Παγκόσμια Ημέρα Αυτόχθονων Λαών: Σε ευάλωτη θέση οι κληρονόμοι μοναδικών πολιτισμών

Όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα του ΟΗΕ, οι αυτόχθονες λαοί είναι κληρονόμοι και ασκούμενοι μοναδικών πολιτισμών και τρόπων που σχετίζονται με τους ανθρώπους και το περιβάλλον. Έχουν διατηρήσει κοινωνικά, πολιτιστικά, οικονομικά και πολιτικά χαρακτηριστικά που διαφέρουν από εκείνα των κυρίαρχων κοινωνιών στις οποίες ζουν. Παρά τις πολιτιστικές τους διαφορές, οι αυτόχθονες πληθυσμοί από όλο τον κόσμο μοιράζονται κοινά προβλήματα που σχετίζονται με την προστασία των δικαιωμάτων τους ως ξεχωριστοί λαοί.

Οι αυτόχθονες λαοί, όπως αναφέρει το ΑΠΕ-ΜΠΕ, επιδιώκουν εδώ και χρόνια την αναγνώριση της ταυτότητάς τους, του τρόπου ζωής και του δικαιώματός τους σε παραδοσιακά εδάφη, περιοχές και φυσικούς πόρους, αλλά σε όλη την ιστορία τα δικαιώματά τους παραβιάστηκαν πάντοτε. Οι αυτόχθονες πληθυσμοί σήμερα είναι αναμφίβολα από τις πιο μειονεκτικές και ευάλωτες ομάδες ανθρώπων στον κόσμο. Η διεθνής κοινότητα αναγνωρίζει ότι απαιτούνται ειδικά μέτρα για την προστασία των δικαιωμάτων τους και τη διατήρηση των ξεχωριστών πολιτισμών και τρόπων ζωής τους.

Μετανάστευση και μετακίνηση των ιθαγενών πληθυσμών

Ως αποτέλεσμα της απώλειας των εδαφών και των πόρων τους λόγω ανάπτυξης και άλλων πιέσεων, πολλοί αυτόχθονες λαοί μεταναστεύουν σε αστικές περιοχές αναζητώντας καλύτερες προοπτικές ζωής, εκπαίδευσης και απασχόλησης. Μεταναστεύουν επίσης μεταξύ των χωρών για να αποφύγουν τις συγκρούσεις, τις διώξεις και τις επιπτώσεις από την αλλαγή του κλίματος. Παρά την ευρέως διαδεδομένη άποψη ότι οι αυτόχθονες πληθυσμοί ζουν στη συντριπτική τους πλειονότητα σε αγροτικές περιοχές, οι αστικές περιοχές φιλοξενούν σήμερα ένα σημαντικό ποσοστό από αυτούς. Στη Λατινική Αμερική, περίπου 40% όλων των αυτοχθόνων πληθυσμών ζουν σε αστικές περιοχές- ακόμη και 80% σε ορισμένες χώρες της περιοχής. Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι αυτόχθονες πληθυσμοί που μεταναστεύουν βρίσκουν καλύτερες ευκαιρίες απασχόλησης και βελτιώνουν την οικονομική τους κατάσταση, αλλά απομακρύνονται από τα παραδοσιακά εδάφη και τα έθιμά τους. Επιπλέον, οι αυτόχθονες μετανάστες αντιμετωπίζουν πληθώρα προκλήσεων, μεταξύ των οποίων η έλλειψη πρόσβασης στις δημόσιες υπηρεσίες και τα πρόσθετα επίπεδα διακρίσεων.

Το γράφημα αποτυπώνει στοιχεία του ΟΗΕ για τους αυτόχθονες πληθυσμούς στον κόσμο / ΑΠΕ-ΜΠΕ / Δημοσιογραφική επιμέλεια: Βασ. Κοριμέντζας

Το θέμα του 2018 επικεντρώνεται στη σημερινή κατάσταση των αυτόχθονων εδαφών, τα βασικά αίτια της μετανάστευσης, των διασυνοριακών μετακινήσεων και των εκτοπισμών, με ιδιαίτερη έμφαση στους αυτόχθονες πληθυσμούς που ζουν σε αστικές περιοχές και σε διεθνή σύνορα. Θα διερευνηθούν οι προκλήσεις και οι τρόποι για την αναζωογόνηση της ταυτότητας των αυτόχθονων λαών και θα ενθαρρυνθούν οι προσπάθειες για την προστασία των δικαιωμάτων τους εντός ή εκτός των παραδοσιακών εδαφών τους.

Διεθνές Έτος Ιθαγενών Γλωσσών

Οι γλώσσες διαδραματίζουν καίριο ρόλο στην καθημερινή ζωή όλων των λαών, είναι ζωτικής σημασίας στους τομείς της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της οικοδόμησης της ειρήνης και της αειφόρου ανάπτυξης, μέσω της διασφάλισης της πολιτιστικής πολυμορφίας και του διαπολιτισμικού διαλόγου. Ωστόσο, παρά την τεράστια αξία τους, οι γλώσσες σε όλο τον κόσμο συνεχίζουν να εξαφανίζονται με ανησυχητικό ρυθμό λόγω ποικίλων παραγόντων. Πολλές από αυτές είναι γηγενείς γλώσσες.

Ειδικά οι γηγενείς γλώσσες αποτελούν σημαντικό παράγοντα σε ένα ευρύ φάσμα άλλων εγχώριων θεμάτων, ιδίως της εκπαίδευσης, της επιστημονικής και τεχνολογικής ανάπτυξης, της βιόσφαιρας και του περιβάλλοντος, της ελευθερίας έκφρασης, της απασχόλησης και της κοινωνικής ένταξης.

Ανταποκρινόμενη σε αυτές τις προκλήσεις, η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών ενέκρινε ψήφισμα σχετικά με τα δικαιώματα των αυτόχθονων λαών, ανακηρύσσοντας το 2019 ως Διεθνές Έτος των Ιθαγενών Γλωσσών.