Οι επιστήμονες προειδοποιούν: Αυτές είναι οι δέκα απειλές για την παγκόσμια υγεία

Για την αντιμετώπιση αυτών και άλλων απειλών, το 2019 θεωρεί την έναρξη του νέου πενταετούς στρατηγικού σχεδίου του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας - το 13ο Γενικό Πρόγραμμα Εργασίας. Το σχέδιο αυτό επικεντρώνεται σε τριπλό στόχο: διασφάλιση ότι ένα δισεκατομμύριο περισσότεροι άνθρωποι επωφελούνται από την πρόσβαση στην καθολική υγειονομική κάλυψη, ένα δισεκατομμύριο περισσότεροι άνθρωποι προστατεύονται από καταστάσεις έκτακτης ανάγκης για την υγεία και ένα δισεκατομμύριο περισσότεροι άνθρωποι απολαμβάνουν καλύτερη υγεία και ευεξία.

Η επίτευξη αυτού του στόχου θα απαιτήσει την αντιμετώπιση των απειλών για την υγεία από διάφορες γωνίες.

Εδώ είναι 10 από τα πολλά θέματα που θα απαιτήσουν προσοχή από τον ΠΟΥ και τους εταίρους υγείας το 2019.

HIV

Η πρόοδος που σημειώθηκε στην «μάχη» κατά του ιού HIV είναι τεράστια, όπως τονίζει ο ΠΟΥ, όσον αφορά τη θεραπεία των ασθενών, την παροχή αντιρετροϊκών φαρμάκων (22 εκατομμύρια άνθρωποι βρίσκονται σε θεραπεία) και την παροχή προληπτικών μέτρων, όπως προφύλαξη πριν από την έκθεση στον ιό (PrEP).

Παρόλα αυτά, ο HIV εξακολουθεί να λαμβάνει διαστάσεις επιδημίας, με σχεδόν ένα εκατομμύριο ανθρώπους κάθε χρόνο που πεθαίνουν από AIDS. Από την αρχή της επιδημίας, περισσότεροι από 70 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν εκτεθεί στη λοίμωξη. Ενώ, σύμφωνα με τα στοιχεία περίπου 35 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν πεθάνει.

Δάγκειος πυρετός

Ο Δάγκειος πυρετός αποτελεί μία οξεία ιογενή νόσο που οφείλεται σε έναν από τους τέσσερεις ορότυπους του ιού του Δάγκειου πυρετού (DENV1, 2, 3 και 4), της οικογένειας των φλαβοϊών. Οι ίδιοι ιοί είναι υπεύθυνοι και για τον Δάγκειο αιμορραγικό πυρετό.

Οι ιοί του Δάγκειου πυρετού ενδημούν σε περισσότερες από 100 τροπικές και υποτροπικές χώρες, στην Ασία (κυρίως νοτιοανατολική Ασία), στην Αφρική, στην Κεντρική και Νότια Αμερική, στην ανατολική Μεσόγειο και στον Ειρηνικό Ωκεανό, όπου υπάρχουν ικανοί διαβιβαστές, κυρίως σε αστικό και ημιαστικό περιβάλλον

Τα συμπτώματα του Δάγκειου πυρετού, μοιάζουν με αυτά της γρίπης και μπορεί να είναι θανατηφόρος στο 20% των περιπτώσεων.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΠΟΥ, το 40% του πληθυσμού παγκοσμίως κινδυνεύει από τον Δάγκειο πυρετό, καταγράφοντας περί τα 390 εκατομμύρια κρούσματα το χρόνο. Η στρατηγική καταπολέμησης του Δάγκειου πυρετού για τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας αποσκοπεί στη μείωση της θνησιμότητας λόγω της λοίμωξης, κατά 50% έως το 2020.

Αντιεμβολιαστικό κίνημα

Πέρα από τις ασθένειες, τις επιδημίες και τα ελλιπή μέτρα προστασίας, στις θέσεις της σχετικής λίστας του ΠΟΥ φιγουράρει η αντιεμβολιαστική «φρενίτιδα».

Ο Οργανισμός σημειώνει ότι το λεγόμενο αντιεμβολιαστικό κίνημα «απειλεί να αντιστρέψει την πρόοδο που έχει επιτευχθεί στην αντιμετώπιση ασθενειών που προλαμβάνονται με τα εμβόλια.

Οι εμβολιασμοί είναι μια από τις λιγότερο δαπανηρές και αποδοτικές μεθόδους. Κάθε χρόνο σώζουν 2 με 3 εκατομμύρια ζωές. Αν υπήρχε παγκόσμια κάλυψη τότε θα σώζονταν επιπλέον 1,5 εκατομμύριο άνθρωποι» όπως τονίζει ο ΠΟΥ.

Η ιλαρά, για παράδειγμα, έχει σημειώσει αύξηση 30% στα κρούσματα εμφάνισης παγκοσμίως. Οι λόγοι γι’ αυτήν την άνοδο είναι πολύπλοκοι. Δεν συγκαταλέγεται σε όλες τις περιπτώσεις η διστακτικότητα εμβολιασμού. Ωστόσο, ορισμένες χώρες που ήταν κοντά στην εξάλειψη της νόσου, καταγράφουν αύξηση των περιστατικών.

Ανεπάρκεια Πρωτοβάθμιας Περίθαλψης

Η πρωτοβάθμια υγειονομική περίθαλψη αποτελεί συνήθως το πρώτο σημείο επαφής που έχουν οι ασθενείς με το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης.

Ιδανικά, σύμφωνα με τον ΠΟΥ, το σύστημα θα πρέπει να παρέχει ολοκληρωμένη, προσιτή, δημόσια φροντίδα καθ ‘όλη τη διάρκεια ζωής ενός ανθρώπου.

Παρόλα αυτά, πολλές χώρες δεν διαθέτουν επαρκείς εγκαταστάσεις πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας λόγω έλλειψης πόρων, ιδιαίτερα σε χώρες με χαμηλό ή μεσαίο εισόδημα.

Τον Οκτώβριο του 2018, ο ΠΟΥ συνδιοργάνωσε παγκόσμια διάσκεψη στην Αστάνα, στο Καζακστάν, στην οποία οι χώρες συμφώνησαν να ανανεώσουν τη δέσμευση τους για πρωτοβάθμια ιατρική περίθαλψη, στη δήλωση Alma-Ata 1978.

Στόχος του 2019, είναι ο ΠΟΥ να συνεργαστεί με τους εταίρους για την αναζωογόνηση και ενίσχυση της πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης σε χώρες που υπάρχει ανάγκη.

Επιδημία Έμπολα

Το 2018, στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό καταγράφηκαν δύο ξεχωριστές εστίες Έμπολα. Και οι δύο εξαπλώθηκαν σε πόλεις μεγαλύτερες του 1 εκατομμυρίου κατοίκων.

Σε διάσκεψη για την ετοιμότητα σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης σχετικά τον κίνδυνο της δημόσιας υγείας, που πραγματοποιήθηκε τον περασμένο Δεκέμβριο, οι συμμετέχοντες επικεντρώθηκαν στις αυξανόμενες προκλήσεις αντιμετώπισης των εστιών σε αστικές περιοχές.

Μάλιστα, ζήτησαν από τον ΠΟΥ να ορίσει το 2019 ως «Έτος δράσης για την ετοιμότητα σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης στον τομέα της υγείας».

Πέρα από τον Έμπολα, στις περιπτώσεις επιδημίας περιλαμβάνεται και ο αιμορραγικός πυρετός, ο Zika, το σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο (SARS), κ.α.

Μικροβιακή αντίσταση

Η ανάπτυξη αντιβιοτικών και αντι-ιικών φαρμάκων αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες επιτυχίες της σύγχρονης ιατρικής. Ωστόσο, φαίνεται πως η αποτελεσματικότητα αυτών των φαρμάκων εξαντλείται.

Η αντιμικροβιακή αντοχή -η ικανότητα των βακτηρίων, παρασίτων, ιών και μυκήτων να αντιστέκονται στα φάρμακα- απειλεί να επαναφέρει στο προσκήνιο την εποχή όπου η επιστημονική κοινότητα δεν μπορούσαμε εύκολα να θεραπεύσει λοιμώξεις όπως η πνευμονία, η φυματίωση, η γονόρροια και η σαλμονέλωση.

Η αδυναμία πρόληψης των λοιμώξεων θα μπορούσε να θέσει σε σοβαρό κίνδυνο την υγεία των ανθρώπων. Στις μεγάλες “απειλές” περιλαμβάνονται επίσης οι χειρουργικές επεμβάσεις και μια σειρά από άλλες σοβαρές περιπτώσεις, όπως π.χ. η χημειοθεραπεία.

Για την αντοχή των μικροβίων στα φάρμακα ευθύνεται η υπερβολική χρήση των αντιβιοτικών από τους ανθρώπους, αλλά και τα ζώα – ιδιαίτερα εκείνα που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή τροφίμων.

Ο ΠΟΥ εργάζεται σε αυτούς τους τομείς για την εφαρμογή ενός παγκόσμιου σχεδίου δράσης για την αντιμετώπιση της αντιμικροβιακής αντοχής και ενθάρρυνση της συνετής χρήσης των αντιβιοτικών.

Περιπτώσεις ειδικών συνθηκών

Περισσότεροι από 1,6 δισεκατομμύρια άνθρωποι (22% του παγκόσμιου πληθυσμού) ζουν σε μέρη όπου οι παρατεταμένες κρίσεις (λόγω συνδυασμού προκλήσεων, όπως η ξηρασία, η πείνα, οι συγκρούσεις και ο πληθυσμός) δεν τους επιτρέπουν πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες περίθαλψης.

Ο ΠΟΥ θα συνεχίσει να εργάζεται σε αυτές τις χώρες προκειμένου να ενισχύσει τα συστήματα υγείας, για την παροχή υπηρεσιών υψηλής ποιότητας.

Πανδημία γρίπης

Η επιστημονική κοινότητα θεωρεί βέβαιο ότι ο κόσμος θα αντιμετωπίσει ακόμα μια πανδημία γρίπης. Το μόνο πράγμα που παραμένει άγνωστο είναι το πότε θα «χτυπήσει» και πόσο σοβαρή θα είναι.

Ο ΠΟΥ παρακολουθεί συνεχώς τις διαστάσεις των ιών της γρίπης για την ανίχνευση πιθανών πανδημικών στελεχών. Συνολικά 153 ιδρύματα σε 114 χώρες να συμμετέχουν στο πρόγραμμα παγκόσμιας επιτήρησης.

Κάθε χρόνο, ο ΠΟΥ συστήνει τα στελέχη που πρέπει να συμπεριληφθούν στο εμβόλιο της γρίπης για την προστασία από την εποχική γρίπη.

Μη μεταδιδόμενες ασθένειες

Οι μη μεταδοτικές ασθένειες, όπως ο διαβήτης, ο καρκίνος και οι καρδιακές παθήσεις, ευθύνονται συνολικά για πάνω από το 70% όλων των θανάτων παγκοσμίως (41 εκατομμυρίων ανθρώπων).

Περισσότερο από το 85% των πρόωρων αυτών θανάτων, καταγράφονται σε χώρες με χαμηλό και μεσαίο εισόδημα. Η άνοδος αυτών των ασθενειών οφείλεται σε πέντε κύριους παράγοντες κινδύνου. Αυτοί είναι: η χρήση καπνού, την έλλειψη άσκησης, την υπερβολική χρήση αλκοόλ, την ανθυγιεινή διατροφή και την ατμοσφαιρική ρύπανση.

Οι συγκεκριμένοι παράγοντες κινδύνου επιδεινώνουν επίσης προβλήματα ψυχικής υγείας που πιθανόν να προέρχονται από παιδική ηλικία. Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, το ήμισυ όλων των ψυχικών ασθενειών ξεκινά από την ηλικία των 14 ετών.

Ατμοσφαιρική ρύπανση και κλιματική αλλαγή

Εννέα στους δέκα ανθρώπους αναπνέουν καθημερινά μολυσμένο αέρα. Το 2019, η ατμοσφαιρική ρύπανση θεωρείται από τον ΠΟΥ ως ο μεγαλύτερος περιβαλλοντικός κίνδυνος για την υγεία.

Οι μικροσκοπικοί ρύποι στον αέρα μπορούν να εισχωρήσουν στο αναπνευστικό σύστημα, καταστρέφοντας τους πνεύμονες, την καρδιά και τον εγκέφαλο. Ετησίως σκοτώνουν 7 εκατομμύρια ανθρώπους πρόωρα από ασθένειες όπως ο καρκίνος, εγκεφαλικό επεισόδιο, καρδιακές και πνευμονικές νόσους.

Περίπου το 90% αυτών των θανάτων καταγράφονται σε χώρες με χαμηλό και μεσαίο εισόδημα.