Το σύνδρομο του «supermoon»: Η «υπερπανσέληνος» και η γέννηση μιας αλλόκοτης μόδας

Πρόκειται για όρο σχετικά νέο που προήλθε όχι από την αστρονομία, αλλά από την αστρολογία. Για την ακρίβεια, «νονός» της λέξης έγινε το 1979 ο αστρολόγος Ρίτσαρντ Νολ (Richard Nolle), ο οποίος θέλησε έτσι να ορίσει τη σελήνη στη νέα ή τη γεμάτη φάση της. Ωστόσο, όλως περιέργως, κανείς δεν ασχολήθηκε με τον συγκεκριμένο ορισμό. Μέχρι τις 19 Μαρτίου του 2019. Όταν η πανσέληνος έκανε ρεκόρ εικοσαετίας, φτάνοντας σε εντυπωσιακά μικρή απόσταση από τη γη. Και ξαφνικά, ο όρος «υπερπανσέληνος» έγινε παγκοσμίως viral. Όμως, γιατί;

Η «γέννηση» ενός αλλόκοτου παγκόσμιου φαινομένου

Πιθανότατα, όπως εξηγεί άρθρο του space.com, η γέννηση του φαινομένου συνδέεται με ένα γεγονός που συνέβη στις 11 Μαρτίου του 2011: Τον μεγα – σεισμό και το τσουνάμι που τον διαδέχτηκε, στην περιοχή Τοχόκου της Ιαπωνίας. Τις ώρες που ακολούθησαν, κάποιοι αυθαίρετα συμπέραναν πως η βαρυτική επίδραση της σελήνης ίσως προκαλούσε κι άλλους σεισμούς. Κι επειδή το φεγγάρι θα βρισκόταν ασυνήθιστα κοντά στη γη σε λίγες ημέρες από την εκδήλωση του ισχυρότατου σεισμού της Ιαπωνίας, πολλοί συνήγαγαν το συμπέρασμα πως, λόγω επερχόμενης υπερσελήνης, επίκειντο κι άλλοι σεισμοί.

Τότε, άλλωστε, ο Νολ είχε γράψει στην ιστοσελίδα του πως «θα υπάρξει μεγάλη γεωφυσική αναταραχή την ημέρα του φαινομένου αλλά με πραγματική ισχύ από τις 16 έως τις 22 Μαρτίου. Μπορείτε να περιμένετε ένα κύμα μέτριας έως ισχυρής σεισμικής δραστηριότητας (περιλαμβανομένων σεισμών άνω των 5 Ρίχτερ, τσουνάμι και ηφαιστειακών εκρήξεων)». Για πολλούς, ο Νολ είχε προβλέψει το φονικό συμβάν του 2011 στην Ιαπωνία.

Παρά τις «προβλέψεις» του αστρολόγου, όπως γράφει το space.com «δεν υπάρχει απολύτως καμία επιστημονική σύνδεση μεταξύ σεισμών και της απόστασης της σελήνης από τη γη» (κι, επιπλέον, δεν υπήρξαν σημαντικοί σεισμοί, τσουνάμι ή ηφαιστειακές εκρήξεις από τις 16 έως τις 22 Μαρτίου του 2011).

Παρόλα αυτά, εν αναμονή της υπερ – πανσελήνου της 19ης Μαρτίου του 2011, ένας χρήστης που έκανε αναζήτηση στο ίντερνετ, «σκόνταψε» πάνω στον ορισμό «υπερσελήνη» του Νολ και ουσιαστικά προκάλεσε τη γέννηση ενός παγκόσμιου φαινομένου – το οποίο πολλοί ανακαλούν ως ‘σύνδρομο της υπερσελήνης’.

Μία λέξη που έχασε το νόημά της

Για χρόνια οι αστρονόμοι χαρακτήριζαν μία πανσέληνο στο περίγειό της ως «περίγεια πανσέληνο» (perigean full moon) – όρο που μάλλον σνόμπαρε ο παγκόσμιος ιστός και τα social media. Τώρα, σχεδόν όλες οι πανσέληνοι είναι... «υπέρ».

Και παρότι μια φορά τον χρόνο η σελήνη βρίσκεται στο κοντινότερο σημείο της τροχιάς του από τη Γη (μετά τη χθεσινή υπερπανσέληνο, η επόμενη αναμένεται στις 7 Απριλίου του 2017), πλέον τείνουμε να χαρακτηρίζουμε και τις κοινές πανσελήνους «υπερ - πανσελήνους».

Η πανσέληνος της 20ης Ιανουαρίου σημειώθηκε 15 ώρες πριν το περίγειο και η επόμενη πανσέληνος της 20ης Μαρτίου θα έρθει 26 ώρες μετά το περίγειο. Δεν είναι, λοιπόν, «υπερσελήνες», παρότι έτσι χαρακτηρίζονται και, μάλιστα, όχι μόνο από δημοσιογράφους και χρήστες των social media, αλλά και κάποια δημοφιλή σάιτ αστρονομίας.