ΠΟΥ: Περισσότερο κόκκινο κρέας, περισσότερες πιθανότητες για καρκίνο

Με βάση την κλίμακα 4 έως 1 του Διεθνούς Οργανισμού Ερευνών για τον Καρκίνο (IARC), το κόκκινο κρέας κατατάσσεται πλέον στη δεύτερη υψηλότερη ομάδα επικινδυνότητας ως «πιθανότατα καρκινογενές ("probably carcinogenic") για τον άνθρωπο» (ομάδα 2Α) και το επεξεργασμένο κρέας αντίστοιχα στην υψηλότερη ως «καρκινογενές για τον άνθρωπο» (ομάδα 1).

H ανακοίνωση έγινε από την έδρα του IARC στο Παρίσι. Ο διεθνής αυτός οργανισμός αποτελεί το εξειδικευμένο τμήμα του ΠΟΥ για τη μελέτη και την καταπολέμηση του καρκίνου.

Στο πλαίσιο αυτό, ομάδα εργασίας 22 ειδικών από δέκα χώρες κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η κατανάλωση 50 γραμμαρίων ημερησίως μερίδας επεξεργασμένου κρέατος (σ.σ. αντιστοιχούν σε 2-3 φέτες μπέικον) αυξάνει τον κίνδυνο εκδήλωσης καρκίνου του παχέος εντέρου κατά 18%.

Σύμφωνα με τον Δρ. Κερτ Στράιφ (Kurt Straif), επικεφαλής του Τμήματος Μονογραφιών του IARC (σ.σ. για κάθε φαρμακευτική ουσία η φαρμακοποιία περιλαμβάνει μια μονογραφία στην οποία εξειδικεύεται το σύνολο των δοκιμών που πρέπει να εφαρμοστούν), ο κίνδυνος εκδήλωσης του συγκεκριμένου τύπου καρκίνου από την κατανάλωση επεξεργασμένου κρέατος παραμένει μικρός, αλλά αυξάνεται σε αντιστοιχία με το μέγεθος της κατανάλωσης.

Όπως τόνισε ο επιστήμονας του Οργανισμού, «με βάση τον μεγάλο αριθμό ατόμων που καταναλώνουν επεξεργασμένο κρέας, οι παγκόσμιες επιπτώσεις στην εμφάνιση καρκίνων αποκτά σημασία για τη δημόσια υγεία».

Επεξεργασμένα κρέατα στο κόκκινο

Η ομάδα εργασίας του IARC έλαβε υπόψη της πάνω από 800 μελέτες που εξετάζουν τη σύνδεση περισσότερων από δώδεκα τύπων καρκίνου με την κατανάλωση κόκκινου κρέατος σε διαφορετικές χώρες με διαφορετικές διατροφικές συνήθειες. Τα πιο σημαντικά στοιχεία προέκυψαν από μεγάλης κλίμακας έρευνες που διεξήχθησαν τα τελευταία είκοσι χρόνια.

Στα κόκκινα κρέατα περιλαμβάνονται το χοιρινό κρέας μαζί με το μοσχαρίσιο, το βοδινό, το αρνίσιο, το κατσικίσιο, καθώς και το κρέας του αλόγου. Επεξεργασμένα κρέατα θεωρούνται αυτά που έχουν μεταποιηθεί με τεχνικές άλατισης, ωρίμανσης, ζύμωσης, καπνίσματος, ή άλλων διαδικασιών που αποσκοπούν στη βελτίωση της γεύσης και τη βελτίωση της συντήρησης. Τα περισσότερα κρέατα αυτής της κατηγορίας περιλαμβάνουν χοιρινό ή μοσχάρι, αλλά μπορούν επίσης να περιέχουν και πουλερικά, εντόσθια ή παραπροϊόντα όπως το αίμα.

Στην πρώτη περίπτωση, οι επιστήμονες διέκριναν τη σύνδεση του καρκίνου κυρίως με τον καρκίνο του παχεός εντέρου, αλλά υπάρχουν και ενδείξεις πως αυξάνει τις πιθανότητες εκδήλωσει καρκίνου στο πάγκρεας και στον προστάτη. Στη δεύτερη περίπτωση, οι επιστήμονες τόνισαν ότι διαθέτουν «επαρκή στοιχεία» που συνδέουν την κατανάλωση επεξεργασμένων τροφίμων με τον καρκίνο στο παχύ έντερο.

Στην ανακοίνωσή του o Οργανισμός δίνει και παραδείγματα σχετικά με τα παραπάνω, αναφέροντας τα τα χοτ-ντογκ, το ζαμπόν, τα λουκάνικα, το παστό βοδινό, τις κονσέρβες και τους ζωμούς κρέατος.

Πραγματικότητα με δύο όψεις

Όπως ήταν φυσικό, η είδηση έκανε το γύρο του κόσμου και κατέλαβε ψηλές θέσεις στην ειδησεογραφία της ημέρας.

Σε μια εποχή, όπου το γρήγορο και φθηνό φαγητό αποτελεί καταφύγιο για τις μεγάλες μάζες, των οποίων η ποιότητα ζωής έχει επιδεινωθεί ακόμα περισσότερο από το ξέσπασμα της κρίσης, αναδεικνύεται για άλλη μια φορά το ερώτημα τι πρέπει να τρώει κανείς.

Πώς μπορεί κανείς να παραμείνει υγιής όταν οι επιλογές του περιορίζονται στις επιλογές που επιβάλλει ο ανταγωνισμός των μεγάλων πολυεθνικών τροφίμων; Τα τελευταία χρόνια, το κοινό έχει έρθει αντιμέτωπο με αυξανόμενο αριθμό σκανδάλων για τις συνθήκες υγιεινής που επικρατούν σε μονάδες μαζικής παραγωγής και επεξεργασίας κρέατος.

Ο σύγχρονος τρόπος ζωής, το marketing, αλλά και η διαχείριση της εφοδιαστικής αλυσίδας αναφορικά με την παραγωγή και κατανάλωση κρέατος αποθαρρύνουν τον τελικό καταναλωτή από παραδοσιακές συνταγές διατροφής και τον στρέφουν ολοένα και περισσότερο στα τυποποιημένα προϊόντα που γεμίζουν τα ράφια των κυρίαρχων του λιανεμπορίου.

Με δεδομένο ότι η υπερκατανάλωση κόκκινου κρέατος υποχωρεί όταν κανείς απομακρύνεται από τις πιο αναπτυγμένες οικονομίες, αποτελεί τραγική αντίφαση ότι την ίδια στιγμή που ο ΠΟΥ δημοσιοποιεί τη συγκεκριμένη έρευνα, σε διάφορα άλλα σημεία του πλανήτη, όπως στη Γουατεμάλα ή τη Συρία, όπου οι απαρχές του εμφυλίου ανιχνεύονται στη ξηρασία του 2008 και την απδουνάμωση της αγροτικής της παραγωγής ελέω μεταρρυθμίσεων, ολόκληροι πληθυσμοί υποφέρουν από τον υποσιτισμό.

Τείνει, επίσης, να ξεχαστεί ότι την ίδια εποχή που ξέσπασε η χρηματοπιστωτική κρίση, εξελισσόταν παράλληλα μιας παγκόσμιας κλίμακας επισιτιστική κρίση, της οποίας τα αίτια ανιχνεύονταν σε μεγάλο βαθμό στο κερδοσκοπικό ενδιαφέρον του χρηματοπιστωτικού συστήματος για εμπορεύματα και τρόφιμα, με τους επενδυτές να σπεύδουν να επωφεληθούν από τις εμπορευματικές ανατιμήσεις, λόγω των αυξανόμενων τιμών των γεωργικών αγαθών όλη την προηγούμενη περίοδο.

Δεν θα πρέπει, επίσης, κανείς να ξεχνά ότι τη στιγμή που οι καταναλωτές επεξεργασμένου κρέατος θα πρέπει πλέον να περιορίσουν την κατανάλωση χοτ-ντογκ για να μην πάθουν καρκίνο, ο αριθμός ανθρώπων που υποφέρουν από πείνα παγκοσμίως έχει μεν υποδιπλασιαστεί από το 1990, αλλά 795 εκατομμύρια άνθρωποι εκτιμάται ότι υποσιτίζονται και περισσότερα από 90 εκατομμύρια παιδιά υποσιτίζονται και είναι ελλιποβαρή.

Ο ΠΟΥ διαπιστώνει πως, αν και στο λεγόμενο 1ο στόχο της Χιλιετίας που έχει θεσπίσει ο ΟΗΕ (εξάλειψη φτώχειας και πείνας) καταγράφεται βελτίωση, αυτή παρόλα αυτά εξακολουθεί να παραμένει ανισομερής σε διαφορετικές χώρες με την Αφρική να καταλαμβάνει άλλη μία τραγική πρωτιά.

Τρώτε όπως οι Έλληνες

Εν τέλει, το ερώτημα παραμένει και είναι βαθιά πολιτικό. Τι πρέπει και τι μπορούν να τρώνε οι άνθρωποι σήμερα;

Στο σχετικό θέμα του CNN International η απάντηση είναι απλή: «Οι γονείς σας είχαν δίκιο όταν σας πίεζαν να φάτε τα τελευταία λαχανικά στο γεύμα». Ή όπως ακούγεται συχνά: «Οι γιατροί λένε πως η απάντηση είναι απλή: να τρώτε περισσότερο σαν Έλληνες».

Ο τρόπος να προχωρήσει σε ένα πιο υγιεινό τρόπο ζωής είναι η Μεσογειακή δίαιτα, κάτι που αποδεικνύεται από διαδοχικές μελέτες, των οποίων τα αποτελέσματα μπορούν να συνοψιστούν επιγραμματικά σε λιγότερες πιθανότητες καρκίνου και καρδιακών παθήσεων, νεανικότερο και υγιέστερο εγκέφαλο.

(Τι προβλέπει για αυτήν την περίπτωση η εργαλειοθήκη του ΟΟΣΑ;)