Επανάσταση ή επικίνδυνο «μονοπάτι»; Ιαπωνική έρευνα ανοίγει το δρόμο για επιλογή φύλου μωρού

Ήδη άρχισαν να διατυπώνονται ανησυχίες ότι κάτι τέτοιο -εφόσον γίνει πραγματικότητα σε μεγάλη κλίμακα- μπορεί να έχει αρνητικές κοινωνικές επιπτώσεις, ιδίως σε ορισμένες κοινωνίες με παραδοσιακές προκαταλήψεις, οδηγώντας στη συστηματική αποφυγή της γέννησης κοριτσιών.

Σήμερα σε μερικές χώρες γεννιούνται 107 αγόρια για κάθε 100 κορίτσια και στο μέλλον η αναλογία αυτή θα μπορούσε να γίνει ακόμη χειρότερη για τα κορίτσια, ιδίως αν υπάρξουν κάποτε ειδικές κρέμες ή άλλες ουσίες, τις οποίες οποιοδήποτε ζευγάρι θα μπορούσε να χρησιμοποιεί στην κρεβατοκάμαρά του για να επηρεάσει το φύλο του μελλοντικού παιδιού.

Οι ερευνητές του πανεπιστημίου της Χιροσίμα, με επικεφαλής τον Μασαγιούκι Σιμάντα, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό βιολογίας PLoS Biology, σύμφωνα με το «Science», το «New Scientist» και τη βρετανική «Guardian», ανακάλυψαν ότι το σπερματοζωάριο με χρωμόσωμα Χ (που οδηγεί στη γέννηση θηλυκού όταν ενωθεί με το χρωμόσωμα Χ του ωαρίου) μεταφέρει μόρια που, όταν ενεργοποιηθούν, επιβραδύνουν την κίνησή του.

Έτσι, όταν μια χημική ουσία προστεθεί στο σπέρμα και «πυροδοτήσει» αυτά τα μόρια, τότε τα σπερματοζωάρια με αρσενικό χρωμόσωμα Υ διαχωρίζονται από τα πιο αργά σπερματοζωάρια με το χρωμόσωμα Χ και κινούνται πιο γρήγορα.

Συνεπώς είναι δυνατό οι επιστήμονες να διαλέξουν τα μεν από τα δε, κάτι που πρακτικά σημαίνει ότι στο μέλλον οι γονείς θα μπορούσαν -προτού γίνει η εξωσωματική γονιμοποίηση- να ζητούν από τις κλινικές γονιμότητας να χρησιμοποιήσουν «αρσενικό» ή «θηλυκό» σπερματοζωάριο.

Οι ερευνητές τόνισαν τη σημασία της ανακάλυψης και για την επιλογή φύλου στην κτηνοτροφία, καθώς π.χ. μια γαλακτοπαραγωγός αγελάδα είναι πιο πολύτιμη από ένα αρσενικό (ταύρος), ενώ από την άλλη η παραγωγή κρέατος είναι ταχύτερη στα αρσενικά μετά τον ευνουχισμό τους από ό,τι στα θηλυκά.

Οι σημερινές μέθοδοι διαχωρισμού των σπερματοζωαρίων, που βασίζονται είτε στο διαφορετικό μέγεθος των χρωμοσωμάτων Χ και Υ (το Χ είναι περίπου τριπλάσιο από το Υ), είτε στη γενετική ανάλυση των χρωμοσωμάτων των εμβρύων της εξωσωματικής πριν την εμφύτευση στη μήτρα, είτε στην κυτταρομετρία ροής (τα σπερματοζωάρια με χρωμόσωμα Υ είναι λιγότερο φωτεινά στο μικροσκόπιο), είναι πιο δαπανηρές, πιο απαιτητικές σε εξοπλισμό και τεχνογνωσία και δυνητικά πιο επικίνδυνες για το σπέρμα.

Η νέα τεχνική, που βασίζεται στη διαφορετική ταχύτητα κίνησης των δύο τύπων σπερματοζωαρίων, φαίνεται φθηνότερη, ασφαλέστερη και πιο απλή.

Οι ερευνητές εκμεταλλεύθηκαν ότι τα χρωμοσώματα Χ διαθέτουν περισσότερα γονίδια από ό,τι τα Υ και παράγουν μια διαφορετική γκάμα πρωτεϊνών-υποδοχέων, που μπορούν να «προσδεθούν» σε συγκεκριμένες ουσίες. Δύο τέτοιες πρωτεΐνες (TLR7 και TLR8) «κουμπώνουν» με το φάρμακο Resiquimod, που έχει αντιικές και αντικαρκινικές ιδιότητες.

Όταν τα σπερματοζωάρια εκτίθενται σε ένα διάλυμα που περιέχει αυτό το φάρμακο, η ταχύτητα των «θηλυκών» σπερματοζωαρίων επιβραδύνεται, χωρίς να επηρεάζεται αρνητικά η ικανότητα τους να γονιμοποιούν ένα ωάριο. Αρκετά «θηλυκά» σπερματοζωάρια κολυμπούν πλέον με μικρότερη από τη μισή ταχύτητα των «αρσενικών».

Οι ερευνητές έδειξαν μέσα από πειράματα εξωσωματικής γονιμοποίησης ποντικιών ότι όντως είναι δυνατό να «χειραγωγηθεί» σημαντικά η γέννηση αρσενικού ή θηλυκού. Η χειραγώγηση γίνεται όταν στην εξωσωματική χρησιμοποιούνται μόνο τα πιο γρήγορα σπερματοζωάρια (αυξάνοντας έτσι σχεδόν στο 90% την πιθανότητα γέννησης αρσενικού) ή αντίστροφα χρησιμοποιούνται τα πιο αργά σπερματοζωάρια (οπότε αυξάνεται στο 81% η πιθανότητα γέννησης θηλυκού).

Ο Σιμάντα δήλωσε ότι κάτι ανάλογο μπορεί να γίνει μελλοντικά και στους ανθρώπους ή σε άλλα ζώα, στο βαθμό που στο σπέρμα τους υπάρχουν οι ίδιες πρωτεΐνες-υποδοχείς. Προς το παρόν πάντως, δεν υπάρχει απόδειξη ότι η τεχνική «δουλεύει» και με τα ανθρώπινα σπερματοζωάρια. Άλλοι επιστήμονες, όπως ο Τζορτζ Σάιντελ του Πολιτειακού Πανεπιστημιακού του Κολοράντο, εκτίμησαν ότι θα χρειαστεί έως μια δεκαετία για να μετατραπεί η νέα πειραματική μέθοδος σε μια εμπορική τεχνική ρουτίνας για το διαχωρισμό των σπερματοζωαρίων.

Σήμερα η επιλογή φύλου του μωρού για μη ιατρικούς λόγους απαγορεύεται σε ορισμένες χώρες (Βρετανία, Καναδάς, Αυστραλία, Κίνα, Ινδία κ.α.), αλλά είναι νόμιμη στις περισσότερες, μεταξύ άλλων στις ΗΠΑ.

Η νέα ιαπωνική τεχνική φαίνεται να ανοίγει το δρόμο για να γίνει η επιλογή φύλου πολύ πιο εύκολη και ευρέως διαδεδομένη παγκοσμίως, άρα και πιο επιρρεπής σε καταχρήσεις.