Σοβιετικά μυστικά «κρυμμένα» στα έγκατα της Ουκρανίας: Οι κατακόμβες της Οδησσού «αποκαλύπτονται»

Στα στενά της γειτονιάς Μολδαβάνκα, μέσα σε ένα απλό γκαράζ βρίσκεται η είσοδος για έναν από τους μεγαλύτερους λαβυρίνθους του κόσμου. Πρόκειται για τις κατακόμβες της Οδησσού.

Κατά την είσοδο τους, οι επισκέπτες λαμβάνουν ένα κράνος και έναν φακό για να κατέβουν με ασφάλεια σε βάθος 25 μέτρων κάτω από το έδαφος.

Τα τούνελ καλύπτουν έκταση 2.000 χιλιομέτρων και είναι εξαιρετικά δαιδαλώδη. Υπάρχουν τουλάχιστον 1.000 είσοδοι.

Οι τουρίστες καλούνται να μην εισέρχονται, όμως, χωρίς την καθοδήγηση κάποιου ξεναγού.

Το μέγεθος των κατακομβών φαντάζει πελώριο αν συγκριθεί με τις αντίστοιχες στη Ρώμη και το Παρίσι, όπου εκτείνονται σε 300 και 500 χιλιόμετρα αντίστοιχα. Σε αντίθεση, όμως, με τις ιταλικές και γαλλικές, αυτές οι κατακόμβες δεν δημιουργήθηκαν για την ταφή των νεκρών.

Τα τούνελ, που χρονολογούνται στα τέλη του 19^ου αιώνα, «ξετυλίγονται» σε τρία επίπεδα.

Οι κατακόμβες που βρίσκονται κάτω από την Μολδαβάνκα αποτελούν μέρος των εκθεμάτων του Υπόγειου Μουσείου της Οδησσού.

Πηγή: Pavlo Fedykovych/CNNi

Καταφύγιο πολέμου

Η θερμοκρασία στα τούνελ είναι περίπου 13 βαθμοί Κελσίου και το πρώτο έκθεμα που βλέπουν οι επισκέπτες είναι ένα οχυρό καταφύγιο για πυρηνική επίθεση. Αυτό που τραβά κυρίως την προσοχή, όμως, είναι ένα μηχανοστάσιο το οποίο είναι σχεδόν βυθισμένο κάτω από νερό.

Ο επόμενος σταθμός χαρακτηρίζεται ως η «άγρια» πλευρά των κατακομβών με πληθώρα λατομείων, που φέρουν εντυπωσιακές τοιχογραφίες.

«Υπάρχουν εκατοντάδες επιγραφές, διαφορετικά σύμβολα και τοιχογραφίες στις κατακόμβες», εξηγεί ο ξεναγός Andriy Dembitskyi.

Στους τοίχους αναγράφονται ημερομηνίες, οδηγίες ακόμη και χυδαίες εκφράσεις, ωστόσο το πραγματικό μήνυμα πίσω από τις… γραφές δεν έχει, ακόμη, αποκρυπτογραφηθεί.

Μυστικά στις κατακόμβες

Η εξερεύνηση στις κατακόμβες μπορεί να αποδεχθεί και τρομακτική εμπειρία.

Ο Dembitskyi θυμήθηκε πως κάποτε ένας συνάδελφός του είχε εντοπίσει ανθρώπινα λείψανα, τα οποία ανήκαν σε νεκρό του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Άλλη ιστορία κάνει αναφορά σε μία μυστική μονάδα της σοβιετικής αστυνομίας, η οποία έπαιξε σημαντικό πολιτικό ρόλο. Σχεδόν 32 μέλη της είχαν σταλεί στις κατακόμβες το 1941 για να σαμποτάρουν τους Ρουμάνους συμμάχους των ναζί, που είχαν καταλάβει την Οδησσό κατά τον Β’Π.Π.

Πηγή: Pavlo Fedykovych/CNNi

Λεπτομέρειες σχετικά με την τύχη τους παρέμεναν άγνωστες για χρόνια, έως ότου, όμως, άνοιξαν μυστικοί φάκελοι και αποκαλύφθηκε πως μόλις ένας εξ αυτών βγήκε ζωντανός.

Στην μονάδα συμμετείχαν δύο αντίπαλες ομάδες, μία από την Οδησσό και μία από τη Μόσχα. Οι εντάσεις μεταξύ τους οδήγησαν σε μια σειρά ενόπλων επιθέσεων, που είχαν σαν αποτέλεσμα να μειωθεί δραματικά ο αριθμός των μελών. Όσοι δεν έπεσαν θύμα του «εμφυλίου», είτε εκτελέστηκαν είτε πέθαναν από διάφορες ασθένειες.

Έως το 1943 είχαν απομείνει μόνο οι επικεφαλής των ομάδων, αλλά την ίδια χρονιά ο Ουκρανός επικεφαλής πυροβόλησε και σκότωσε τον Ρώσο συνάδελφό του και πέρασε εννέα μήνες στις κατακόμβες.

Δείγματα ζωής

Έως και σήμερα πολλά είναι τα τούνελ που παραμένουν ανεξερεύνητα. Μέσα στο σκοτάδι, όμως, έχουν εμφανιστεί κάποια δείγματα ζωής.

Όπως εξηγεί ο Dembitskyi, στο κέντρο μίας υπόγειας λίμνης, έχει αρχίσει μία πειραματική εκτροφή ψαριών.

«Το τελευταίο διάστημα, ξεκινήσαμε να εκτρέφουμε ψάρια, πειραματικά», σημειώνει και κάνει λόγο για ένα έργο «που λειτουργεί μέχρι τώρα».

Κοντά στη λίμνη, υπάρχει μία έκθεση εργαλείων τα οποία χρησιμοποιούνταν στις εργασίες κατασκευής των τούνελ και ένα εντυπωσιακό υπόγειο… εστιατόριο.

Στο τέλος της ξενάγησης, οι τουρίστες ενημερώνονται πως στην μακρά βόλτα τους έχουν καλύψει μόλις το 1% της συνολικής έκτασης των κατακομβών.

Πηγή: Pavlo Fedykovych/CNNi

Αγώνας για την αναγνώριση

Ο Leonid Ashtulenko, ξεναγός ο οποίος πέρασε περισσότερα από 50 χρόνια της ζωής του εξερευνώντας τις κατακόμβες στην Οδησσό, προσπαθεί να δημοσιεύει ένα βιβλίο σε σχέση με τις επιγραφές στα τούνελ.

Η πόλη δεν έχει δείξει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για μία πιθανή χρηματοδότηση του έργου του και πλέον ο ίδιος αναζητεί κάποιον χορηγό.

Δείχνει με περηφάνια τις φωτογραφίες που έχει συλλέξει στα χρόνια έρευνά του και θυμάται με ιδιαίτερο ενθουσιασμό ιστορίες από τις επισκέψεις του στα έγκατα της πόλης.

Τόσο ο Dembitsky όσο και ο Ashtulenko προωθούν μία τοπική πρωτοβουλία με στόχο να γίνουν οι κατακόμβες πιο προσιτές στο κοινό.

Ακόμη, προσπαθούν – με ιδιαίτερο ζήλο – να αναγνωριστούν ως τουριστική ατραξιόν ίδιας εμβέλειας με το Εθνικό Ακαδημαϊκό Θέατρο Όπερας, Μπαλέτου και Φιλαρμονικού Θεάτρου, αλλά και τις παραλίες της Μαύρης Θάλασσας

Και πράγματι, τα τελευταία χρόνια οι επισκέπτες στις μυστηριώδεις και άγριες κατακόμβες είναι όλο και περισσότεροι.

Soviet secrets hidden in vast underground labyrinth, by Pavlo Fedykovych, CNN