Ο Τσέχος πρόεδρος που δεν θέλει την Ελλάδα στην Ευρωζώνη

Ο Ζέμαν κατάφερε να προβληθεί ως ο «πρόεδρος του λαού» και εκφράζει, όπως διατείνονται οι υποστηρικτές του, τον «αρχετυπικό Τσέχο» στην κεντρική πολιτική σκηνή της Τσεχίας. Από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 ζει στην εξοχή, είναι γνωστός για την αγάπη του στην μπίρα ή, όπως ισχυρίζονται οι αντίπαλοί του- για τον αλκοολισμό του, ενώ ο δημόσιος λόγος του εκλαμβάνεται ως τραχύς, μακριά από την πολιτική ορθότητα και πιο κοντά στην καθημερινή γλώσσα, όπου το χιούμορ και οι προκλητικές διατυπώσεις υπερέχουν των τύπων.

Ο πρόεδρος του λαού

Η εικόνα του λαοπρόβλητου ηγέτη ενισχύθηκε ιδιαίτερα στην προεκλογική εκστρατεία του 2013, όπου είχε απέναντι τον αρχηγό ενός φιλελεύθερου κεντροδεξιού κόμματος, του μικρότερου κυβερνητικού εταίρου της κεντροδεξιάς κυβέρνησης συνεργασίας του 2010-2013. Αυτός ήταν ο Κάρελ Σβάρτσενμπεργκ (Karel Schwarzenberg), υπουργός Εξωτερικών τις περιόδους 2007-2009 και 2010-2013. Ο Κάρελ Ζ’ των Σβάτσενμπεργκ είναι ο απόγονος μιας από τις σημαντικότερες οικογένειες της επικράτειας των Αψβούργων, της οποίας οι ρίζες ανιχνεύονται στις αρχές του 15ου αιώνα στη Βαυαρία. Ο Βοημός αριστοκράτης ζούσε για τέσσερις δεκαετίες στην Αυστρία και επέστρεψε μετά την κατάρρευση του κομμουνισμού στην Τσεχοσλοβακία, αν και η οικογένειά του διαμένει στην Αυστρία.

Σε αυτήν την αναμέτρηση δεν ήταν δύσκολο για τον Ζέμαν να προβληθεί ως ο εκπρόσωπος των μεσαίων και κατώτερων στρωμάτων των μη προνομιούχων κατά της διεφθαρμένης ελίτ της χώρας.

Όπως ο προκάτοχός του, ο Ζέμαν είναι διαιρετική προσωπικότητα, έχοντας φανατικούς υποστηρικτές και φανατικούς εχθρούς. Όμως, σε αντίθεση με τον ευρωσκεπτικιστή Κλάους, ο Ζέμαν τάσσεται υπέρ της Ευρώπης και δηλώνει φεντεραλιστής, αν και θεωρεί ότι η χώρα του δεν πρέπει να βιαστεί να ενταχθεί στη ζώνη του ευρώ.

Ο παρεμβατικός πρόεδρος

Ο ρόλος του προέδρου στη Τσεχία είναι περισσότερο συμβολικός, καθώς δεν έχει εκτελεστικές εξουσίας, παρά μόνο το δικαίωμα βέτο στις κυβερνητικές αποφάσεις, το οποίο όμως κι αυτό μπορεί να αναιρεθεί από το κοινοβούλιο.

Ο Ζέμαν έχει αφήσει ισχυρό αποτύπωμα ως πρόεδρος στα πολιτικά πράγματα της χώρας, με την εμπλοκή του στην πολιτική κρίση του Ιουνίου του 2014, όταν ο τότε συντηρητικός πρωθυπουργός παραιτήθηκε μετά από οικονομικό/κατασκοπικό σκάνδαλο και ο Ζέμαν διόρισε τον οικονομικό του σύμβουλο μεταβατικό πρωθυπουργό, ο οποίος δεν κατάφερε να πάρει ψήφο εμπιστοσύνης και παραιτήθηκε αυτοβούλως τον Αύγουστο. (Ο Τσέχος πρόεδρος έχει δικαίωμα να δώσει δύο εντολές σε μεταβατικούς πρωθυπουργούς έως την κανονική λήξη της κοινοβουλευτικής περιόδου, εν προκειμένω έως τον Μάιο του 2014).

Στις πρόωρες εκλογές του Οκτωβρίου του 2014, πρώτο κόμμα αναδείχθηκε το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα, του οποίου ο Ζέμαν υπήρξε ιστορικός ηγέτης. Όπως, όμως, αποδείχθηκε ο Ζέμαν είχε κινηθεί στο παρασκήνιο ώστε να εξαναγκαστεί σε παραίτηση ο πρόεδρός του, ώστε να ανοίξει ο δρόμος στον εκλεκτό του προέδρου.

«Να τελειώνει η πλάκα»

Ο Ζέμαν έχει ταχθεί υπέρ της Ευρώπης, περιγράφοντας τον εαυτό του ως φεντεραλιστή, αν και θεωρεί ότι η χώρα δεν πρέπει να βιαστεί να ενταχθεί στην Ευρωζώνη. Έχει αντιθετεί με σφοδρότητα στα σχέδια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την μετεγκατάσταση προσφύγων από την Ελλάδα και την Ιταλία σε χώρες της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης με τους αντίπαλούς του να τον κατηγορούν για ισλαμοφοβία.

Τον Απρίλιο του 2014, τάχθηκε υπέρ της αποστολής νατοϊκών στρατευμάτων στην Ουκρανία, αν η Ρωσία εισέβαλλε στις ανατολικές επαρχίες της Οκυρανίας. «Αν η Ρωσία προσπαθήσει να επεκτείνει την κυριαρχία της στην ανατολική Ουκρανία, τότε τελειώνει η πλάκα».

Παρόλα αυτά, η άποψή του για τις συγκρούσεις στην ανατολική Ουκρανία απέχει κατά πολύ από τη δυτική αφήγηση, καθώς υποστηρίζει ότι πρόκειται για «εμφύλιο ανάμεσα σε δύο ομάδες Ουκρανών πολιτών». Για την προσάρτηση της Κριμαίας, υπενθυμίζει ότι έγινε εφικτή λόγω του προηγουμένου στο Κόσοβο. Ο Ζέμαν αντιτίθεται στο άνοιγμα τσεχικής πρεσβείας στην Πρίστινα, την κυβέρνηση της οποίας θεωρεί τρομοκρατικό καθεστώς της μαφίας των ναρκωτικών.

Τον Μάρτιο του 2015, ο Ζέμαν σχολίασε τις αντινατοϊκές διαδηλώσεις κατά των αμερικανικών μονάδων που είχαν ξεκινήσει από τις βαλτικές δημοκρατίες και διέσχισαν την Πολωνία και την Τσεχία για να καταλήξουν στη Γερμανία, σε μία παρέλαση που σκοπό είχε να επιδείξει την ενότητα των συμμάχων κατά της Ρωσίας.

Τους περασμένους μήνες, πάλευα με τους αντιρώσους ανόητους, αλλά προσφάτως έχω να παλέψω με τους αντιαμερικανούς ανόητους, καθώς οι ανόητοι μοιράζονται ισόποσα σε όλες τις πλευρές. Διαφωνώ με τον χαρακτηρισμό των αμερικανικών δυνάμεων ως στρατού κατοχής για έναν απλό λόγο. Έχουμε εμπειρία από το τι σημαίνει κατοχή, το 1939 και το 1968.

«Δεν μιλάμε γερμανικά»

Ο Ζέμαν είχε δηλώσει την πρόθεσή του να παραστεί στην Ημέρα της Νίκης στη Μόσχα, στο πλαίσιο των εορτασμών για τα εβδομήντα χρόνια από τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, προκαλώντας αντιδράσεις σε εσωτερικό και εξωτερικό.

Ο ίδιος είχε υποστηρίξει τότε ότι δεν θα πάει για να επιθεωρήσει το ρωσικό στρατό, αλλά για να αποτίσει φόρο τιμής στους πεσόντες, ως «έκφραση ευγνωμοσύνης για το ότι σε αυτήν τη χώρα δεν υποχρεωνόμαστε να μιλάμε γερμανικά και να λέμε “Χάιλ, Χίτλερ”, “Χάιλ Χάιρινγκ” (σ.σ. Ναζί διοικητής της Τσεχίας στον πόλεμο)».

O Αμερικανός πρέσβης στην Πράγα χαρακτήριζε «παράξενη» την απόφαση του Ζέμαν. «Δεν μπορώ να φανταστώ τον Τσέχο πρέσβη στην Ουάσιγκτον να συμβουλεύει τον Αμερικανό πρόεδρο πού πρέπει να ταξιδεύει. Δεν θα επιτρέψω σε κανέναν πρέσβη να μου υπαγορεύσει τα ταξίδια μου στο εξωτερικό», ήταν η απάντηση του προέδρου Ζέμαν που απαγόρευσε στον Αμερικανό διπλωμάτη την είσοδο στο Κάστρο της Πράγας, την επίσημη κατοικία των προέδρων της χώρας.

Τελικά, δεν πήγε.