Κυπριακό: Προς επανεκκίνηση των διαπραγματεύσεων εν μέσω γεωτρήσεων και γεωπολιτικών παιχνιδιών

Οι δύο ηγέτες εξέφρασαν την «ετοιμότητα τους» για νέα τριμερή συνάντηση, δηλαδή με τη συμμετοχή του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, τον Σεπτέμβριο στη Νέα Υόρκη, μετά τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ. Η άτυπη συνάντηση διήρκησε τρεις ώρες και πραγματοποιήθηκε στο σπίτι της ειδικής αντιπροσώπου του ΓΓ του ΟΗΕ, Ελίζαμπεθ Σπέχαρ, στην προστατευμένη από τα Ηνωμένα Έθνη περιοχή του αεροδρομίου Λευκωσίας.

Το κοινό ανακοινωθέν

Μετά τη συνάντηση, ο εκπρόσωπος Τύπου του ΟΗΕ προέβη εκ μέρους τω δύο ηγετών σε ανακοινωθέν, στο οποίο μεταξύ άλλων αναφέρεται: «Οι δύο ηγέτες είχαν μια ειλικρινή και εποικοδομητική ανταλλαγή απόψεων και συζήτησαν σε βάθος τις βασικές αρχές. Αποφάσισαν να συνεχίσουν να καταβάλλουν προσπάθειες υπό την Jane Holl Lute με την αποφασιστικότητα να οριστικοποιήσουν τους Όρους Αναφοράς που θα επιτρέψουν δομημένες και προσανατολισμένες προς τα αποτελέσματα διαπραγματεύσεις που θα οδηγήσουν σε μια διευθέτηση με αίσθηση του επείγοντος. Οι δύο ηγέτες αποφάσισαν επίσης να ανακοινώσουν την ετοιμότητά τους να διεξαγάγουν Τριμερή συνάντηση με τον Γενικό Γραμματέα μετά τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, προκειμένου να σχεδιάσουν τη μελλοντική πορεία»

Οι δηλώσεις Αναστασιάδη

Επιστρέφοντας στο Προεδρικό Μέγαρο, ο κ. Αναστασιάδης έκανε λόγο για «δημιουργικό και ειλικρινές κλίμα όσον αφορά την προοπτική επανέναρξης των διαπραγματεύσεων». Προσέθεσε δε ότι: «Δημιουργούνται οι προοπτικές και προϋποθέσεις να συνεχίσουμε τη συνεργασία με την Ειδική Σύμβουλο του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ κ. Τζέιν Χολ Λουτ, προκειμένου να διαμορφωθούν οι όροι αναφοράς, ανεξαρτήτως διαφωνιών που παραμένουν σε σημαντικά ζητήματα, προκειμένου να πραγματοποιηθεί μια τριμερής συνάντηση μεταξύ του ΓΓ των Ηνωμένων Εθνών, του υποφαινόμενου και του κ. Ακιντζί, έτσι ώστε να δούμε πώς παραπέρα προχωρούμε προκειμένου να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις επανέναρξης ουσιαστικών διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό.»

Σε ό,τι αφορά το αέριο, ο Κύπριος Πρόεδρος είπε ότι ήγειρε τις έκνομες ενέργειες της Τουρκίας, με τις οποίες αμφισβητούνται οι συγκλίσεις που έχουν επιτευχθεί μεταξύ των δύο κοινοτήτων και οι οποίες προνοούν ότι η αποκλειστική οικονομική ζώνη της Κυπριακής Δημοκρατίας πρέπει να είναι συμβατή με τη Σύμβαση του Δικαίου της Θαλάσσης του 1982 και όχι αυτή που καθορίζει η Τουρκία.

Σχετικά με την πρόταση Ακιντζί για τη δημιουργία μεικτής επιτροπής για συνδιαχείριση των φυσικών πόρων, ο κ. Αναστασιάδης είπε ότι «έχω τεκμηριωμένα επιχειρηματολογήσει γιατί κάτι ανάλογο δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό, αφού ΑΟΖ έχουν τα κυρίαρχα κράτη και όχι οποιαδήποτε επιτροπή. Μόνο τα κυρίαρχα κράτη αδειοδοτούν ή αποφαίνονται εν γένει για την αποκλειστική οικονομική τους ζώνη.»

Τέλος, ανέφερε ότι κατά τη διάρκεια της συνάντησης επαναβεβαιώθηκε ότι η βάση για εξεύρεση λύσης του Κυπριακού παραμένει η συμφωνηθείσα από το 1977 διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία. Αρκεί, συνέχισε, να οδηγεί σε ένα λειτουργικό, βιώσιμο κράτος, καθόλα συμβατό με τα όσα ευρύτερα ισχύουν για τα υπόλοιπα 193 κράτη μέλη του ΟΗΕ. Επίσης, ο κ. Αναστασιάδης εξέφρασε παράλληλα ικανοποίηση γιατί η πρόταση για την αποκέντρωση εξουσιών βρίσκει πρόσφορο έδαφος και θα είναι ένα εκ των αντικειμένων που θα συζητηθούν κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων.

Οι όροι αναφοράς

Οι «όροι αναφοράς» (terms of reference) βρίσκονται στο επίκεντρο των προσπαθειών επανεκκίνησης των συνομιλιών για το Κυπριακό. Στην ουσία πρόκειται για το πλαίσιο των νέων διαπραγματεύσεων. Ο κ. Γκουτέρες είχε ξεκαθαρίσει ότι δεν επρόκειτο να εμπλακεί σε νέο γύρο διαπραγματεύσεων αν οι δύο πλευρές δεν κάνουν βήματα προόδου από το σημείο που έφτασαν στο Κραν Μοντανά. Υπενθυμίζεται ότι στη διάσκεψη του Κραν Μοντανά είχε σημειωθεί γενική συμφωνία, αλλά οι συνομιλίες κατέρρευσαν λόγω της διαφωνίας στο ζήτημα των εγγυήσεων και του χρόνου αποχώρησης των τουρκικών στρατευμάτων. Το συμπέρασμα είναι ότι για να προγραμματίζεται συνάντηση στη Νέα Υόρκη έχουν υπάρξει κάποιες συγκλίσεις στο παρασκήνιο.

Το γεωπολιτικό παιχνίδι

Σήμερα η επανεκκίνηση των διαπραγματεύσεων επιχειρείται εν μέσω:

• Της κλιμάκωσης της αντιπαράθεσης για το φυσικό αέριο. Η Τουρκία κάνει γεωτρήσεις όχι μόνο εντός της κυπριακής ΑΟΖ. αλλά κι εντός των κυπριακών χωρικών υδάτων. Οι ενέργειες αυτές δημιουργούν τετελεσμένα στο πεδίο κι εκ του αποτελέσματος φαίνεται ότι πραγματοποιούνται υπό την ανοχή των ΗΠΑ.
• Παρά την αυτονομία και την ιδιαίτερη ιστορικότητά του, το Κυπριακό στο γενικό γεωπολιτικό παιχνίδι στην ευρύτερη περιοχή. Ένα παιχνίδι του οποίο βασικές παράμετροι είναι η συνεχιζόμενη αποσταθεροποίησης στη Συρία, η ισχυρή στρατιωτική παρουσία της Ρωσίας στην αραβική χώρα, η προσπάθεια των δυτικών να περιορίσουν την επιρροή του Ιράν στη Μέση Ανατολή, και, κυρίως, η δύσκολη σχέση ΗΠΑ-Τουρκίας. Μια σχέση που έχει αποκλίσεις όπως συνέβη με τους S400, αλλά και συγκλίσεις, όπως η συμφωνία για τη ζώνη ασφαλείας στα τουρκοσυριακά σύνορα.