Η αλήθεια πίσω από την ελευθερία μετακίνησης των γυναικών στη Σαουδική Αραβία

Τον Αύγουστο το Ριάντ ανακοίνωσε ότι οι γυναίκες άνω των 21 ετών θα μπορούν πλέον να ταξιδεύουν στο εξωτερικό χωρίς τη συγκατάθεση του «κηδεμόνα τους», συνήθως του πατέρα, του συζύγου ή ενός άνδρα στενού συγγενή τους.

Αυτή η χαλάρωση των περιορισμών, όμως, δεν μειώνει την εξουσία που έχει «ο άνδρας κηδεμόνας» επί των γυναικών, καθώς οι Αρχές της Σαουδικής Αραβίας δεν ακύρωσαν το «ταγκαγιούμπ» (απουσία στα αραβικά), που επιτρέπει σε έναν άνδρα να αναγκάσει με τη βία μια γυναίκα να επιστρέψει στο σπίτι της ή να την βάλει σε ίδρυμα.

Ένας «κηδεμόνας» μπορεί ακόμη να καταγγείλει στην αστυνομία την απουσία μίας συγγενούς του «κάτι που ενδέχεται να οδηγήσει στη σύλληψή της και στον εγκλεισμό της στην Νταρ αλ Ρεάγια (καταφύγιο για γυναίκες)», εξηγεί η Εμάν Αλχουσέιν Σαουδαράβισσα ερευνήτρια.

Πρόκειται για ένα «τεράστιο έλλειμμα» στη μεταρρύθμιση αυτή, τόνισε δυτικός διπλωμάτης.

«Οι Σαουδάραβες δεν μπορούν να εμποδίσουν τις κόρες τους να αποκτήσουν διαβατήριο, αλλά μπορούν να δηλώσουν την εξαφάνισή τους στην αστυνομία, η οποία θα αναλάβει να τις φέρει πίσω στο σπίτι τους», προσθέτει.

Καταγγελία για «ανυπακοή»

Σύμφωνα με τις Αρχές, πολλές Σαουδαράβισσες υπέβαλαν αίτηση για την έκδοση διαβατηρίου.

«Σήμερα ήρθα να εκδώσω διαβατήριο για πρώτη φορά στη ζωή μου», δήλωσε μια 40χρονη γυναίκα. «Είμαι πολύ χαρούμενη διότι αυτή η μεταρρύθμιση έδωσε αυτοπεποίθηση στις Σαουδαράβισσες», πρόσθεσε.

Η μεταρρύθμιση που έγινε στο πλαίσιο των προσπαθειών εκσυγχρονισμού του βασιλείου στις οποίες επιδίδεται ο πρίγκιπας διάδοχος Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν χαιρετίστηκε ως μια σημαντική πρόοδος, όμως έγινε και στόχος ειρωνικών σχολίων στο διαδίκτυο.

Έτσι κυκλοφόρησαν εικόνες γυναικών να συρρέουν μόνες στα αεροδρόμια, αλλά και ένα σκίτσο που δείχνει γυναίκες που φορούν χιτζάμπ να γλιστρούν κάτω από ένα συρματόπλεγμα και να εμφανίζονται στην άλλη πλευρά ντυμένες με πολύ λίγα ρούχα.

Σύμφωνα με το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (HRW), ένας κηδεμόνας μπορεί να ζητήσει από τη δικαιοσύνη να εκδώσει απόφαση με την οποία θα απαγορεύει σε μία γυναίκα συγγενή του να ταξιδέψει, αλλά και να κάνει καταγγελία για «ανυπακοή» εναντίον γυναίκας συγγενούς του, κάτι που μπορεί να την οδηγήσει στη φυλάκισή της.

Οι γυναίκες, που μπορούν να οδηγούν από τον Ιούνιο του 2018, εξακολουθούν να χρειάζονται την άδεια του κηδεμόνα τους για να παντρευτούν ή να φύγουν από ένα ίδρυμα.

Δύο Σαουδαράβισσες, που πέρασαν σχεδόν ένα χρόνο σε ένα από αυτά τα ιδρύματα επειδή προσπάθησαν να φύγουν από το σπίτι τους εξαιτίας των κακοποιήσεων που, όπως δήλωσαν, υφίσταντο, διηγήθηκαν ότι στο άσυλο τις παρακολουθούσαν με κάμερες 24 ώρες το 24ωρο. Όταν τις τιμωρούσαν, άνδρες τις μαστίγωναν.

Ο γάμος ως διέξοδος

Μία από αυτές κατήγγειλε ότι οι υπεύθυνοι του ιδρύματος στο Ριάντ κρατούσαν ημερολόγιο στο οποίο σημείωναν την έμμηνο ρύση των γυναικών, μια πρακτική που επιβεβαίωσε το HRW. Κατά τη διάρκεια της περιόδου τους οι γυναίκες δεν επιτρεπόταν να παρακολουθούν τις μουσουλμανικές προσευχές, που στα κέντρα αυτά είναι υποχρεωτικές.

Έγγραφο από ίδρυμα στο Ριάντ το οποίο περιήλθε στην κατοχή του AFP χαρακτηρίζει μία γυναίκα «ατίθαση» και αναφέρει ότι προσπαθούσε να αμαυρώσει την τιμή της οικογένειάς της.

«Κάποιες γυναίκες αναγκάζονται να μείνουν για καιρό σε αυτού του είδους τα ιδρύματα, αν δεν τις ζητήσουν οι κηδεμόνες τους», επισημαίνει η Αλχουσέιν.

Καθώς δεν τις αναζήτησαν οι οικογένειές τους, οι δύο γυναίκες εξήγησαν ότι τις μετέφεραν σε ένα άλλου είδους ίδρυμα, που ονομάζεται Νταρ αλ- Ντιγιάφα, «κέντρο υποδοχής».

Σύμφωνα με τις ίδιες, πρόκειται για ένα κέντρο γεμάτο εξουθενωμένες γυναίκες τις οποίες δεν έχουν αναζητήσει οι οικογένειές τους επί χρόνια.

Σε αυτά τα ιδρύματα κυριαρχεί η βία και πολλές γυναίκες έχουν προσπαθήσει να αποδράσουν παρά τα αυξημένα μέτρα ασφαλείας.

Οι σαουδαραβικές Αρχές δεν έχουν απαντήσει στα επανειλημμένα αιτήματα των ΜΚΟ να αποκτήσουν πρόσβαση στα ιδρύματα αυτά.

«Πολλές μένουν εκεί για πολλά χρόνια και κάποιες αναμένουν κάποιον να έρθει να τις παντρευτεί. Και οι άνδρες εμφανίζονται με συγκεκριμένα αιτήματα: “Θέλω μια μεγαλόσωμη κοπέλα”, για παράδειγμα», σημειώνει η Ρότνα Μπέγκουμ ερευνήτρια του HRW.