Κ. Φίλης στο CNN Greece: Πώς αλλάζει το πολιτικό σκηνικό η ήττα του Ερντογάν

Τρίτη, 02 Απριλίου 2019 16:49

Για τον αντίκτυπο της εκλογικής ήττας του κυβερνώντος κόμματος (AKP) στις σημαντικές πόλεις της Τουρκίας, το πώς διαμορφώνεται τώρα το πολιτικό σκηνικό στη χώρα αλλά και τη στάση που θα έχει πλέον ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν απέναντι στην Ευρώπη και την Ελλάδα «χαρτογραφεί», μιλώντας στο CNN Greece ο Κωνσταντίνος Φίλης, διευθυντής Ερευνών του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων.

Όπως αναφέρει ο κ. Φίλης, η γεύση που αφήνουν αυτές οι εκλογές στον Τούρκο πρόεδρο είναι γλυκόπικρη καθώς αφενός διατήρησε τις δυνάμεις του σε σχέση με τις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2014, αφετέρου γιατί έχει χάσει πέντε μεγάλες πόλεις, μεταξύ των οποίων Άγκυρα και Κωνσταντινούπολη και μητροπολιτικούς δήμους, που είναι περιοχές στις οποίες μπορεί να ασκήσει ουσιαστική διακυβέρνηση.

«Εδώ θα πρέπει να δούμε κατά πόσο ο Ερντογάν θα επιχειρήσει να βάλει τρικλοποδιές στους υποψηφίους της αντιπολίτευσης οι οποίοι εξελέγησαν σε αυτές τις μεγάλες πόλεις και με ποιον τρόπο θα καταφέρουν αυτοί, εάν τελικά κινηθεί ο Ερντογάν σε αυτή την λογική, να αποφύγουν τα εμπόδια και να κάνουν ουσιαστική δουλειά.

Σε κάθε περίπτωση, στο πολιτικό σκηνικό φαίνεται ότι διαμορφώνεται μια δυναμική η οποία ακόμα δεν μπορεί να αποτυπωθεί γιατί δεν υπάρχει κοινός υποψήφιος από την πλευρά της αντιπολίτευσης που θα μπορέσει να "κοιτάξει στα μάτια" τον πρόεδρο της Τουρκίας», τονίζει ο κ. Φίλης

Σύμφωνα με τον διεθνολόγο, η αντιπολίτευση έχει τέσσερα χρόνια μέχρι τις επόμενες εκλογές, οι οποίες προβλέπεται να γίνουν τον Ιούνιο του 2023 για να βρει το κατάλληλο πρόσωπο που να μπορεί όχι μόνο να αντιμετωπίσει τον Ερντογάν αλλά και να τον κερδίσει.

«Αυτή τη στιγμή όμως δεν υπάρχει αυτό το πρόσωπο άρα το CHP βγαίνει κερδισμένο λόγω της επικράτησης, που έχει και συμβολικό και ουσιαστικό χαρακτήρα στους 5 μεγαλύτερους μητροπολιτικούς δήμους. Από την άλλη όμως ο Ερντογάν διατηρεί τις δυνάμεις του και φαίνεται πως έχει ακόμα πολιτικό απόθεμα το οποίο αναμένεται να δούμε με ποιον τρόπο θα χρησιμοποιήσει», σημειώνει.

Οι δύο δρόμοι του Ερντογάν

Κατά τον κ. Φίλη, ο Ταγίπ Ερντογάν, μετά τις τοπικές εκλογές, έχει δύο δρόμους να ακολουθήσει.

«Ένας αυτός της συνέχισης στο ίδιο μοτίβο: ένταση, πόλωση, όχι μόνο με την Ελλάδα αλλά και με ένα μεγάλο κομμάτι της διεθνούς κοινότητας και κυρίως με τη Δύση», αναφέρει.

Όπως εκτιμά ο ίδιος, μια τέτοια επιλογή θα δυσχεράνει τα πράγματα για τον ίδιο ειδικά σε σχέση με τις πρωτοβουλίες που καλείται να αναλάβει για να ανατάξει την τουρκική οικονομία. Κι αυτό γιατί το μήνυμα που πήρε από τις εκλογές αφορά κυρίως την οικονομία, τον υψηλό πληθωρισμό, τα υψηλά ποσοστά ανεργίας, την υποτίμηση της λίρας και την ταυτόχρονη ανατίμηση των προϊόντων. Συνεπώς, ο Τούρκος πρόεδρος δεν μπορεί παρά να έχει ως απόλυτη προτεραιότητα για τα επόμενα χρόνια την επαναφορά στην κανονικότητα.

«Εάν όμως συνεχίσει το δρόμο της πόλωσης απέναντι στη Δύση είναι γιατί πιστεύει ή αισθάνεται ότι τον υπονομεύουν και πως θέλουν να δουν κάποιον άλλο στην εξουσία της Τουρκίας καθώς δεν τους αρέσει να διαπραγματεύονται μαζί του.

Εάν παρόλα αυτά, εξακολουθήσει να χαράσσει την εξωτερική πολιτική με συναισθηματισμούς και με τις αγκυλώσεις, όπως κάνει το τελευταίο χρονικό διάστημα, οπωσδήποτε θα δυσκολευτεί πολύ να "αναστήσει" την τουρκική οικονομία. Γιατί αυτό τελικά θα κρίνει και την πολιτική του επιβίωση», τονίζει.

Όσον αφορά την θητεία του Ταγίπ Ερντογάν, όπως περιγράφει ο διεθνολόγος, εδραιώθηκε πολικά και κυριάρχησε τα τελευταία 17 χρόνια λόγω του «οικονομικού θαύματος», τον πολλαπλασιασμό, δηλαδή, του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της χώρας.

Πλέον, όπως εξηγεί, η οικονομία κινδυνεύει να εξελιχθεί σε αχίλλειο πτέρνα για τον ίδιο, άρα ο ένας δρόμος είναι αυτός της διαίρεσης, των αντιθέσεων και των συγκρούσεων στη Δύση.

Είναι όμως σημαντική η Δύση για την οικονομία της Τουρκίας και γιατί; Όπως απαντά ο κ. Φίλης:

Ναι, επειδή οι Αμερικανοί ελέγχουν το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα, τους οίκους αξιολόγησης, οι οποίο στέλνουν και τα μηνύματα προς τους επενδυτές κατά πόσο πρέπει να επενδύουν στην τουρκική οικονομία ή όχι.

Όσον αφορά τον δεύτερο δρόμο που μπορεί να ακολουθήσει, όπως τονίζει ο διευθυντής Ερευνών του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων, είναι αυτός της εξομάλυνσης των σχέσεών του με την Ευρώπη και αυτό επειδή ευρωπαϊκές εταιρείες κατά κύριο λόγο επενδύουν στη χώρα.

«Η εξομάλυνση αυτή με τη Δύση εφόσον γίνει, προφανώς ο Ερντογάν δεν θα το κάνει με τρόπο που δεν θα σώζει τα προσχήματα, αλλά θα είναι πολύ προσεκτικός στα ανοίγματα που μπορεί να κάνει. Αν λοιπόν συμβεί κάτι τέτοιο, που η φωνή της λογικής αυτό λέει είναι πως τότε μπορεί να υπάρξει και ένας σχετικός θετικός αντίκτυπος για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις», αναφέρει, σημειώνοντας:

Η Τουρκία χρησιμοποιεί μεν την Ελλάδα για να στέλνει μηνύματα προς του Δυτικούς. Είδαμε τι έγινε το περασμένο καλοκαίρι με την υπόθεση του Αμερικανού πάστορα Μπράνσον. Όταν οι Αμερικανοί επέβαλαν κυρώσεις στην Τουρκία και ο Ερντογάν φώναζε πως δεν πρόκειται να επιστρέψει τον πάστορα. Μετά από λίγες μέρες ωστόσο απελευθέρωσε τους Έλληνες στρατιωτικούς. Βλέπουμε δηλαδή και γνωρίζουμε πως υπάρχει μια διασύνδεση είτε έμμεση είτε άμεση μεταξύ της σχέσης Τουρκίας - Δύσης από τη μια και τις σχέσεις με την Ελλάδα από την άλλη.

«Δεν θα αλλάξουν τα πράγματα στο Αιγαίο»

Κατά τις εκτιμήσεις του κ. Φίλη, ο τουρκικός αναθεωρητισμός απέναντι στην Ελλάδα, σε σχέση με το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, δεν πρόκειται να τροποποιηθεί επειδή ο Ερντογάν θα θελήσει να εξομαλύνει τις σχέσεις με τη Δύση.

«Ο τουρκικός αναθεωρητισμός είναι πάγιος, είναι διαχρονικός και θα εξακολουθήσει να υφίσταται», λέει.

Σύμφωνα με τον διευθυντή Ερευνών του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων, «για να μην τρέφουμε αυταπάτες και ψευδαισθήσεις στην Ελλάδα, η αξιωματική αντιπολίτευση της χώρας είναι ακόμα μια πιο σκληρή απέναντι στην Ελλάδα σε σχέση με τον Ερντογάν».

Όπως εξηγεί: «Ο Τούρκος πρόεδρος δεν είχε μιλήσει για 18 ελληνικά νησιά τα οποία εμείς δήθεν παρανόμως κατέχουμε και ανήκουν στην Τουρκία. Οι πρώτοι που μίλησαν για αυτό και τον υποχρέωσαν να υιοθετήσει αυτή την θέση, ήταν οι Κεμαλιστές. Συνεπώς οι θέσεις της Τουρκίας απέναντι στην Ελλάδα δεν μπορούν να τροποποιηθούν δραστικά ακόμα και εάν οι σχέσεις με τη Δύση βελτιωθούν και αυτό διότι και ο Ερντογάν πιέζεται από τους Κεμαλιστές. Οι θέσεις που υιοθετεί είναι ακραίες και επηρεάζεται και από σύμπλευσή του με τον Ντεβλέτ Μπαχτσελί, ο οποίος είναι ένας ακραίος εθνικιστής, ηγέτης των Γκρίζων Λύκων. Αυτό σημαίνει ότι δύσκολα θα μετριάσει τις απόψεις του και την επιθετικότητα και τον αναθεωρητισμό απέναντι στην Ελλάδα.

Αν όμως αποφασίσει να ρίξει νερό στο κρασί του και να δει τα πράγματα στην αληθινή τους διάσταση και όχι μέσα από παραμορφωτικούς φακούς θα αντιληφθεί ότι η επίτευξη μιας συνεννόησης με την Ελλάδα, για την επίλυση της διαφοράς που έχουμε γύρω από το Αιγαίο, θα ήταν για την Τουρκία μάλλον ευεργετική. Αλλά αυτή τη στιγμή η τουρκική ηγεσία δεν φαίνεται ότι είναι σε αυτή την κατεύθυνση», συνεχίζει ο Κωνσταντίνος Φίλης καταλήγοντας:

Άρα, ναι μεν μπορεί να υπάρξει μια απόπειρα για βελτίωση των σχέσεων με τη Δύση, που δεν είναι βέβαιο, αλλά θα μπορούσε λόγω της οικονομικής κατάστασης να το κάνει. Όμως, αυτό δεν σημαίνει ότι θα έχουμε και μια δραστική διαφοροποίηση των τουρκικών θέσεων απέναντι στην Ελλάδα γιατί αυτός ο τουρκικός αναθεωρητισμός είναι πάγιος, διαρκής και δεν τροποποιείται παρά μόνο σε κάποιες παραμέτρους του.