Λύθηκε το μυστήριο των επιβλητικών αγαλμάτων στο νησί του Πάσχα
Επί αιώνες τα τεράστια πέτρινα αγάλματα στο νησί του Πάσχα αποτελούσαν ένα μυστήριο άλυτο για τους εξερευνητές και τους επιστήμονες σε όλο τον κόσμο. Σήμερα, οι ειδικοί ισχυρίζονται ότι κατάφεραν να βρουν τη λύση γιατί τα αγάλματα βρίσκονται εκεί που... βρίσκονται.
Οι επιστήμονες ανέλυσαν τις πλατφόρμες (ahu) όπου στέκονται τα πέτρινα αγάλματα, γνωστά ως moai, καθώς και τις τοποθεσίες των φυσικών πόρων του νησιού και ανακάλυψαν ότι αυτά βρίσκονται κοντά σε πηγές γλυκού νερού.
Λένε ότι το πόρισμα υποστηρίζει την ιδέα ότι οι πτυχές της κατασκευής των πλατφορμών και των αγαλμάτων, όπως το μέγεθος τους, θα μπορούσαν να συνδεθούν με την αφθονία και την ποιότητα τέτοιων προμηθειών.
«Το σημαντικό είναι ότι καταδεικνύει ότι οι ίδιες οι θέσεις των αγαλμάτων δεν αποτελούν κάποιο περίεργο τελετουργικό. Τα ahu και τα moai, αντιπροσωπεύουν τελετουργία, με την έννοια ότι υπάρχει συμβολικό νόημα σε αυτά, αλλά ενσωματώνονται στη ζωή της κοινότητας», δήλωσε ο καθηγητής Carl Lipo του πανεπιστημίου Binghamton στη Νέα Υόρκη, ένας από τους επικεφαλής της έρευνας.
Στο νησί του Πάσχα ή Rapa Nui, βρίσκονται πάνω από 300 πέτρινες κεφαλές, καθεμία από τις οποίες μπορεί να χτίστηκε από ξεχωριστή κοινότητα. Οι πρώτες εξ αυτών εκτιμάται ότι κατασκευάστηκαν τον 13ο αιώνα και πολλές βρίσκονται γύρω από την ακτή.
Εκτιμάται ότι τα μνημεία αντιπροσωπεύουν προγόνους και συνδέονται με τελετουργική δραστηριότητα, που αποτελούσε σημαντικό κομμάτι για την κοινότητα, ωστόσο μέχρι σήμερα η επιλογή της τοποθεσίας τους παρέμενε μυστήριο. Ενώ οι μέχρι τώρα έρευνες έχουν προτείνει ότι οι τοποθεσίες μπορεί να έχουν επιλεγεί μα βάση τη σύνδεσή τους με βασικούς πόρους, η τελευταία έρευνα αμφισβητεί για πρώτη φορά τους εν λόγω ισχυρισμούς.
Σύμφωνα με τη Guardian, η ομάδα επικεντρώθηκε στην ανατολική πλευρά του νησιού, όπου έχει γίνει πλήρης χαρτογράφηση των διαφόρων πηγών και ερεύνησαν την κατανομή των 93 αγαλμάτων που κατασκευάστηκαν προτού εμφανιστούν οι ευρωπαίοι εξερευνητές τον 18ο αιώνα.
Αφού δεν βρήκαν καμία σύνδεση μεταξύ της πέτρας που χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή εργαλείων με αυτή για την κατασκευή μνημείων, εξέτασαν αν οι ahu βρίσκονταν κοντά σε άλλες σημαντικές πηγές: κήπους με διάσπαρτες πέτρες όπου καλλιεργούνταν λαχανικά, τοποθεσίες που συνδέονται με την αλιεία και πηγές γλυκού νερού.
Το ενδιαφέρον τους στράφηκε προς τα εκεί, αφότου η ομάδα άρχισε να ψάχνει από πού έπαιρναν πόσιμο νερό, οι κάτοικοι του νησιού. Το νησί δεν διαθέτει μόνιμες πηγές, ενώ οι κάτοικοι δεν φαίνεται να βασίζονταν στις λίμνες.
Ωστόσο, το γλυκό νερό περνάει από το έδαφος σε υδροφόρους ορίζοντες, διασχίζει σπηλιές και αναδύεται γύρω από την ακτή. «Είναι εκπληκτικό όταν η στάθμη του νερού πέφτει, ξαφνικά υπάρχουν ρεύματα που τρέχουν σε διαφορετικά σημεία ακριβώς στην ακτή που είναι μόνο καθαρό γλυκό νερό», δήλωσε ο Lipo. «Παρατηρήσαμε ότι, όταν κάναμε μια έρευνα στο νησί, είδαμε άλογα να πίνουν από τον ωκεανό». Ιστορικά αρχεία αποκαλύπτουν ότι οι νησιώτες έπιναν αυτό το μάλλον υφάλμυρο νερό, ενώ μελέτες δείχνουν ότι έκαναν επίσης πηγάδια για να συλλέξουν πόσιμο νερό.
Τα αποτελέσματα της νέας έρευνας, που δημοσιεύονται στο περιοδικό Plos One, αποκαλύπτουν ότι η εγγύτητα στις τοποθεσίες γλυκού νερού, είναι η καλύτερη εξήγηση για τις τοποθεσίες των αγαλμάτων και εξηγεί γιατί εκτείνονται τόσο στην ενδοχώρα, όσο και στην ακτή.
Σύμφωνα με τον Lipo, τα αποτελέσματα της έρευνας συνάδουν με τις εμπειρίες που βίωσε η ομάδα στο χώρο. «Κάθε φορά που βλέπαμε μεγάλες ποσότητες γλυκού νερού, βλέπαμε και τα τεράστια αγάλματα. Ήταν πραγματικά προβλέψιμο», δήλωσε και συμπλήρωσε πως αυτό είχε νόημα, αφού το πόσιμο νερό είναι ζωτικής σημασίας για τις κοινότητες.
Η μελέτη δίνει επίσης βαρύτητα στην ιδέα ότι οι κοινότητες ανταγωνίζονταν και αλληλεπιδρούσαν στην κατασκευή των μνημείων, αντίθετα με την ιδέα ότι οι νησιώτες ασκούσαν βία λόγω των λιγοστών φυσικών πόρων.
Η κοινότητα και η συνεργασία ήταν ζωτικής σημασίας για την κατασκευή των μνημείων. «Οτιδήποτε σε συνδέει με άλλους, σε κάνει πιο δυνατό και σου επιτρέπει να επιβιώσεις. Αυτό είναι νομίζω το κλειδί των νησιών του Πάσχα».
Υπάρχουν, ωστόσο, και κάποιοι που αμφισβητούν την εξήγηση για την τοποθεσία των μνημείων. Σύμφωνα με την Jo Anne Val Tilburg, του πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, η ύπαρξη γλυκού νερού κοντά στα αγάλματα ήταν γνωστή και μάλλον ήταν μηδαμινής σημασίας για τον εντοπισμό τους κατά τη διάρκεια της προϊστορίας.