Οι πρωταγωνιστές, το διακύβευμα και οι κίνδυνοι μιας προαναγγελθείσας επίθεσης

Newsroom

Πέμπτη, 10 Οκτωβρίου 2019 22:55

Οι πρωταγωνιστές, το διακύβευμα και οι κίνδυνοι μιας προαναγγελθείσας επίθεσης — AP Photo/Lefteris Pitarakis

Σε πλήρη εξέλιξη βρίσκεται από ξηρά και αέρα η τουρκική επιχείρηση στα βορειοανατολικά της Συρίας.

Επρόκειτο για μία προαναγγελθείσα επίθεση που τελικά εξαπολύθηκε το μεσημέρι της Τετάρτης, λίγα 24ωρα μετά την απόσυρση των αμερικανικών στρατευμάτων από τη Συρία.

Η προώθηση του τουρκικού στρατού εντός Συρίας συνεχίζεται με αμείωτους ρυθμούς, τη στιγμή που οι κάτοικοι των περιοχών που πλήττονται, εξαναγκάζονται σε βίαιη και μαζική φυγή από τις εστίες τους.

Το BBC συνοψίζει τις αιτίες, τους εμπλεκόμενους και τις ενδεχόμενες συνέπειες της επιχείρησης.

Ποιοι είναι οι Κούρδοι

Ο κουρδικός πληθυσμός είναι διασκορπισμένος σε τέσσερις χώρες: Ιράν, Ιράκ, Τουρκία και Συρία.

Στη Συρία, οι Κούρδοι αποτελούν περίπου το 7 – 10% του συνολικού πληθυσμού. Για δεκαετίες ζουν σε συνθήκες καταπίεσης, αποστερημένοι ακόμα κι από τα βασικά τους δικαιώματα που συστηματικά τους αρνείται η κυβέρνηση του Μπασάρ αλ Άσαντ – και νωρίτερα του πατέρα του Χαφέζ.

Πριν την εξέγερση κατά του Άσαντ, το 2011, οι περισσότεροι Κούρδοι ζούσαν σε Δαμασκό, Χαλέπι και σε τρεις περιοχές του συριακού Βορρά, κοντά στα τουρκικά σύνορα – στο Αφρίν (δυτικά) το Κομπάνι (κεντρικά) και το Καμισλί (ανατολικά).

Όταν η εξέγερση εξελίχθηκε σε εμφύλιο, τα βασικά κουρδικά κόμματα απέφυγαν να επιλέξουν πλευρά. Το 2012, οι κυβερνητικές συριακές δυνάμεις αποσύρθηκαν από τις κουρδικές περιοχές, με στόχο να επικεντρωθούν στις μάχες με τις διάφορες ομάδες ανταρτών σε άλλα σημεία της χώρας. Κάπως έτσι, τον έλεγχο των συγκεκριμένων περιοχών πήραν οι κουρδικές πολιτοφυλακές.

Στα τέλη του 2014, οι τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους εξαπέλυσαν επίθεση στο Κομπάνι που προκάλεσε διεθνή κινητοποίηση και την εμπλοκή πολυεθνούς συνασπισμού υπό τις ΗΠΑ κατά του ISIS. Γρήγορα, οι Κούρδοι εξελίχθηκαν στους πιο κρίσιμους συμμάχους της δύναμης αυτής στη συγκεκριμένη περιοχή.

Το 2015, η μεγαλύτερη κουρδική πολιτοφυλακή, οι Μονάδες Λαϊκής Προστασίας (YPG) συνασπίστηκαν με μία πολυεθνική και πολυθρησκευτική συμμαχία, μετεξελισσόμενες σε μία ευρύτερη δύναμη: Τις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF) που, με την αεροπορική και επίγεια υποστήριξη του διεθνούς συνασπισμού, κατάφερε να εκδιώξει από το ένα τέταρτο της Συρίας τους τζιχαντιστές, ανακαταλαμβάνοντας, τον Μάρτιο του 2019, και τον τελευταίο θύλακα του ISIS.

Γιατί επιτέθηκε η Τουρκία;

Η Τουρκία εδώ και καιρό απειλεί για μία στρατιωτική επιχείρηση στα εδάφη ελέγχου των SDF, με στόχο τη δημιουργία μίας «ζώνης ασφαλείας» βάθους 32 χλμ και μήκους 480 χλμ κατά μήκος του συριακού συνόρου - που εκτείνεται από τον Ευφράτη έως τα σύνορα της Συρίας με το Ιράκ.

Η Άγκυρα επιθυμεί να απωθήσει τα μέλη των YPG που θεωρεί το συριακό παρακλάδι του PKK και, άρα, τρομοκρατική οργάνωση. Φιλοδοξεί, επιπλέον, για την επανεγκατάσταση τουλάχιστον ενός εκατομμυρίου – από τα 3,6 εκατ. – Σύρων προσφύγων που αυτή τη στιγμή φιλοξενούνται στη συγκεκριμένη ζώνη.

Σε μία προσπάθεια αποτροπής ενδεχόμενης επίθεσης, ο αμερικανικός στρατός συμφώνησε, τον περασμένο Αύγουστο, με την Άγκυρα για τη δημιουργία ενός «διαδρόμου ειρήνης» στην περιοχή. Οι YPG συνεργάστηκαν, αποσύροντας το βαρύ οπλισμό και «ξηλώνοντας» οχυρώσεις.

109157259 iraq syria control safe zone 640 nc

Πηγή χάρτη: BBC

Ωστόσο, στις 6 Οκτωβρίου, ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ενημέρωσε τον Αμερικανό ομόλογό του πως θα προχωρούσε με μία επιχείρηση στα νότια σύνορα της χώρας. Ο Τραμπ, από την πλευρά του, απάντησε πως τα αμερικανικά στρατεύματα που βρίσκονταν στην περιοχή δεν θα στήριζαν ούτε θα εμπλέκονταν με οιονδήποτε τρόπο στην επιχείρηση, αντ’αυτού θα αποσύρονταν.

Ποιες προβλέπεται να είναι οι συνέπειες;

Η περιοχή που εμπίπτει στην κυοφορούμενη «ασφαλή ζώνη» της Τουρκίας είναι - σε αντίθεση με την άγονη γη του νότου - μία εύφορη κοιλάδα με δεκάδες πόλεις και χωριά.

Η πόλη του Κουαμισλί, μέρος της οποίας παραμένει υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης Άσαντ, είχε 200.000 κατοίκους πριν τον πόλεμο.

Σύμφωνα με τη Διεθνή Επιτροπή Διάσωσης (IRC), η περιοχή ελέγχου των SDF ήταν σπίτι περίπου 2 εκατομμυρίων ψυχών «που είχαν ήδη γλιτώσει από τις θηριωδίες του ISIS και τους πολλαπλούς εκτοπισμούς».

«Μία στρατιωτική επίθεση μπορεί να προκαλέσει τον άμεσο εκτοπισμό τουλάχιστον 300.000 ανθρώπων και να διακόψει κρίσιμες για τη ζωή τους ανθρωπιστικές υπηρεσίες» ανέφερε η ανθρωπιστική οργάνωσε σε Tweet προ δύο ημερών.

Πηγή φωτογραφίας: Ismail Coskun/HA via AP

Η οργάνωση Save the Children αναφέρει πως περίπου 1,65 εκατ. πολίτες βρίσκονται σε άμεση ανάγκη ανθρωπιστικής βοήθειας.

«Για εμάς στον ΟΗΕ, η έννοια της ασφαλούς ζώνης έχει πικρή ιστορία και ποτέ δεν την προωθούμε, ούτε την ενθαρρύνουμε. Δεν πιστεύουμε ότι πέτυχε στο παρελθόν για τον ΟΗΕ, με δεδομένες τις μνήμες από τη Σρεμπρένιτσα και όσα έγιναν στο παρελθόν», σχολίασε ο Πάνος Μουμτζής, περιφερειακός συντονιστής της ανθρωπιστικής βοήθειας στη Συρία.

Προειδοποίησε πως «οι νέες εχθροπραξίες θα ωθήσουν περισσότερους ανθρώπους σε βίαιη φυγή», προσθέτοντας πως «ελπίζουμε για το καλύτερο, προετοιμαζόμαστε για το χειρότερο».

Κινδυνεύουν οι άνθρωποι στα στρατόπεδα και τις φυλακές;

Χιλιάδες εκτοπισμένοι Σύροι ζουν σε προσωρινά στρατόπεδα στην περιοχή. Σε τρία από αυτά κρατούνται και οι οικογένειες μελών του ISIS.

Τα Roj και Ain Issa, που φιλοξενούν 1,700 και 12,900 ανθρώπους, αντιστοίχως, βρίσκονται αμφότερα στην δρομολογούμενη από την Τουρκία «ζώνη ασφαλείας».

Πηγή φωτογραφίας: AP Photo/Lefteris Pitarakis

Το Al-Hol, που αποτελεί μακράν το πολυπληθέστερο στρατόπεδο του είδους του με 68.000 κατοίκους, απέχει περίπου 60 χλμ από την Τουρκία και, άρα, δεν θα περιλαμβάνεται στη συγκεκριμένη ζώνη. Πάνω από το 94% του πληθυσμού του al-Hol είναι γυναίκες και παιδιά ενώ περίπου 11.000 από τους κατοίκους του είναι ξένοι.

Σύμφωνα με το SDF, πάνω από 12.000 ύποπτοι τζιχαντιστές κρατούνται σε επτά φυλακές – κάποιες εκ των οποίων βρίσκονται κοντά στο τουρκικό σύνορο.

Ο Τραμπ διεμήνυσε στον Ερντογάν πως την ευθύνη των κρατουμένων έχει η Τουρκία. Η Άγκυρα, από την άλλη, αξιώνει από τις χώρες της Ευρώπης να αναλάβουν τη φύλαξή τους. Οι SDF έχουν ανακοινώσει πως θα συνεχίζουν να επιτηρούν τις φυλακές και τα στρατόπεδα, με τον κίνδυνο, ωστόσο, να κληθούν σε άλλες περιοχές ή να εξαναγκαστούν κι εκείνοι σε φυγή, στην περίπτωση επίθεσης.