Πώς θα απειλήσει την ελληνική οικονομία η κλιμάκωση του οικονομικού πολέμου ΗΠΑ - Κίνας

Η ανακοίνωση του Ντόναλντ Τραμπ ότι θα επιβάλει νέους δασμούς 10% σε κινέζικα προϊόντα ύψους 300 δισ.. ευρώ προκάλεσε την οξεία αντίδραση του Πεκίνου.

Η Κεντρική Τράπεζα της Κίνας άφησε το γουάν να υποχωρήσει σπάζοντας το όριο των 7 προς ένα με το δολάριο, ενώ οι κινέζικες εταιρείες σταματούν τις παραγγελίες αμερικανικών αγροτικών προϊόντων. Τη Δευτέρα η Wall Street είχε τις μεγαλύτερες απώλειες από τον περασμένο Δεκέμβριο, φτάνοντας ακόμα και τις 967 μονάδες.

Ο πόλεμος των δηλώσεων

Οι δηλώσεις που ακολούθησαν, κατέστησαν σαφές ότι καμία πλευρά δεν πρόκειται να κάνει πίσω.

Μέσω Twitter, o Ντόναλτ Τραμπ είπε: «Η Κίνα έριξε την τιμή του νομίσματός της σε σχεδόν ιστορικό χαμηλό. Αυτό ονομάζεται "νομισματική χειραγώγηση". Ακούει η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ; Αυτή είναι μια σημαντική παραβίαση που θα εξασθενίσει σε μεγάλο βαθμό την Κίνα με την πάροδο του χρόνου!»

Μετά το tweet Τραμπ, το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών χαρακτήρισε επισήμως την Κίνα «νομισματικό χειραγωγό». Η «νομισματική χειραγώγηση» παραβιάζει του διεθνείς εμπορικούς κανόνες και σύμφωνα με την αμερικανική νομοθεσία μπορεί να προκαλέσει κυρώσεις των ΗΠΑ στο κράτος που την διαπράττει.

Η κινέζικη πλευρά αρνήθηκε τις κατηγορίες. Σε ανακοίνωση της η Λαϊκή (Κεντρική) Τράπεζα της Κίνας αναφέρει: «Είναι εσκεμμένος μονομερής προστατευτισμός. Πρόκειται για σοβαρή παραβίαση των διεθνών προτύπων και θα έχει σημαντικό αντίκτυπο στις παγκόσμιες οικονομικές και χρηματοοικονομικές συνθήκες. Από το 2018, οι ΗΠΑ συνεχίζουν να κλιμακώνουν την εμπορική αντιδικία. Η Κίνα πάντοτε απέφυγε να υιοθετήσει την ανταγωνιστική υποτίμηση του νομίσματος. Η Κίνα δεν χρησιμοποίησε και δεν θα χρησιμοποιήσει τη συναλλαγματική ισοτιμία ως μέσο αντιμετώπισης εμπορικών αντιδικιών. Οι ΗΠΑ αγνόησαν το γεγονός και χαρακτήρισαν την Κίνα νομισματικό χειραγωγό. Θα βλάψουν τον εαυτό τους και θα βλάψουν και άλλους. Η Κίνα αντιτάσσεται σθεναρά σε αυτό».

Σε ακόμα πιο υψηλούς τόνους η Λαϊκή Ημερησία (επίσημο όργανο του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας) κατηγόρησε τις ΗΠΑ ότι «καταστρέφουν την παγκόσμια τάξη πραγμάτων», καθώς και ότι «κρατάνε όμηρους τους πολίτες τους».

Οι τελευταίες εξελίξεις υπονομεύουν τις προοπτικές του νέου γύρου αμερικανοκινεζικών εμπορικών διαπραγματεύσεων τον Σεπτέμβριο.

Οι αιτίες

Η προφανής αιτία των οικονομικού πολέμου ΗΠΑ-Κίνας είναι η τεράστια ανισομέρεια στις εμπορικές συναλλαγές τους. Τα κινέζικα προϊόντα είναι πιο ανταγωνιστικά, με αποτέλεσμα το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ έναντι της Κίνας το 2018 να φτάσει τα 419,527 δισ. δολάρια, ενώ το πρώτο εξάμηνο του 2019 ανήλθε στα 167,044.

Πέρα όμως από το εμπορικό έλλειμμα, ο ανταγωνισμός των δύο υπερδυνάμεων αφορά επίσης:

• την τεχνολογία τεχνητής νοημοσύνης (AI) που φαίνεται ότι είναι το... next big thing στην παγκόσμια οικονομία,
• την αυξανόμενη γεωπολιτική επιρροή της Κίνας όχι μόνο στην Ασία αλλά και στην Αφρική και τη Λατινική Αμερική.

Οι επιπτώσεις

Οι δασμοί και ο νομισματικός πόλεμος απειλούν την παγκόσμια οικονομία που έχει οικοδομηθεί τα τελευταία 30 χρόνια με άξονα την πλήρη ελευθερία των εμπορικών και χρηματιστικών συναλλαγών. Σε σημείωμά τους οι αναλυτές της Morgan Stanley αναφέρουν ότι αν οι αμερικάνικοι δασμοί του 10% στα κινέζικα προϊόντα μείνουν σε ισχύ για 4-6 μήνες, η ανάπτυξη της παγκόσμια οικονομίας θα είναι ασθενική. Αν όμως ανέβουν στο 25%, η παγκόσμια οικονομία θα μπει σε ύφεση σε εννιά μήνες.

Την πρώτη άμεση επίπτωση των δασμών τη βλέπουμε στη συρρίκνωση του εμπορίου μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας. Το πρώτο εξάμηνο του 2019 η Κίνα έπαψε να είναι ο κορυφαίος εμπορικός εταίρος των ΗΠΑ, θέση που κρατούσε την τελευταία δεκαετία. Οι εισαγωγές των ΗΠΑ από την Κίνα μειώθηκαν κατά 12%, ενώ οι εξαγωγές μειώθηκαν κατά18%. Πλέον το εμπόριο των ΗΠΑ με την Κίνα είναι χαμηλότερο από αυτά με τον Καναδά και το Μεξικό.

Η Ελλάδα

Στην εποχή του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού καμιά χώρα δεν είναι προστατευμένη από τις διεθνείς οικονομικές αναταραχές. Η πρόσφατη εμπειρία μας είναι ενδεικτική. Μέσα από αλυσιδωτές αντιδράσεις, η κατάρρευση της αγοράς των αμερικάνικων στεγαστικών δανείων το 2008 εξελίχθηκε το 2010 σε κρίση χρέους τους ευρωπαϊκού Νότου, τις επιπτώσεις της οποίας ακόμα τη βιώνουμε.

Αν λοιπόν κλιμακωθεί ο οικονομικός πόλεμος ΗΠΑ-Κίνας και η παγκόσμια οικονομία μπει σε ύφεση, θα υπάρξουν αρνητικές επιπτώσεις και για την ελληνική οικονομία. Ενδεχόμενη υποχώρηση του ΑΕΠ της ευρωζώνης (στο πλαίσιο της γενικής οικονομικής επιβράδυνσης) θα σημάνει μείωση τόσο των ελληνικών εξαγωγών προς την Ευρώπη (που έχουν σημαίνοντα ρόλο στην τρέχουσα ανάκαμψη) όσο και μείωση των άμεσων ξένων επενδύσεων στην Ελλάδα.

Επιπλέον, η τάση των επενδυτών να αναζητούν «ασφαλή καταφύγια» τις περιόδους της αναταραχής, ενδεχομένως θα επηρεάσει τη ζήτηση των ελληνικών ομολόγων. Σε μια τέτοια περίπτωση το «μαξιλάρι ασφαλείας» που σήμερα ανέρχεται στα 35 δισ., μπορεί να αποδειχτεί πολύτιμο στήριγμα των δημόσιων οικονομικών.