανί την περασμένη εβδομάδα. Οι Ρεπουμπλικανοί γερουσιαστές, Mike Lee και Rand Paul, εντάχθηκαν στους Δημοκρατικούς που διαμαρτύρονται για την ενημέρωση της διοίκησης του Τράμπα στο Κογκρέσο. Ο Lee μάλιστα έλεγε ότι ήταν «η χειρότερη ενημέρωση που έχω δει - τουλάχιστον σε ένα στρατιωτικό ζήτημα - στα εννέα χρόνια μου».

Το Κογκρέσο θέλει επίσης να μάθει αν ο Σουλειϊμανί είχε στο στόχαστρο τέσσερις αμερικανικές πρεσβείες προτού σκοτωθεί, όπως είπε ο Τραμπ στο Fox News την Παρασκευή. Θα επιδιώξει επίσης να διαπιστώσει εάν ο στόχος των ΗΠΑ ήταν ευρύτερος. Την ίδια ημέρα που οι ΗΠΑ σκότωσαν τον Σουλεϊμάνι στη Βαγδάτη, προσπάθησαν ανεπιτυχώς να σκοτώσουν έναν άλλο ανώτερο Ιρανό στρατιωτικό αξιωματούχο στην Υεμένη.

Στο μεταξύ, η τελευταία δημοσκόπηση της USA Today, από τότε που άρχισαν οι εχθροπραξίες, δείχνει ότι οι Αμερικανοί δεν αισθάνονται περισσότερο ασφαλείς από τότε που σκοτώθηκε ο Ιρανός υποστράτηγος.

Οι Ευρωπαίοι και οι σύμμαχοι των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ δεν υποστηρίζουν τα τελευταία χτυπήματα του Τραμπ στο Ιράν, ούτε αποσύρθηκαν από την πυρηνική συμφωνία με το Ιράν. Είναι αξιοσημείωτο ότι η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ πήγε στη Μόσχα το Σάββατο για να επισκεφθεί τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν για να προσπαθήσει να αποκλιμακώσει την τρέχουσα κρίση. Δεν πήγε στην Ουάσινγκτον.

Επομένως έχει τελειώσει η κρίση μεταξύ του Ιράν και των ΗΠΑ;

Η απάντηση είναι πως όχι.

Ο Τραμπ ανακοίνωσενέα δέσμη κυρώσεων κατά του Ιράν. Ο ίδιος είπε στην ομιλία του την Τετάρτη ότι «οι ΗΠΑ θα επιβάλουν αμέσως επιπρόσθετες οικονομικές κυρώσεις ... αυτές οι ισχυρές κυρώσεις θα παραμείνουν μέχρι το Ιράν αλλάξει τη συμπεριφορά του. Μόνο τους τελευταίους μήνες, το Ιράν έχει κατασχέσει πλοία στα διεθνή ύδατα, εξαπέλυσε ένα απερίσκεπτο χτύπημα στη Σαουδική Αραβία και κατέρριψε δύο αμερικανικά αεροσκάφη».

Κάλεσε την Ευρώπη, τη Ρωσία και τον υπόλοιπο κόσμο να αποσυρθούν από την πυρηνική συμφωνία του Ιράν, ζητώντας τους παράλληλα να συμμετάσχουν μαζί του για να προβούν σε νέα συμφωνία με το Ιράν.

«Πρέπει όλοι να εργαστούμε μαζί για να κάνουμε μια συμφωνία με το Ιράν που θα κάνει τον κόσμο ασφαλέστερο και πιο ήσυχο», δήλωσε ο Τραμπ. «Πρέπει επίσης να κάνουμε μια συμφωνία που θα επιτρέψει στο Ιράν να ευδοκιμήσει και να ευημερήσει και να επωφεληθεί από το τεράστιο αναξιοποίητο δυναμικό του».

Η έκτακτη άμεση στρατιωτική αντιπαράθεση μεταξύ των ΗΠΑ και του Ιράν μπορεί να έχει τελειώσει για τώρα, αλλά οι Ιρανοί ηγέτες πιέζουν το μακροπρόθεσμο πολιτικό τους πρόγραμμα.

Στην ομιλία του στην τηλεόραση την Τετάρτη, ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν Αγιατολάχ Αλί Χαμενεϊ επέμεινε: «Η στρατιωτική δράση με αυτόν τον τρόπο δεν αρκεί. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι η παρουσία των ΗΠΑ… θα πρέπει να τελειώσει».

Και ο πιο μετριοπαθής πρόεδρος Χασάν Ρουχάνι, ο οποίος εξελέγη το 2013 υποσχόμενος να διαπραγματευτεί με τις ΗΠΑ και να βελτιώσει τις σχέσεις του Ιράν με τον κόσμο, υποστήριξε το μήνυμα του Χαμενεΐ με ένα μήνυμά του στο twitter του.

Επίσης, την Τετάρτη, στην ομιλία του προς το έθνος, ο Τραμπ έκανε παρατηρήσεις που φαινόταν να δείχνουν ότι και αυτός αναζητούσε τρόπους για να μειώσει την αμερικανική στρατιωτική παρουσία στην περιοχή.

«Σήμερα πρόκειται να ζητήσω από το ΝΑΤΟ να εμπλακεί πολύ περισσότερο στη διαδικασία της Μέσης Ανατολής ... Η Αμερική έχει επιτύχει ενεργειακή ανεξαρτησία ... Είμαστε ανεξάρτητοι και δεν χρειαζόμαστε πετρέλαιο στη Μέση Ανατολή», ανέφερε.

Ποιο μήνυμα στέλνει στους συμμάχους του Κόλπου της Αμερικής, όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Σαουδική Αραβία που εξαρτώνται από την στρατιωτική ομπρέλα των ΗΠΑ; Προληπτικά, υποβαθμίζουν την εχθρότητά τους και αναδεικνύουν τις διπλωματικές τους προθέσεις στο Ιράν.

Όπως ανέφερε ο Αμερικανός υπουργός Άμυνας Μαρκ Έσπερ στο CNNi, οι ΗΠΑ επιθυμούσαν αποκλιμάκωση της κρίσης.

«Δεν θέλουμε να αρχίσουμε έναν πόλεμο με το Ιράν, αλλά είμαστε έτοιμοι να ολοκληρώσουμε έναν. Όπως έχω πει στους πολλούς συναδέλφους μου ... τις τελευταίες ημέρες, αυτό που θα θέλαμε να δούμε είναι να εκτονωθεί η κατάσταση και για το Ιράν να καθίσει μαζί μας για να ξεκινήσει μια συζήτηση για μια καλύτερη πορεία προς τα εμπρός. Πιστεύουμε ότι αυτή είναι η καλύτερη προσέγγιση αυτή τη στιγμή», είπε χαρακτηριστικά.

Ενώ οι σύμμαχοι της Αμερικής - και ακόμη και οι αντίπαλοί της - προειδοποιούν για την έναρξη ενός άλλου πολέμου στη Μέση Ανατολή, είναι δύσκολο να δούμε πού βρίσκεται το άνοιγμα για συζήτηση, διαπραγμάτευση και διπλωματική λύση τώρα.

Την Τρίτη, ο υπουργός Εξωτερικών Μάικ Πομπέο επέμεινε ότι η πολιτική της κυβέρνησης Τραμπ θα ήταν να αντιμετωπίσει και να περιορίσει το Ιράν, αλλά αυτές μπορεί να είναι δύο ανταγωνιστικές ιδέες.

Όπως ανέφερε στο CNNi η γερουσιαστής των Δημοκρατικών, η οποία υπηρέτησε με τις αμερικανικές δυνάμεις στο Ιράκ ως αναλυτής της CIA, Elissa Slotkin, είτε τους αντιμετωπίζεις, είτε τους περιορίζεις.

Προειδοποίησε επίσης ότι εάν η διακυβέρνηση Τραμπ δεν καταρτίσει μια κατάλληλη διπλωματική στρατηγική, ο πόλεμος θα μπορούσε να είναι τυχαία συνέπεια των πράξεών του.

Λοιπόν, τι συμβαίνει τώρα που ο Πρόεδρος φαίνεται να έχει διπλασιάσει την πολιτική του για «μέγιστη πίεση» εναντίον του Ιράν και συνεχίζει να επιβάλλει σκληρές κυρώσεις;

Το Ιράν έχει χαρακτηρίσει προηγούμενες κυρώσεις ως «οικονομική τρομοκρατία» και «οικονομικό πόλεμο» από τις ΗΠΑ από τότε που ο Τραμπ αποσύρθηκε από την πυρηνική συμφωνία με το Ιράν, γνωστή ως Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης (JCPOA).

Είναι σαφές από τις δηλώσεις του Πομπέο μετά τη δολοφονία του Σουλεϊμανί ότι αυτός και η διοίκηση του Τεραμπ συνεχίζουν να πιέζουν για λαϊκή εξέγερση εναντίον της Ισλαμικής Δημοκρατίας. Με άλλα λόγια, επιδιώκουν την αλλαγή καθεστώτος, παρά το ότι δηλώνουν δημοσίως ότι δεν είναι ο στόχος τους.

Κορυφαία αμερικανική πηγή και πρώην στρατιωτικός διοικητής δήλωσε στο CNNi ότι –προς το παρόν-, η κυβέρνηση Τραμπ έχει ενώσει το ιρανικό έθνος γύρω από ένα αντιλαϊκό καθεστώς.

Ωστόσο, το Σάββατο έγιναν διαμαρτυρίες στην Τεχεράνη κατά της κυβέρνησης, αφού το Ιράν παραδέχτηκε την ευθύνη για το ουκρανικό αεροπορικό δυστύχημα.

Πώς εκλαμβάνουν όμως οι Ιρανοί την πρόθεση που εξέφρασε ο Έσπερ να ξεκινήσουν διάλογο για ένα καλύτερο μέλλον; Όπως λέει η Ιρανή αντιπρόεδρος Ebtekar, με την απόσυρση των Αμερικανών από την πυρηνική συμφωνία με το Ιράν, στέλνουν το μήνυμα ότι δεν αποζητούν ειρήνη και ασφάλεια.

«Η ώρα των διαπραγματεύσεων έχει δυστυχώς περάσει», λέει χαρακτηριστικά.

Παραμένει να δούμε αν η διπλωματία μπορεί και θα επαναληφθεί στο μέλλον, αν η μάχη των ΗΠΑ εναντίον του ISIS θα συνεχιστεί στο Ιράκ και τη Συρία και εάν το ίδιο το Ιράκ θα γίνει ένα νέο πεδίο μάχης όπου οι Ιρανοί και η Ρωσία θα είναι οι νικητές.

Ο πρόεδρος του κοινοβουλίου του Ιράκ δήλωσε ότι η κυβέρνηση της χώρας πρέπει να καταδικάσει τη στρατιωτική δράση των ΗΠΑ και του Ιράν εκεί και να αρνηθεί «να επιτρέψει στα αντιμαχόμενα μέρη να προσπαθήσουν να χρησιμοποιήσουν τη χώρα ως αρένα για να διευθετήσουν τις διαφορές τους».

Μέχρι το τέλος της εβδομάδας, η ιρακινή κυβέρνηση επέμενε πάλι ότι οι ΗΠΑ πρέπει να προετοιμαστούν για να αποσύρουν δυνάμεις από τη χώρα τους, που ήταν και ο απώτερος στόχος του Σουλεϊμανί και του Ιράν.

Φυσικά, η δολοφονία του Σουλεϊμανί από τις ΗΠΑ θα μπορούσε τελικά να αποθαρρύνει το Ιράν και να θέσει τη βάση για μια κερδοφόρα διπλωματική λύση για ένα καλύτερο μέλλον. Είναι δύσκολο να φανεί από τώρα.

The crisis between the US and Iran is far from over, Analysis by Christiane Amanpour, Chief International Anchor, CNN