Το ιρανικό «βαθύ» κράτος: Ποιοι είναι οι Φρουροί της Επανάστασης

Οι Φρουροί της Επανάστασης του Ιράν (IRGC) γεννήθηκαν πριν από 40 χρόνια με στόχο την υπεράσπιση του ιρανικού ισλαμικού συστήματος ενώ λειτουργούσε ως αντίβαρο στις τακτικές ένοπλες δυνάμεις.

Από τότε αποτελεί μια σημαντική στρατιωτική, πολιτική και οικονομική δύναμη στο Ιράν με στενούς δεσμούς με τον Ανώτατο ηγέτη της χώρας, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεϊ, και πολλές ακόμη ανώτερες προσωπικότητες.

Σήμερα οι Φρουροί της Επανάστασης εκτιμάται ότι έχουν περισσότερα από 150.000 ενεργά μέλη στις τάξεις τους, κατέχουν δικές τους επίγειες, εναέριες και θαλάσσιες δυνάμεις ενώ επιβλέπουν τα στρατηγικά όπλα του Ιράν.

Η οργάνωση ασκεί σημαντική επιρροή και σε άλλα μέρη της Μέσης Ανατολής παρέχοντας χρήματα, όπλα, τεχνολογία, κατάρτιση και συμβουλές σε συμμαχικές κυβερνήσεις και ένοπλες ομάδες μέσω του σκιώδους υπερπόντιου επιχειρησιακού της βραχίονα, της Δύναμης Κουντς (Ιερουσαλήμ), της οποίας επικεφαλής ήταν ο Κασέλ Σουλεϊμανί.

Αυτή η δραστηριότητα των Φρουρών της Επανάστασης ώθησαν τις Ηνωμένες Πολιτείες να τους ανακηρύξουν ως «ξένη τρομοκρατική οργάνωση» - μια πρωτοφανής κίνηση για αντίστοιχη οντότητα ξένης κυβέρνησης.

Επιβολή δύναμης

Πριν την ιρανική επανάσταση του 1979 και την εγκαθίδρυση ισλαμικής δημοκρατίας στο Ιράν με ιδρυτή τον αγιατολάχ Ρουχολάχ Χομεϊνί, ο σάχης Μοχάμεντ Ρεζά Παχλαβί στηριζόταν στη στρατιωτική πυγμή προκειμένου να εξασφαλίσει ότι την εθνική ασφάλεια και να περιφρουρήσει τη δύναμή του.

Στη συνέχεια, το νέο καθεστώς με επικεφαλής τον Αγιατολάχ Ρουόλαχ Χομεϊνί, συνειδητοποίησε ότι χρειάζονται, επίσης, μια ισχυρή δύναμη αφοσιωμένη στο να εδραιώσει την ηγεσία και τα επαναστατικά ιδανικά.

Έτσι δημιουργήθηκε ένα νέα σύνταγμα το οποίο χωριζόταν στο στρατιωτικό κομμάτι (Artesh), για την υπεράσπιση των συνόρων του Ιράν και για τη διατήρηση της εσωτερικής τάξης και μία ξεχωριστή Φρουρά (Sepah-e Pasdaran), για την προστασία του ισλαμικού συστήματος.

Στην πράξη, αυτοί οι ρόλοι συχνά αλληλοεπικαλύπτονται, ενώ το IRGC συμβάλλει και στη διατήρηση της δημόσιας τάξης και στην ανάπτυξη του δικού του στρατού, ναυτικού και αεροπορίας.

Παρά το γεγονός ότι έχει περίπου 300.000 λιγότερα στρατεύματα από τον κανονικό στρατό, το IRGC θεωρείται ως η κυρίαρχη στρατιωτική δύναμη στο Ιράν και βρίσκεται πίσω από πολλές από τις βασικές στρατιωτικές επιχειρήσεις της χώρας.

Το ναυτικό του IRGC είναι επιφορτισμένο με την περιπολία του στρατηγικής σημασίας στενού του Ορμούζ, ενός στενού ποταμού που συνδέει τον Κόλπο με τον Ινδικό Ωκεανό, μέσω του οποίου περνά το 20% του παγκόσμιου εφοδιασμού πετρελαίου.

Η από αέρος δύναμη του IRGC, αν και δεν πραγματοποιεί αεροπορικές επιχειρήσεις είναι υπεύθυνη για τους ιρανικούς πυραύλους.

Σύμφωνα με τις ΗΠΑ, το Ιράν αποτελεί τη μεγαλύτερη δύναμη σε βαλλιστικούς πυραύλους στην περιοχή της Μέσης Ανατολής.

Το Ιράν έχει παραδεχτεί το ρόλο της Δύναμης Κουντς στη σύρραξη με τη Συρία, παρέχοντας συμβουλές στον πρόεδρο Μπασάρ Αλ Άσαντ και εξοπλίζοντας χιλιάδες στρατού αλλά και στο Ιράκ, όπου παρείχε βοήθεια για την αντιμετώπιση του ISIS.

Αυτές οι επιχειρήσεις συνέβαλαν καθοριστικά στην ανάδειξη του Κασέμ Σουλεϊμανί σε διασημότητα στο Ιράν.

Οικονομικός γίγαντας

Οι Φρουροί έχουν αναπτύξει σταδιακά ένα τεράστιο δίκτυο επιχειρήσεων σε όλους τους τομείς της ιρανικής οικονομίας. Εκτιμάται ότι συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με 100 επιχειρήσεις. Σύμφωνα με αναλυτές, έχουν στα χέρια τους το 1/3 της ιρανικής οικονομίας.

Η οικονομική τους δραστηριοποίηση εγκαινιάστηκε μετά τον πόλεμο με το Ιράκ, όταν ο τότε πρόεδρος Ακμπάρ Χασεμί Ραφσαντζανί προέτρεψε τους Φρουρούς να αναλάβουν την ανοικοδόμηση της χώρας.

Έκτοτε ανέλαβαν να διαχειριστούν συμβόλαια δισεκατομμυρίων δολαρίων για εργολαβία δημοσίων έργων, όπως η κατασκευή δρόμων, αγωγών και φραγμάτων. Η μεγαλύτερη κατασκευαστική εταιρεία της χώρας, η Khatam al-Anbia, τους ανήκει.

Η ανάθεση των συγκεκριμένων έργων έχει γίνει με «φωτογραφικούς» διαγωνισμούς ή με απευθείας αναθέσεις εκτός θεσμικού πλαισίου.

Γρήγορα επεκτάθηκαν και σε άλλους τομείς της οικονομίας. Μέσω της πολιτικής των ιδιωτικοποιήσεων, κοινοπραξία υπό τον έλεγχό τους αγόρασε το 51% του κρατικού μονοπωλίου τηλεπικοινωνιών το 2009 έναντι 7 δισ. δολαρίων.

Σε κάποιες περιπτώσεις, δρουν ακόμη πιο απροκάλυπτα. Το 2004 εκδίωξαν την τουρκο-αυστριακή διαχειρίστρια εταιρεία του νεότευκτου αεροδρομίου Χομεϊνί της Τεχεράνης την πρώτη ημέρα λειτουργίας του και τοποθέτησαν εταιρεία δικών τους συμφερόντων.

Έχουν υπό την ιδιοκτησία τους αυτοκινητοβιομηχανία, τράπεζες, πολεμικές βιομηχανίες, εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου, καθώς και κλινικές laser ματιών.

Κατηγορούνται ωστόσο και για δραστηριότητες οι οποίες κινούνται στη σφαίρα της παρανομίας. Ακόμη και ο Αχμαντινετζάντ τους είχε χρεώσει λαθρεμπόριο αλκοολούχων ποτών, αυτοκινήτων, τσιγάρων και ειδών πρώτης ανάγκης δυτικής προέλευσης.

Οι Φρουροί εναντιώνονται στις γέφυρες επικοινωνίας με τις ΗΠΑ, καθώς ενδεχόμενη χαλάρωση των διεθνών κυρώσεων σημαίνει είσοδο ξένων επενδυτών στη χώρα, γεγονός που θα απειλήσει το οικονομικό τους μονοπώλιο.

Έχει υποστηριχθεί από ειδικούς ότι το καθεστώς των κυρώσεων, αν και «μάτωσε» οικονομικά την ιρανική κοινωνία σε επίπεδο πληθωρισμού και ανεργίας, αποδείχθηκε επωφελές για τους Φρουρούς.