«Μάχη» επιρροής: Τι είναι και γιατί έχουν σημασία οι ενδιάμεσες εκλογές στις ΗΠΑ

Εκλογές «ψήφος εμπιστοσύνης»

Η συγκεκριμένη εκλογική διαδικασία που διεξάγεται εν τω μέσω της θητείας ενός προέδρου, έχει την τάση να λειτουργεί σαν ψήφος εμπιστοσύνης για τον εκάστοτε ένοικο του Λευκού Οίκου, το κόμμα του οποίου, στην πλειονότητα των περιστάσεων, παρουσιάζει σοβαρές απώλειες – δείγμα της λαϊκής δυσαρέσκειας και της φθοράς που έχει υποστεί η εκάστοτε κυβέρνηση στο μέσον της θητείας της. Ενδεικτικό της τάσης αυτής το γεγονός πως από τις 21 ενδιάμεσες εκλογές που έχουν διενεργηθεί από το 1934, το κόμμα του προέδρου έχει επιτύχει νίκη μόλις τρεις φορές στη Βουλή των Αντιπροσώπων και πέντε στη Γερουσία.

«Μάχη» για τον έλεγχο των δύο σωμάτων του Κογκρέσου

Οι ψηφοφόροι καλούνται να επιλέξουν μέλη του Κογκρέσου – 35 Γερουσιαστές και το σύνολο των 435 μελών της Βουλής των Αντιπροσώπων – καθώς και 36 κυβερνήτες πολιτειών και δεκάδες τοπικούς νομοθέτες.

Οι εκλογές αυτές μόνο ασήμαντες δεν είναι. Στην παρούσα φάση, αμφότερα τα σώματα του Κογκρέσου ελέγχονται από τους Ρεπουμπλικανούς. Αν οι Δημοκρατικοί επανακτήσουν τον έλεγχο της Βουλής των Αντιπροσώπων, θα περιορίσουν σε σοβαρό βαθμό τις νομοθετικές δυνατότητες του προέδρου, ίσως ακόμη και να πυροδοτήσουν έρευνα για διάφορα κακώς κείμενα της διοίκησής του, αναγκάζοντάς τον σε κάθε περίπτωση να επανακαθορίσει την πολιτική του για το υπόλοιπο της θητείας του.

Δεν είναι λίγοι δε, όσοι εκτιμούν πως ενδεχόμενη ανάκτηση του ελέγχου της Βουλής από τους Δημοκρατικούς, θα εντείνει τις πιέσεις για άσκηση δίωξης κατά του Τραμπ, αν και η εκκίνηση της διαδικασίας αποπομπής του απαιτεί αυξημένη πλειοψηφία των δύο τρίτων της Γερουσίας και ιστορικά δε συνηθίζεται στις ΗΠΑ (για την ιστορία, μόλις δύο πρόεδροι έχουν παραπεμφθεί, οι Άντριου Τζόνσον και Μπιλ Κλίντον και αμφότεροι απαλλάχθηκαν μετά από δίκη στη Γερουσία. Ο Ρίτσαρντ Νίξον παραιτήθηκε, προτού του ασκηθεί δίωξη, μετά την αποκάλυψη του σκανδάλου Watergate).

Ωστόσο, το αποτέλεσμα των ενδιάμεσων εκλογών έχει τη δυναμική να διαμορφώσει άρδην και σε εθνικό επίπεδο το πολιτικό σκηνικό: με τον έλεγχο του Κογκρέσου, κάθε κόμμα βρίσκεται στην πλεονεκτική θέση να περνά τη νομοθετική του ατζέντα ή να μπλοκάρει εκείνη της αντιπολίτευσης.

Επιπλέον, το αποτέλεσμα των πολιτειακών εκλογών που αναδεικνύει κυβερνήτες επηρεάζει εκατομμύρια πολιτών. (Ενδεικτικά, η Φλόριντα αποτελεί μία από τις ελάχιστες πολιτείες που αφαιρούν το εκλογικό δικαίωμα σε πολίτες που βαρύνονται με κάποιο ποινικό αδίκημα. Κάπως έτσι, περίπου 1,5 εκατομμύριο πολίτες στερούνται τα πολιτικά τους δικαιώματα. Από τη στιγμή που ανέλαβε καθήκοντα ο Ρικ Σκοτ, το 2011, προσπάθησε να αναστρέψει τις προσπάθειες του προκατόχου του για επαναφορά του εκλογικού δικαιώματος στις περιπτώσεις πρώην κατάδικων, που φυλακίστηκαν για μη βίαια αδικήματα).

Υποβαθμισμένη αναμέτρηση

Η Βουλή των Αντιπροσώπων αποτελείται από 435 μέλη, τα οποία εκλέγονται για δύο χρόνια. Σήμερα, το ρεπουμπλικανικό κόμμα εκπροσωπείται από 235 βουλευτές έναντι 193 των Δημοκρατικών ενώ 7 έδρες είναι κενές. Για τον έλεγχο της Βουλής, ένα κόμμα χρειάζεται τουλάχιστον 218 έδρες.

Η Γερουσία απαρτίζεται από 100 γερουσιαστές, η θητεία των οποίων είναι εξαετής. Ανά διετία, κατά τις ενδιάμεσες εκλογές, ανανεώνεται το ένα τρίτο των εδρών της. Στη σημερινή σύνθεσή της, οι Ρεπουμπλικανοί διατηρούν οριακή πλειοψηφία με 51 γερουσιαστές, έναντι 47 των Δημοκρατικών και 2 ανεξάρτητων.

Όπως καταδεικνύουν οι μέχρι στιγμής δημοσκοπήσεις, το πιθανότερο είναι οι Ρεπουμπλικανοί να χάσουν τη Βουλή των Αντιπροσώπων – δεκάδες Αντιπρόσωποι του ρεπουμπλικανικού κόμματος συνταξιοδοτούνται, τη στιγμή που Δημοκρατικοί χρειάζονται μόλις 24 έδρες παραπάνω για να πάρουν τον έλεγχο της Κάτω Βουλής – κάτι που παραδέχτηκε ενώπιον των ψηφοφόρων του μέχρι και ο ίδιος ο πρόεδρος Τραμπ, σε προεκλογική συγκέντρωση στην Αϊόβα.

Η οικονομία, το μεταναστευτικό (με αιχμή του δόρατος την περιβόητη «πολιτική μηδενικής ανοχής» της διοίκησης Τραμπ), το ενδεχόμενο παραπομπής για σκάνδαλα του Τραμπ είναι τα ζητήματα που έχουν τη μερίδα του λέοντος στην προεκλογική εκστρατεία των Δημοκρατικών.

Οι ενδιάμεσες εκλογές δεν έχουν ούτε τη δυναμική ούτε την «αίγλη» των προεδρικών, συνεπώς η συμμετοχή είναι σημαντικά μειωμένη. Ενώ, δηλαδή, περίπου το 60% των Αμερικανών ψηφοφόρων ψηφίζει για πρόεδρο, μόλις το 40% προσέρχεται στις κάλπες των ενδιάμεσων εκλογών.

Όπως σημειώνει ο Jonathan Bernstein στο Bloomberg «οι ενδιάμεσες εκλογές είναι μονίμως υποβαθμισμένες. Και οι συγκεκριμένες μοιάζουν εξίσου σημαντικές όσο οι προεδρικές – ίσως, με κάποιο τρόπο, περισσότερο από αυτές».