Υπόσχεση για ανεξαρτησία από τον νέο πρόεδρο της Καταλονίας

«Θα ξεκινήσουμε μια εξαιρετικά σημαντική διαδικασία, που δεν έχει προηγούμενο στην πρόσφατη ιστορία μας, να δημιουργήσουμε μια Καταλονία που εμείς θέλουμε, να χτίσουμε συλλογικά μία νέα χώρα», δήλωσε απο το βήμα του καταλανικού κοινοβουλίου ο νεοκλεγής πρόεδρος, αναφερόμενος στις διαδικασίες για την ανεξαρτητοποίηση της Καταλονίας, που αφορούν την έγκριση συντάγματος και τη θέσπιση θεσμών όπως κεντρική τράπεζα, δικαστικό σύστημα, σώματα ασφαλείας. Αυτές αναμένεται να να ολοκληρωθούν μέσα στο 2017.

Τον Πουτζντεμόντ ψήφισαν 70 βουλευτές, ενώ καταψήφισαν 63 και δύο απείχαν. Η εκλογή του 53χρονου πρώην δημοσιογράφου και δημάρχου της Ζιρόνα γίνεται εν μέσω πολιτικής αβεβαιότητας στην Ισπανία ύστερα από την εκλογική αναμέτρηση της 20ης Δεκεμβρίου, όπου κανένα κόμμα δεν κατάφερε να πάρει την απόλυτη πλειοψηφία.

Προειδοποιήσεις από Μαδρίτη

Η αντίδραση του Μαριάνο Ραχόι (Mariano Rajoy) στην εκλογή του νέου Καταλανού προέδρου ήταν άμεση. «Η κυβέρνηση δεν θα επιτρέψει να περάσει ούτε μία ενέργεια που θα πλήττει την ενότητα και την κυριαρχία της Ισπανίας», δήλωσε ο επικεφαλής της απερχόμενης ισπανικής κυβέρνησης σε μήνυμά του που μεταδόθηκε απευθείας, λίγα λεπτά μετά την ολοκλήρωση της ψηφοφορίας στη Βαρκελώνη.

Κάνοντας λόγο για «διατήρηση της δημοκρατίας σε όλη την Ισπανία», ο Ραχόι διευκρίνισε ότι ήλθε σε επαφή με τον ηγέτη του Σοσιαλιστικού Κόμματος Πέδρο Σάντσεθ (Pedro Sanchez) και τον ηγέτη των Ciudadanos Αλμπέρ Ριβέρα (Albert Rivera), μόλις πληροφορήθηκε ότι οι αυτονομιστικές δυνάμεις της Καταλονίας έφθασαν σε συμφωνία για τον ορισμό προέδρου.

«Οι Ισπανοί μπορούν να είναι ήσυχοι», είπε ο ηγέτης του Λαϊκού Κόμματος, δίνοντας τη διαβεβαίωση ότι δεν θα υστερήσει «ούτε σε ισχύ, ούτε σε αποφασιστικότητα, συνεχίζοντας να υπερασπίζεται την ενότητα της Ισπανίας».

Με την Ισπανία σε αναζήτηση κυβέρνησης, η Καταλονία μπαίνει στην τελική ευθεία του δρόμου προς την ανεξαρτησία, όπως έχει προσδιοριστεί από τις πολιτικές εξελίξεις των τελευταίων τριών ετών.

Το χρονικό της καταλανικής ανεξαρτησίας εν μέσω κρίσης

Όταν στις 11 Μαΐου 2012, εθνική επέτειο της Καταλονίας, 1,5 εκατομμύριο πολίτες διαδήλωσαν στους δρόμους της Βαρκελώνης υπέρ της ανεξαρτησίας., ο πρόεδρός της από το 2010, Αρτούρ Μας (Artur Mas), αποφάσισε να προκηρύξει πρόωρες εκλογές –δύο χρόνια μετά από αυτές του 2010, όταν και οι κεντροδεξιοί αυτονομιστές επανήλθαν στην εξουσία μετά από επτάχρονη απουσία.

Ο Μας, του οποίου οι σχέσεις με τον Ραχόι είχαν επιδεινωθεί μετά τις ισπανικές εκλογές του 2011, πήγε ένα βήμα παραπέρα από την απαίτηση για μεγαλύτερη δημοσιονομική αυτονομία της Καταλονίας, λέγοντας ότι ήρθε η ώρα ο λαός της να αποφασίσει για την υπόθεση ανεξαρτησία και «τα μηνύματα του δρόμου να απεικονιστούν στις κάλπες».

Το κάλεσμα έγινε δύο εβδομάδες μετά τη μαζική διαδήλωση και οι εκλογές προκηρύχθηκαν για τις 25 Νοεμβρίου του 2012, όπου ο κεντροδεξιός συνασπισμός Σύγκλιση και Ένωση (CiU), του οποίου ηγούνταν ο Μας, βγήκε μεν πρώτος με 30,71%, αλλά, έχοντας χάσει 12 έδρες, με 62 σε σύνολο 135, αναγκάστηκε να κυβερνήσει με την στήριξη της αυτονομιστικής κεντροαριστεράς (ERC) που είχε διπλασιάσει τα ποσοστά της, φτάνοντας σε απόσταση αναπνοής από τους υπό συντριβή δεύτερους Σοσιαλιστές.

Ο Μας επανεξελέγη πρόεδρος από το κοινοβούλιο στις 21 Δεκεμβρίου 2012 και δρομολόγησε τη διαδικασία για δημοψήφισμα που τον έφερε σε σύγκρουση με τους θεσμούς της Μαδρίτης και την κυβέρνηση Ραχόι.

Ένα χρόνο μετά, τα κόμματα στην Βαρκελώνη έθεσαν ημερομηνία δημοψηφίσματος την 9η Νοεμβρίου 2014 με το ερώτημα «θέλετε η Καταλονία να γίνει κράτος και, εάν ναι, θέλετε αυτό το κράτος να είναι ανεξάρτητο;» Ο Μας δήλωνε ότι το αποτέλεσμα δεν θα έχει δεσμευτικό χαρακτήρα, αποτελώντας περισσότερο ένα διαπραγματευτικό χαρτί απέναντι στη Μαδρίτη.

Ήδη από τον Ιανουάριο του 2013, το καταλανικό κοινοβούλιο είχε υιοθετήσει την διακήρυξη της καταλανικής ανεξαρτησία, την οποία απέρριψε το συνταγματικό δικαστήριο της Ισπανίας ως αντισυνταγματική τον Μάρτιο του επόμενου έτους.

Σειρά πήρε τον Απρίλιο του 2014 το ισπανικό κοινοβούλιο, που απέρριψε με συντριπτική πλειοψηφία την καταλανική πρόταση. Στο μεσοδιάστημα, η καταλανική κεντροδεξιά έβλεπε τα ποσοστά της να υποχωρούν απέναντι στην αριστερά, εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, αλλά και σκανδάλων διαφθοράς που ξέσπασαν στους κόλπους της καταλανικής κεντροδεξιάς, ενώ ο Μας αντιμετώπιζε επιπλέον πλέον τις κυρώσεις της ισπανικής δικαιοσύνης για τις αποσχιστικές του διακηρύξεις.

Τελικά, το δημοψήφισμα πραγματοποιήθηκε, όπως είχε προγραμματιστεί για τον Νοέμβριο. Πάνω από 80% του εκλογικού σώματος ψήφισαν υπέρ της ανεξαρτησίας, όμως το ποσοστό συμμετοχής στο 40% θεωρήθηκε χαμηλό. Παρόλα αυτά, τα αυτονομιστικά κόμματα του καταλανικού κοινοβουλίου θεώρησαν ότι το αποτέλεσμα νομιμοποιούσε τις διεκδικήσεις τους, ενώ ο συνασπισμός του CiU είδε τα ποσοστά του να ανακάμπτουν.

Τότε είναι που ξεκίνησε η κρίση, η οποία έληξε με τη σημερινή εκλογή του Πουτζντεμόντ στην προεδρία και την ανανέωση της υπόθεσης ανεξαρτησία.

Πραγματοποιώντας έναν τακτικό ελιγμό, λίγες εβδομάδες μετά το δημοψήφισμα, ο Μας εξέφρασε την πρόθεσή του να διαλύσει ξανά το κοινοβούλιο, ώστε οι νέες εκλογές να πραγματοποιηθούν εν είδει δημοψηφίσματος. Θέλοντας το ERC αυτές να διεξαχθούν νωρίς το 2015, απείλησε να σπάσει την κυβερνητική συμφωνία. Τελικά, οι εκλογές στην Καταλονία ορίστηκαν για τις 27 Σεπτεμβρίου του 2015, τρεις σχεδόν μήνες πριν από τις ισπανικές εκλογές.

Όμως, το καλοκαίρι που μεσολάβησε έως το καυτό εκλογικό τρίμηνο, ο κεντροδεξιός συνασπισμός του CiU, που αποτελούνταν από την κεντροδεξιά φιλελεύθερη Δημοκρατική Σύγκλιση της Καταλονίας (CDC) του Μας και τη μικρότερη χριστιανοδημοκρατική Δημοκρατική Ένωση της Καταλονίας (UDC) διαλύθηκε, καθώς ο Μας επιθυμούσε μια μετωπική ρήξη με τη Μαδρίτη, ακόμα και εάν αυτό επέσειε νομικές συνέπειες, ενώ οι ηγέτες του UDC τη συνεννόηση με την κυβέρνηση της Μαδρίτης.

Τα μέλη του UDC διχάστηκαν και το UDC αποχώρησε από την κυβέρνηση της Βαρκελώνης, χωρίς όμως να τη ρίξει. Το CDC συνασπίστηκε με την αυτονομιστική κεντροαριστερά του ERC, μία φράξια που αποσχίστηκε από το UDC (Δημοκράτες της Καταλονίας – DC) και άλλη μία από τους Σοσιαλιστές (Αριστερό Κίνημα – MES), σχηματίζοντας τον συνασπισμό Junts pel Sí («Μαζί για το Ναι»), ο οποίος κέρδισε τις εκλογές με 39,6%, δίνοντας στην παράταξη του Μας ξανά 62 έδρες.

Ο νέος γύρο αντεγκλήσεων προέκυψε από την άρνηση του αριστερού ριζοσπαστικού κόμματος της Υποψηφιότητας για τη Λαϊκή Ενότητα (CUP) να συναινέσει στον σχηματισμό κυβέρνησης στην περίπτωση που ο Μας ξαναέβαζε υποψηφιότητα για πρόεδρος, κατηγορώντας τον για τις πολιτικές λιτότητας που εφάρμοσε και τη διαφθορά στα πέντε έτη της προεδρίας του.

Λίγο πριν εκπνεύσει η προθεσμία τη Δευτέρα και υπό τον κίνδυνο να προκηρυχθούν νέες εκλογές που θα έθεταν σε κίνδυνο την κοινοβουλευτική πλειοψηφία που είχαν εξασφαλίσει οι αυτονομιστές στις εκλογές του Σεπτεμβρίου ο Αρτούρ Μας υποχώρησε.

Θέλω να ξεκαθαρίσω ότι για μένα προσωπικά είναι μια πολύ επώδυνη απόφαση. Όμως νιώθω πολύ ήρεμος. Ο υποψήφιος που προτείνω για να γίνει ο επόμενος τοπικός πρόεδρος είναι ο δήμαρχος της Ζιρόνα και πρόεδρος της Ένωσης Δημάρχων καταλανικών πόλεων που τάσσονται υπέρ της ανεξαρτησίας, Κάρλες Πουτζντεμόντ.

Οι δέκα έδρες του CUP προστέθηκαν στις 62 του «Μαζί για το Ναι» και όλοι μαζί οδεύουν προς μετωπική σύγκρουση με τη Μαδρίτη, καθώς η νέα κυβέρνηση τάσσεται με απόλυτο τρόπο υπέρ της ανεξαρτησίας της Καταλονίας,

Η οικονομία της αυτόνομης επαρχίας, που ιστορικά ως μέρος του βασιλείου της Αραγονίας συνενώθηκε πριν από έξι αιώνες μαζί με το βασίλειο της Καστίλλης την Ισπανία, ανέρχεται στο ένα πέμπτο του ισπανικού ΑΕΠ, με την πλειοψηφία των 7,5 εκατομμυρίων Καταλανών να βλέπουν την ανεξαρτησία ως ευκαιρία για να απαλλαγούν από την υπερφορολόγηση και τον κοινωνικό μαρασμό που επιβάλλουν οι μνημονιακές πολιτικές της Μαδρίτης.