Η Ελλάδα και το Ελληνορθόδοξο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων
Η πρόσφατη απόφαση (18/6/2019) του ισραηλινού Ανωτάτου Δικαστηρίου να εγκρίνει την πώληση τριών σημαντικών ακινήτων του Ελληνορθόδοξου Πατριαρχείου Ιεροσολύμων στα κατεχόμενα από το Ισραήλ Παλαιστινιακά Αν. Ιεροσόλυμα (Παλαιά Πόλη) σε ιδιωτική ισραηλινή εταιρεία αποτελεί συνέχεια στo 15ετές σκάνδαλο της μεθοδευμένης και παρασκηνιακής πώλησης των ανωτέρω ακινήτων στην ισραηλινή εταιρία κατόπιν πιέσεων επί του προηγούμενου Πατριάρχη Ειρηναίου.
Τα εν λόγω ακίνητα βρίσκονται στα αμιγώς Παλαιστινιακά Αν. Ιεροσόλυμα και αφορούν στα πασίγνωστα Ξενοδοχεία Ιμπίριαλ και Πέτρα στην είσοδο της Πύλης Τζάφφα του Κάστρου των Ιεροσολύμων καθώς και το Μπέιτ Αζμίγια στην συνοικία Μπαμπ αλ-Χούτα. Το εν λόγω σκάνδαλο προκάλεσε και προκαλεί σεισμό στις τάξεις του παλαιστινιακού ποιμνίου του Ελληνορθόδοξου Πατριαρχείου. Είχε σαν συνέπεια την απομάκρυνση του Ειρηναίου και την αντικατάσταση του από τον νυν Πατριάρχη Θεόφιλο ο οποίος μέχρι τις 18/6/2019 είχε προσφύγει στα ισραηλινά δικαστήρια ενάντια στην εν λόγω αγοραπωλησία. Πέραν των οικονομικών λεπτομερειών της ο χαρακτήρας της εν λόγω πώλησης είναι πολιτικός.
Ως γνωστόν, κατά παράβαση του Διεθνούς Δικαίου και των Ψηφισμάτων του ΟΗΕ, το Ισραήλ για δεκαετίες ακολουθεί συστηματική πολιτική κατοχής και προσάρτησης των Παλαιστινιακών Εδαφών με ταυτόχρονο εξοβελισμό των Παλαιστινίων από τις πατρογονικές τους εστίες. Η ισραηλινή προσάρτηση παλαιστινιακής γης είναι καθημερινό φαινόμενο και λαμβάνει χώρα άλλοτε με διάφορες προφάσεις και άλλοτε απροσχημάτιστα. Το Ελληνορθόδοξο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων είναι ο μεγαλύτερος ιδιοκτήτης παλαιστινιακής γης όχι μόνο στα Αν. Ιεροσόλυμα, την Δυτ. Όχθη και την Λωρίδα της Γάζας αλλά σε ολόκληρη την Παλαιστίνη. Είναι αναμενόμενο, λοιπόν, το Τελ Αβίβ να καλοβλέπει την ακίνητη περιουσία του Πατριαρχείου ήδη από το 1948, οπότε και υπογράφηκαν αποικιοκρατικά ενοικιαστήρια διάρκειας… ενός αιώνος με τις εβραϊκές εταιρείες-ιδιώτες των κατεχομένων ισραηλινών δυνάμεων. Τα τελευταία χρόνια η κατάσταση φαίνεται να έχει περάσει από το στάδιο των… αιωνόβιων ισραηλινών ενοικιάσεων στο στάδιο της εξαναγκαστικής αγοράς της ακίνητης περιουσίας του Πατριαρχείου με ενδεικτικό παράδειγμα την υπόθεση των τριών ακινήτων και το σκάνδαλο στο οποίο ενεπλάκη ο τότε Πατριάρχης Ειρηναίος. Στόχος αυτή της μακροχρόνιας διαδικασίας φαίνεται να είναι η σταδιακή μείωση και εξαφάνιση του παλαιστινιακού στοιχείου από τα Αν. Ιεροσόλυμα.
Σε αυτή την διαδικασία το Ελληνορθόδοξο Πατριαρχείο και η Αγιοταφική Αδελφότητα βρίσκονται εκτεθειμένοι στην δίνη του Παλαιστινιακού Ζητήματος χωρίς να διαθέτουν ουσιαστική και στοιχειώδη πολιτική εγγύηση εκ μέρους της Ελλάδας που έχει αναλάβει να στελεχώνει την Αδελφότητα με κληρικούς ελληνικής υπηκοότητας υπό ένα συγκεχυμένο διακρατικό πλαίσιο αλλά και της Ιορδανίας που είναι ο επίσημος τοποτηρητής των Αγίων Τόπων. Η Αθήνα ενεπλάκη για πρώτη φορά μόνο de facto πολιτικά και λειτουργικά λόγω Αγγλίας επί πρωθυπουργίας Ελευθέριου Βενιζέλου (1917-1920) στο θέμα του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων και έκτοτε διαθέτει έναν παγιωμένο ρόλο ο οποίος περιορίζεται στα απολύτως διαδικαστικά που αφορούν κυρίως στην στελέχωση του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων. Πέραν τούτου η Αθήνα απουσιάζει εν πολλοίς από τα πολιτικά και άλλα τεκταινόμενα στα Ιεροσόλυμα και ολόκληρη την Παλαιστίνη.
Πρέπει να τονισθεί ότι οι δραματικές εξελίξεις που λαμβάνουν χώρα στο Παλαιστινιακό είναι άρρηκτα συνδεδεμένες γεωπολιτικά με το Κυπριακό και την Αν. Μεσόγειο. Παράλληλα, η εκκλησιαστική πολιτική των Αθηνών στην Παλαιστίνη και την ευρύτερη περιοχή χρειάζεται την διατήρηση και αύξηση των ερεισμάτων πολιτιστικής διπλωματίας, το βασικότερο εκ των οποίων είναι το Ελληνορθόδοξο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων με την παγκόσμια ακτινοβολία του. Η Αθήνα αντιμετωπίζοντας το Ελληνορθόδοξο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων ως έρεισμα ελληνικής πολιτιστικής διπλωματίας στην Παλαιστίνη και σύμβολο πολιτιστικής συνύπαρξης Παλαιστινίων και Ελλήνων πρέπει να διαμορφώσει νέα στρατηγική με ανάληψη συγκεκριμένων και ουσιαστικών πρωτοβουλιών για την προστασία του Ελληνορθόδοξου Πατριαρχείου. Άλλωστε, δεν υπάρχει καλύτερη περίοδος από την σημερινή για την αύξηση του εποικοδομητικού ρόλου της Ελλάδας στους Αγίους Τόπους.
Οι αυξανόμενες σχέσεις της Ελλάδας με την Ιορδανία, και δη το Ισραήλ, θα πρέπει να αποδώσουν καρπούς όχι μονομερώς αλλά επ’ αμοιβαιότητι και όχι μόνο στα λόγια αλλά στην πράξη. Ειδικά στις αναπτυσσόμενες σχέσεις της Αθήνας με το Τελ Αβίβ, το τελευταίο καλείται να διαβεβαιώσει στην πράξη την Αθήνα ότι δεν υποστηρίζει τις ενέργειες της εν λόγω ισραηλινής εταιρείας ενάντια στα συμφέροντα του Ελληνορθόδοξου Πατριαρχείου και να λάβει όλα εκείνα τα αναγκαία μέτρα ώστε τα τρία ακίνητα να επιστραφούν στο νόμιμο κάτοχό τους, το Πατριαρχείο. Το ζήτημα της ακεραιότητας των ακινήτων του Ελληνορθόδοξου Πατριαρχείου είναι ένα στοίχημα που πρέπει να κερδηθεί από την Ελλάδα καθώς επίσης να ωφελήσει και όχι να ζημιώσει τις ελληνο-παλαιστινιακές και ελληνο-ισραηλινές σχέσεις.
Οι πολυμερείς συνεργασίες στην περιοχή δεν θα πρέπει να αναλώνονται μόνο σε ενεργειακά θέματα αλλά θα πρέπει να περιλαμβάνουν και θέματα πολιτιστικής διπλωματίας, ιδιαίτερα σε μια εποχή δραματικής μείωσης του Ορθόδοξου Χριστιανικού πληθυσμού στα Ιεροσόλυμα λόγω των διώξεων που υφίστανται οι Παλαιστίνιοι από τις δυνάμεις κατοχής. Είναι καιρός το μείζον, για την Ελλάδα και την Παλαιστίνη, θέμα του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων να ενταχθεί στην ατζέντα των τριμερών συνεργασιών της Ελλάδας στην περιοχή.
Η Αθήνα, προς όφελος των εθνικών της συμφερόντων και της ειρήνης στην περιοχή, πρέπει να αναλάβει την πρωτοβουλία σχηματισμού τετραμερούς συνεργασίας Ελλάδας, Ιορδανίας, Παλαιστίνης και Ισραήλ για να αντιμετωπισθεί ουσιαστικά και στην πράξη η κρίση του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων. Η Ελλάδα καλείται να διαδραματίσει εποικοδομητικό ρόλο στην Παλαιστίνη για την διατήρηση της πλήρους (και ιδιοκτησιακής) ακεραιότητας του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων, της ομόνοιας κλήρου και ποιμνίου καθώς και του πολυπολιτισμικού χαρακτήρα των Ιεροσολύμων.