Ανάλυση CNNi: Η αμυντική «τρύπα» που ανέδειξε η επίθεση στη Σαουδική Αραβία

Οι εξελίξεις αυτές φανερώνουν την ύπαρξη σοβαρών μειονεκτημάτων σχετικά με τις τοποθεσίες όπου βρίσκονται εγκατεστημένα τα παραπάνω συστήματα αλλά για το τι είναι, εν τέλει, σχεδιασμένα να κάνουν. Παράλληλα, καταδεικνύουν κι ένα μεγαλύτερο πρόβλημα: η εποχή των πολέμων με μη επανδρωμένα αεροσκάφη καθίσταται μια μαζική πρόκληση για τις κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο.

Οι πύραυλοι Κρουζ που χρησιμοποιήθηκαν στις συγκεκριμένες επιθέσεις δεν ήταν παρά επανεξοπλισμένες εκδόσεις πυραύλων που είχαν σχεδιαστεί κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’70. Όσο εκλεπτυσμένος κι αν είναι ο σχεδιασμός των drone, αυτά θεωρούνται ακόμα και τώρα ως «ο πύραυλος του φτωχού». Με άλλα λόγια, το 5% της παγκόσμιας προμήθειας πετρελαίου εξουδετερώθηκε από όπλα που δεν κοστίζουν ούτε δισεκατομμύρια ούτε καν εκατομμύρια δολάρια.

Αξιωματούχος του αμερικανικού υπουργείου Άμυνας δήλωσε στο CNNi ότι τα αντιπυραυλικά αμυντικά συστήματα της Σαουδικής Αραβίας και των ΗΠΑ ούτε εντόπισαν ούτε κατόρθωσαν να αναχαιτίσουν τους πυραύλους. Ένα από τους λόγους αυτής της αποτυχίας έγκειται στο γεγονός ότι η «αντιπυραυλική αρχιτεκτονική» είναι προσανατολισμένη ως επί το πλείστον προς την Υεμένη, απ’ όπου εξαπολύονται τακτικά πύραυλοι και μη επαναδρωμένα αεροσκάφη κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων ετών, δήλωσε ο ίδιος αξιωματούχος.

Στον απόηχο των επιθέσεων, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, διέταξε την επιβολή νέων κυρώσεων σε βάρος του Ιράν. Παρά το γεγονός ότι ο Τραμπ δεν έχει δηλώσει οριστικά ότι η Τεχεράνη βρίσκεται πίσω από τα χτυπήματα αυτά, άλλοι αξιωματούχοι της κυβέρνησής του ρίχνουν το φταίξιμο στο Ιράν, που αρνείται κατηγορηματικά οποιαδήποτε ευθύνη.

Σύμφωνα με πηγή που γνωρίζει καλά τις έρευνες της Σαουδικής Αραβίας και των ΗΠΑ σχετικά με τις επιθέσεις, οι πύραυλοι Κρουζ πέταξαν σε πολύ χαμηλό υψόμετρο, ώστε να αποφευχθεί ο εντοπισμός τους από τα σαουδαραβικά ραντάρ και απέφυγαν να πετάξουν πάνω από τον Περσικό Κόλπο, όπου τα αμερικανικά και σαουδαραβικά συστήματα ραντάρ είναι ισχυρότατα.

Τα τελευταία δύο χρόνια, οι Σαουδάραβες έχουν αντιμετωπίσει αποτελεσματικά ένα μπαράζ επιθέσεων από βαλλιστικούς πυραύλους μικρού βελήνεκους που πυροδοτούνταν από την Υεμένη. Ο εκπρόσωπος του σαουδαραβικού υπουργείου Άμυνας, αντισυνταγματάρχης Τούρκι αλ Μάλκι, δήλωσε κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου την Τετάρτη πως το Βασίλειο αναχαίτισε περισσότερους από 230 τέτοιους πυραύλους.

Οι βαλλιστικοί πύραυλοι, όμως, που βγαίνουν και στη συνέχεια ξαναμπαίνουν στην ατμόσφαιρα, δεν είναι πλέον το τρέχον πρόβλημα.

Η Σαουδική Αραβία διαθέτει έξι μεραρχίες αμερικανικών αντιαεροπορικών συστημάτων Patriot, που είναι σχεδιασμένες να εξουδετερώνουν επερχόμενες πυραυλικές επιθέσεις. Ο Τζέρεμι Μπίνι, συντάκτης Μέσης Ανατολής για την εβδομαδιαία αμυντική επιθεώρηση Jane’s Defence, λέει ότι σύμφωνα με τις εικόνες των δορυφόρων «οι Σαουδάραβες μετακίνησαν τα αντιπυραυλικά τους συστήματα προς τα πίσω, για να μπορούν να υπερασπίζονται στο εξής και την ανατολική επαρχία, με τους Patriot να στοχεύουν τόσο προς το Ιράν όσο και προς την Υεμένη.

Πρόσφατα, ακόμη μία συστοιχία πυραύλων Patriot αναπτύχθηκε στ’ ανατολικά της Αμπκάικ, αλλά με μέτωπο προς την Υεμένη. Κάθε πύραυλος Κρουζ που πλησιάζει από το Βορρά, όμως, θα γινόταν μετά βίας αντιληπτός – ή και καθόλου – από τα σαουδαραβικά ραντάρ.

«Το πρόβλημα επιδεινώνεται και εξαιτίας του ότι το Ιράν έχει αναπτύξει τους πυραύλους Κρουζ, με εμβέλειες που μπορούν να εκμεταλλευτούν τα κενά ασφαλείας που έχουν τα αντιπυραυλικά συστήματα. Τα σαουδαραβικά αμυντικά συστήματα βρίσκονται ήδη σε πλήρη ανάπτυξη, εξαιτίας της απειλής που συνιστά η Υεμένη και πλέον αυτά τα νέα ιρανικά όπλα δημιουργούν ακόμη περισσότερες επιλογές για επιθέσεις», σημειώνει ο Μπίνι.

Ένα σμήνος βλημάτων

Τον Οκτώβριο του 2017, το βασίλειο της Σαουδικής Αραβίας ανακοίνωσε τα σχέδιά του για την αγορά των ρωσικών αντιπυραυλικών συστημάτων S-400, που έχουν μεγαλύτερο βεληνεκές σε σύγκριση με τους Patriot. Οι S-400 έχουν σχεδιαστεί κυρίως για να αντιμετωπίζουν βαλλιστικούς πυραύλους, αλλά μπορούν να συνδυαστούν με μικρότερα συστήματα, γνωστά ως Pantsir S1, τα οποία είναι σχεδιασμένα να καταπολεμούν πυραύλους Κρουζ μικρού βεληνεκούς καθώς και μη επανδρωμένα αεροσκάφη.

Τα συστήματα αεράμυνας Pantsir διαθέτουν και πυραύλους και πολυβόλα, αλλά ο Μπίνι λέει ότι «υπάρχουν αναφορές – εν αντιθέσει με ό,τι λένε οι Ρώσοι – πως το σύστημα αυτό δεν τα είχε τις καλύτερες επιδόσεις, όταν χρησιμοποιήθηκε στη Συρία».

Το τελευταίο διάστημα, η Σαουδική Αραβία διαθέτει ένα σύστημα – που αγοράστηκε από τη Γερμανία – ώστε να αντιμετωπίζει επιθέσεις μικρού βεληνεκούς, που ονομάζεται Skyguard. Πρόκειται, βασικά, για φορτηγά ραντάρ προσαρτημένα σε αντιαεροπορικά πυροβόλα – αλλά πρέπει να βρίσκονται σε κοντινή απόσταση από το στόχο που προστατεύουν. Σύμφωνα με τον Μπίνι, τουλάχιστον μία μονάδα Skyguard είχε αναπτυχθεί στην περιοχή Αμπκάικ, όπου σημειώθηκαν οι πρόσφατες επιθέσεις.

Ο Μάικλ Ντούιτσμαν, βοηθός ερευνητής στο Κέντρο Μελετών James Martin για τον Περιορισμό της Χρήσης Όπλων, με έδρα το Μόντερεϊ της Καλιφόρνια, σημειώνει πως το ραντάρ – εάν βρισκόταν σε λειτουργία – θα επιχειρούσε να ξεχωρίσει τα βλήματα απ’ όλα τα είδη επίγειων «θορύβων».

«Οι χρόνοι προειδοποίησης ήταν ελάχιστοι – τα drone θα μπορούσαν κάλλιστα να εμφανιστούν στα ραντάρ των συστημάτων Skyguard δύο λεπτά ή και λιγότερο πριν από την πρόσκρουσή τους στο στόχο, ίσως και καθόλου».

«Το πρόβλημα έγκειται στο ότι τα συστήματα αεράμυνας στην Αμπκάικ ήταν σχεδιασμένα, ώστε να αναχαιτίζουν επιθέσεις από επανδρωμένα αεροσκάφη», προσθέτει ο Ντούιτσμαν και τονίζει:

«Το βεληνεκές στο οποίο η πλειονότητα των ραντάρ μπορεί να εντοπίσει ένα μικρό μη επανδρωμένο αεροσκάφος ή έναν πύραυλο Κρουζ είναι σαφώς μικρότερο από εκείνο που απαιτείται για τον αντίστοιχο εντοπισμό αεροσκαφών κανονικού μεγέθους».

Σύμφωνα με το Βρετανό ειδικό ερευνητή, Τζάστιν Μπρονκ, το σύστημα Skyguard έχει «πολύ περιορισμένη εμβέλεια, γεγονός που περιορίζει την περιοχή που προστατεύει κάθε αντιαεροπορικό όπλο και μπορεί να “κολλήσει”, εάν υπάρξουν πολλαπλές απειλές ταυτόχρονα, ιδίως εάν πλησιάζουν από διαφορετικές κατευθύνσεις».

Το σενάριο αυτό συνιστά έναν πραγματικό εφιάλτη τόσο για τους Σαουδάραβες όσο και για άλλες χώρες: ένα σμήνος πολλαπλών τέτοιων βλημάτων να συγκλίνει από πολλαπλές κατευθύνσεις – μερικά από αυτά, μάλιστα, έχουν σχεδιαστεί, ώστε να μπλοκάρουν τα ραντάρ και άλλα ώστε να διαπερνούν τα συστήματα αεράμυνας. Κι όλα αυτά μπορούν να γίνουν και μάλιστα με εξαιρετικά μικρό κόστος.

Ο Μπρονκ είπε στο CNNi ότι «η καμπύλη κόστους ωφελεί τον επιτιθέμενο, γεγονός που σημαίνει ότι η Σαουδική Αραβία θα χρειαστεί να ξοδέψει πολλά περισσότερα χρήματα έναντι των εχθρών της, ώστε να προστατευθεί από τις επιπρόσθετες επιθετικές τους ικανότητες. Ως εκ τούτου, δεν υπήρχε κανένας τρόπος για ολοκληρωτική προστασία του Βασιλείου απέναντι σε τέτοιου είδους επιθέσεις».

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να καθίσταται τρωτό ένα πολύ μεγάλο μέρος των υποδομών που διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στα αποθέματα πετρελαίου παγκοσμίως.

Το δίλημμα των drone

Η εποχή των πολεμικών επιχειρήσεων με μη επανδρωμένα αεροσκάφη έχει ανοίξει για τα καλά το Κουτί της Πανδώρας, χωρίς να υπάρχουν ξεκάθαρες απαντήσεις στον ορίζοντα. Τα drone είναι σχετικά φθηνά, μπορούν να κουβαλούν μικρό φορτίο εκρηκτικής ύλης και διαθέτουν αυξημένη εμβέλεια αλλά και ακρίβεια.

Η χρήση τους υπήρξε ιδιαίτερα διαδεδομένη και δημοφιλείς ιδίως από αντάρτικες και τρομοκρατικές ομάδες. Το αυτοαποκαλούμενοΙσλαμικό Κράτος (ISIS) τα χρησιμοποίησε ευρέως σε μια προσπάθεια να εξουδετερώσει τα ιρακινά τανκς στη μάχη της Μοσούλη το 2016. Τον Ιανουάριο του 2018, η Μόσχα ισχυρίστηκε πως Σύροι αντάρτες είχαν εξαπολύσει 13 μη επανδρωμένα αεροσκάφη εναντίον ρωσικών αεροπορικών βάσεων στη χώρα – καθένα από αυτά ήταν εξοπλισμένο με περίπου δέκα βομβίδια που περιείχαν μισό κιλό ισχυρής εκρηκτικής ύλης το καθένα. Οι Ρώσοι υποστήριξαν ότι τόσο η χρήση ηλεκτρονικών αντιμέτρων όσο και το σύστημα Pantsir είχαν κατορθώσει να μπλοκάρουν τις επιθέσεις αυτές.

Από την άλλη πλευρά, ο αμερικανικός στρατός έχει αυξήσει την ανάπτυξη των πυραύλων εδάφους - αέρος Stinger με τη συμμετοχή επίγειων δυνάμεων, σε μια προσπάθεια να αναχαιτίσει την απειλή των drone. Τα τελευταία χρόνια, μάλιστα, έχει διενεργήσει πολλές φορές την άσκηση υπό την κωδική ονομασία «Μαύρο Βελάκι» σε μια προσπάθεια να εκπαιδεύσει το προσωπικό του απέναντι στις επιθέσεις εχθρικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών, με τη χρήση λέιζερ, πυροβόλων αλλά και ηλεκτρονικών αντιμέτρων.

Ο Τζέρεμι Μπίνι αναμένει πως το σοκ από τις επιθέσεις θα οδηγήσει εκ νέου τη Σαουδική Αραβία – που είναι ήδη ο μεγαλύτερος εισαγωγές οπλικών συστημάτων του πλανήτη – στην αγορά πολεμικού υλικού.

Σε κάθε περίπτωση, συνιστά – το λιγότερο – μια παράξενη ειρωνεία το γεγονός ότι «το λίγο, αργό και μικρό» μπορεί να αποτελεί συχνά μεγαλύτερο κίνδυνο σε σύγκριση με πιο εξελιγμένα οπλικά συστήματα.

The billions Saudi Arabia spends on air defenses may be wasted in the age of drone warfare, by Tim Lister, CNN

PHOTO 1 / 4

Photo 1/4

Photo 2/4

Photo 3/4

Photo 4/4