Ένας εξαφανισμένος ναός κι ένας άγνωστος θεός: Το μυστήριο της μπρούτζινης επιγραφής από την Υεμένη

Η επιγραφή αναφέρεται σε ένα χαμένο ναό, αφιερωμένο στο θεό Athtar Ḥarmān, θεότητα για την οποία δηλώνουν άγνοια επιστήμονες κι ερευνητές.

«Αυτή η πλακέτα προέρχεται από ένα ναό αφιερωμένο στο θεό Αθτάρ Χαρμάν», εξηγεί στο Live Science ο Κρίστιαν Ρόμπιν, ερευνητής στο Γαλλικό Εθνικό Κέντρο Επιστημονικής Έρευνας, διευκρινίζοντας πως το ‘Μπάνα’ είναι όνομα που χρησιμοποιείται για ένα ναό: «Αυτός ο θεός και ο ναός του ήταν άγνωστοι πριν. Κάποιες λεπτομέρειες υποδεικνύουν πως ο ναός βρισκόταν κοντά στη Σαναά (σημερινή πρωτεύουσα της Υεμένης)».

Τα ιστορικά στοιχεία υποδεικνύουν ένα μεγάλο αριθμό βασιλείων που άκμασαν στην Υεμένη πριν από περίπου 2.000 χρόνια – κάποια από αυτά ήταν γνωστά για το εμπόριο λιβανιού και μπαχαριών.

Η ηλικία της μπρούτζινης αυτής επιγραφής τοποθετείται χρονικά από τον Ρόμπιν περίπου στον πρώτο π.Χ αιώνα. Η επικείμενη δημοπράτησή της από την Γκαλερί Άρτεμις του Κολοράντο επανέφερε στο προσκήνιο καλά κρυμμένα μυστήρια χιλιετιών καλά: Ποια είναι η μυστηριώδης θεότητα και πού βρίσκεται ο χαμένος ναός της; Ποιοι είναι οι άνθρωποι που κατονομάζονται στην επιγραφή; Και πώς αυτή η, ιστορικά πολύτιμη, πλακέτα κατέληξε στις ΗΠΑ;

Όπως σημειώνει ο Ρόμπιν, το αρχαίο κείμενο προσφέρει ελάχιστα στοιχεία που υποδεικνύουν πως ο ναός βρίσκεται κάπου όχι μακριά από τη Σαναά. Άλλη επιγραφή, επίσης γραμμένη στη σαβαϊκή, που είχε ανακαλυφθεί το 1909 στην περιοχή Σιμπάμ αλ-Γίρας, κοντά στη βορειοανατολική πλευρά της Σαναά, τοποθετεί την «Μπάνα» στο ίδιο σημείο (Σιμπάμ αλ-Γίρας).

Η Υεμένη κλυδωνίζεται από τον εμφύλιο πόλεμο από το 2011 και το Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων έχει εγείρει πολλάκις ζήτημα για τις λεηλασίες αρχαιολογικών αντικειμένων που πουλιούνται στη μαύρη αγορά. Στην «κόκκινη λίστα» πολιτιστικών και θρησκευτικών έργων που ενδεχομένως υφαρπάχθηκαν από την Υεμένη, περιλαμβάνονται και επιγραφές σε λίθινες ή μπρούτζινες πλακέτες. Και πολλοί ερευνητές εκφράζουν στο Live Science το φόβο πως η συγκεκριμένη που τέθηκε σε δημοπρασία, ήταν πιθανώς λάφυρο αρχαιοκάπηλων.

Ο Μπομπ Ντοντζ, ιδρυτής και δ/ντής της Γκαλερί Άρτεμις, τόνισε πως βάσει δικής τους έρευνας, η μπρούτζινη επιγραφή «δεν είχε λεηλατηθεί προσφάτως»: «Αποκτήθηκε από έναν οίκο δημοπρασίας της Καλιφόρνια το 2015 και είχε καταλήξει σε εκείνους από μία παλιά συλλογή της Νέας Ορλεάνης», τόνισε στο Live Science, υπογραμμίζοντας πως προσπαθούν να εντοπίσουν την ιστορία του αρχαίου αντικειμένου, το οποίο, αν διαπιστωθεί πως είχε εισαχθεί στις ΗΠΑ προσφάτως, θα αποσυρθεί από τη δημοπρασία – ή, αν έχει ήδη δημοπρατηθεί, θα ζητηθεί από το νέο του ιδιοκτήτη να επιστραφεί.