Παναγία των Παρισίων: Η μέρα που «γκρεμίστηκε η καρδιά του Παρισιού»
Μαζί με τις πληγωμένες στέγες της Νοτρ Νταμ που χάθηκαν μέσα στο μαύρο καπνό, η καρδιά του Παρισιού γκρεμίστηκε χθες το βράδυ της Τρίτης (15/04). Ο καθεδρικός ναός που υμνήθηκε από τον Βίκτορ Ουγκώ, ένας από τους μεγαλύτερους του δυτικού κόσμου, υπήρξε από τη δημιουργία του ένα από τα πιο εμβληματικά μνημεία της γαλλικής πρωτεύουσας.
Η συγκίνηση που κατέλαβε τα πλήθη των Παριζιάνων που συγκεντρώθηκαν με δάκρυα στα μάτια χθες το βράδυ στις γέφυρες του Σηκουάνα και σε απόσταση ασφαλείας γύρω από την Νοτρ Νταμ μαρτυρά τη ξεχωριστή θέση στις καρδιές των Γάλλων, και όχι μόνο, του γνωστού σε όλον τον κόσμο ναού, που περιλαμβάνεται στα μνημεία της παγκόσμιας κληρονομιάς της Unesco. Η ανέγερσή του άρχισε τον Μεσαίωνα, στο τέλος του 12ου αιώνα και συνεχίσθηκε επί δύο αιώνες μέχρι το 1345.
Δεσπόζοντας στον παρισινό ουρανό, χαραγμένη στην καρδιά και στην μνήμη των Παριζιάνων, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ιστορία της Γαλλίας: η μεγάλη καμπάνα της ανήγγειλε στις 24 Αυγούστου 1944 την απελευθέρωση της πόλης από τους ναζί, ενώ 26 χρόνια μετά εκεί κηδεύτηκε ο αρχηγός της γαλλικής Αντίστασης, ο στρατηγός Σαρλ ντε Γκολ.
Η Παναγία των Παρισίων θα μείνει χαραγμένη στις σελίδες της γαλλικής λογοτεχνίας και θα εμπνεύσει σειρά λογοτεχνών, τον Ζεράρ ντε Νερβάλ, τον Θεόφιλο Γκοτιέ, τον Σαρλ Πεγκί, τον Λουί Αραγκόν... Ζωντανεύει ως κεντρικό πρόσωπο στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Βίκτορ Ουγκό (1831), μαζί με τον καμπούρη κωδωνοκρούστη Κουασιμόδο, τη γοητευτική τσιγγάνα Εσμεράλδα και τον ιερέα Φρολό, την ώρα που ένα σχέδιο κατεδάφισης απειλεί το φθαρμένο οικοδόμημα. Είναι μία έκκληση για την σωτηρία του από τον ποιητή-συγγραφέα που μιλά ως η συνείδηση του γαλλικού έθνους.
Με το πέρασμα του χρόνου κάθε ένας προσθέτει το στοιχείο του στο μνημειακό οικοδόμημα: ένα πρώτο βέλος ανεγέρθηκε στο 1250 για να κατεδαφιστεί πέντε αιώνες αργότερα.
Αλλά το (αμφιλεγόμενο) βέλος που κατέρρευσε χθες ανήκει στον Eugene Viollet-le-Duc, τον αρχιτέκτονα του 19ου αιώνα που αφιέρωσε τη ζωή του στη αποκατάσταση μεσαιωνικών μνημείων και επέβαλε στους Παριζιάνους, το 1860, ένα βέλος που εξαφανίστηκε τελείως από τη μνήμη τους.
«Είναι η μνήμη του Παρισιού, είναι ένα πέτρινο πλοίο που διασχίζει την ιστορία», είπε χθες την ώρα που οι φλόγες κατέτρωγαν την Νοτρ Νταμ ο ιστορικός Fabrice d'Almeida. «Είναι η ψυχή του γαλλικού έθνους που χάνεται, η ίδια η ψυχή της καρδιάς του Παρισιού και της Γαλλίας που χτυπήθηκαν», συμπλήρωσε ο ιστορικός Stephane Bern.
«Στο προσκέφαλο της Παναγίας μας που κλαίει...»
«Τα βιτρό κατεστραμμένα από τις εκρήξεις, το βέλος καταρρέοντας άνοιξε μία οπή επάνω από το ιερό: εικόνα βομβαρδισμού». Είναι η περιγραφή του Φιλίπ Μαρσέ, του γενικού βικάριου της αρχιεπισκοπής του Παρισιού. Ήταν από τους πρώτους που μπήκε στην Νοτρ Νταμ μετά την πυρκαγιά.
«Αυτή η εκκλησία ανεγέρθηκε πριν από 850 χρόνια, άντεξε πολέμους, άντεξε βομβαρδισμούς, άντεξε τα πάντα», λέει ο Φιλίπ Μαρσέ που χειροτονήθηκε ιερέας στη Νοτρ Νταμ πριν από 31 χρόνια.
«Μπαίνοντας τη νύκτα, την ώρα που μόλις άρχιζε να ελέγχεται η φωτιά και καθώς υπήρχαν ακόμα μεμονωμένες εστίες που συνέχιζαν να καίνε, η εικόνα ήταν εικόνα βομβαρδισμού», λέει.
«Στη αρχή όλα ήταν μαύρα και υπήρχε στο βάθος ο μεγάλος κίτρινος σταυρός φωτισμένος από τις φλόγες. Ήταν εντυπωσιακό!», περιγράφει ο άνθρωπος που πέρασε όλη τη νύχτα «στο προσκέφαλο της Παναγίας μας που κλαίει».
«Δεξιά του σταυρού αυτού, υπάρχει ένα άγαλμα της Μαρίας... Είναι όρθια, υπάρχει ο σταυρός και η Παναγία, εκεί στην καρδιά της Νοτρ Νταμ».
Και στη μέση όλων αυτών, ένα παράταιρο αντικείμενο: «ένα ρομπότ που έριχνε νερό». «Και οι σπίθες από το λιωμένο μολύβι που έπεφταν από τη στέγη».
«Όλη τη νύκτα είδα να περνούν άνθρωποι με δάκρυα στα μάτια. Κράτησα αυτήν την εικόνα: είναι το χάος, αλλά δεν πρέπει αυτό να μας βγάλει νοκ άουτ».
Ωστόσο, η λέξη «κόλαση» δεν του φεύγει από το μυαλό και μιλά για την στιγμή που ξέσπασε η πυρκαγιά λίγη ώρα μετά το τέλος της λειτουργίας.
«Δεν είναι η Νοτρ Νταμ των καθολικών, είναι η Νοτρ Νταμ της Γαλλίας, η Νοτρ Νταμ του κόσμου. Η εκκλησία καίγεται και ο κόσμος ολόκληρος κλαίει».
«Οι πυροσβέστες, ήρωες»
Για το γενικό βικάριο, «δεν είναι μία εκκλησία που καταστράφηκε, είναι το σύμβολο της ιστορίας της Γαλλίας και του Παρισιού». «Αυτή η εκκλησία είναι τόσο συμβολική. Μετράμε τις χιλιομετρικές αποστάσεις εκκινώντας από την Νοτρ Νταμ, είναι ο ομφαλός του Παρισιού».
«Είμαστε όλοι συγκλονισμένοι, πρόκειται για κάτι περισσότερο από θαύμα, είναι ηρωισμός διότι θαύμα σημαίνει θεία επέμβαση», λέει. «Οι πυροσβέστες είναι ήρωες».
Λίγες ημέρες πριν από το Πάσχα, κανείς δεν ξέρει πού θα γίνουν οι προγραμματισμένες για σήμερα, για αύριο, για την Πέμπτη, την Παρασκευή... λειτουργίες. «Είναι σαν να πείραξαν την μητέρα μας...».
«Το κρεβάτι μου είναι εδώ. Αυτό το πρωινό, βρίσκομαι στο προσκέφαλο της Παναγίας μας που κλαίει», καταλήγει.