Κυπριακή ΑΟΖ: Για πρώτη φορά οι ΗΠΑ χαρακτηρίζουν παράνομη την τουρκική γεώτρηση
Αυτή τη φορά η ανακοίνωση του εκπροσώπου του Στέιτ Ντιπάρτμεντ είναι ξεκάθαρη.
Συγκεκριμένα, η ανακοίνωση αναφέρει ότι:
«Οι ΗΠΑ ανησυχούν για τις δραστηριότητες του πλωτού γεωτρύπανου Γιαβούζ το οποίο λειτουργεί εντός των χωρικών υδάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αυτό το προκλητικό βήμα αυξάνει τις εντάσεις στην περιοχή. Παροτρύνουμε τις τουρκικές αρχές να τερματίσουν αμέσως τις παράνομες δραστηριότητες και να απομακρύνουν το Γιαβούζ από τα χωρικά ύδατα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ενθαρρύνουμε όλα τα μέρη να ενεργούν συγκρατημένα. Η ανάπτυξη των πόρων στην Ανατολική Μεσόγειο πρέπει να προωθεί τη συνεργασία και να παρέχει μια βάση για διαρκή ενεργειακή ασφάλεια και οικονομική ευημερία σε όλη την περιοχή. Συνεχίζουμε να στηρίζουμε την εξεύρεση μιας ακριβοδίκαιης λύσης για διαμοιρασμό των ωφελημάτων από τους υδρογονάνθρακες της Κύπρου μεταξύ των δυο κοινοτήτων».
Για πρώτη φορά
Μέχρι τώρα το Στέιτ Ντιπάρμεντ στις ανακοινώσεις τους έκανε λόγο για «προκλητικές ενέργειες της Τουρκίας» σε «περιοχή που διεκδικείται από την Κύπρο ως ΑΟΖ» (in an area claimed by the Republic of Cyprus as its Exclusive Economic Zone). Δηλαδή για τις ΗΠΑ ούτε οι μέχρι τώρα ενέργειες της Τουρκία ήταν κατ’ ανάγκη παράνομες ούτε αποδέχονταν ότι τα συγκεκριμένα σημεία ανήκουν στην κυπριακή ΑΟΖ.
Αυτή τη φορά οι ΗΠΑ μιλούν για:
- παράνομες τουρκικές ενέργειες,
- κυπριακά χωρικά ύδατα.
Δηλαδή παίρνουν την πιο καθαρή θέση ως τώρα για το ζήτημα των τουρκικών γεωτρήσεων. Παρότι είναι απίθανο να περάσουν οι Αμερικανοί σε πράξεις στο πεδίο, η σημερινή τοποθέτηση μπορεί να αξιοποιηθεί από την κυπριακή και την ελληνική διπλωματία.
Οι αιτίες
Γιατί όμως οι ΗΠΑ υιοθέτησαν τη θέση περί «παράνομων τουρκικών ενεργειών»;
Πρώτον, γιατί είναι διαφορετικό πράγμα τα χωρικά ύδατα από την ΑΟΖ. Τα χωρικά ύδατα είναι εθνικό έδαφος, δηλαδή πεδίο άσκησης κρατικής κυριαρχίας. Η ΑΟΖ είναι πεδίο οικονομικής εκμετάλλευσης της οποίας την αποκλειστικότητα έχει ένα κράτος. Το ότι η Τουρκία επέλεξε να κάνει γεωτρήσεις στα ανοιχτά της Καρπασίας στα κυπριακά χωρικά ύδατα αποτελεί κλιμάκωση των ενεργειών της και ταυτόχρονα συνιστά άσκηση κρατικής κυριαρχίας η οποία de facto ακυρώνει το αντίστοιχο δικαίωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Υπό μία έννοια, οι ΗΠΑ δεν θα μπορούσαν να μην αναβαθμίσουν την αντίδρασή τους στη συγκεκριμένη τουρκική ενέργεια.
Δεύτερον, είναι πιθανό η αμερικάνικη διπλωματία να θέλησε να ασκήσει πίεση στην Άγκυρα για το ζήτημα της Συρίας μέσω… Κύπρου.
Παρά την καταρχήν συμφωνία ΗΠΑ-Τουρκίας για τη δημιουργία «ζώνης ασφαλείας» στα ανατολικά του Ευφράτη, εντός του συριακού Κουρδιστάν, η διαπραγμάτευση μεταξύ των δύο χωρών συνεχίζεται. Υπάρχουν σημεία στη συμφωνία που παραμένουν αδιευκρίνιστα, ενώ σε άλλα οι δύο πλευρές δίνουν διαφορετικές ερμηνείες. Δεδομένου ότι η σταθερή τουρκική επιλογή είναι να συζητιούνται «πακέτο» όλα τα θέμα των διμερών σχέσεων, όσα συμβαίνουν στην Κύπρο συνδέονται με εκείνα που γίνονται στη Συρία.
Η κινητικότητα στο Κυπριακό
Μια τρίτη αιτία θα μπορούσε να είναι η αυξανόμενη κινητικότητα στο Κυπριακό και η σχετιζόμενη επιδίωξη της Ουάσιγκτον να πιεστούν όλα τα εμπλεκόμενα μέρη ώστε να υιοθετήσουν πιο «διαλλακτικές» θέσεις.
Η άτυπη συνάντηση Αναστασιάδη-Ακιντζί στις 9 Αυγούστου αποτέλεσε το πρώτο βήμα για την επανεκκίνηση των διαπραγματεύσεων μετά την κατάρρευση της διάσκεψης στο Κραν Μοντανά στις αρχές Ιουλίου του 2017. Στις αρχές Σεπτέμβρη θα μεταβεί στην Κύπρο η ειδική απεσταλμένη του γ.γ των Ηνωμένων Εθνών για το Κυπριακό Τζέιν Χολ Λουτ.
Στόχος της κ. Λουτ είναι να συμφωνήσουν οι δύο πλευρές τους Όρους Αναφοράς, δηλαδή το πλαίσιο εντός του οποίου θα κινηθεί η νέα διαπραγμάτευση.
Στη συνέχεια, μετά το πέρας της 74ης Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη (17-30 Σεπτεμβρίου 2019), θα πραγματοποιηθεί τριμερής συνάντηση Αναστασιάδη Ακιντζί και του γγ του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτιέρες.
Η τριμερής μπορεί να δώσει τη σκυτάλη σε άτυπη πενταμερή, με τη συμμετοχή πλέον των εγγυητριών δυνάμεων. Τι τελευταίες μέρες ακούγεται όλο και πιο πολύ το σενάριο ότι στις αρχές του 2020 μπορεί να έχουμε ένα νέο «Κραν Μοντανά», δηλαδή μια διάσκεψη κορυφής για λύση του Κυπριακού.