Τουρκία: Δύο χρόνια από την απόπειρα πραξικοπήματος

Τα γεγονότα, εκείνης της βραδιάς, στοίχησαν (σύμφωνα με τα επίσημα τουρκικά στοιχεία), -όπως αναφέρει σε αφιέρωμά του το γερμανικό δίκτυο Deutsche Welle-, τη ζωή σε σχεδόν 250 ανθρώπους και πυροδότησαν εν συνεχεία ένα πρωτοφανές κύμα συλλήψεων και απολύσεων αλλάζοντας το σύστημα διακυβέρνησης και τον χαρακτήρα της χώρας.

Σήμερα, το σκηνικό στη γέφυρα του Βοσπόρου δεν θυμίζει σε τίποτα τα τραγικά γεγονότα που συνέβησαν πριν από δύο χρόνια. Τη νύχτα της 15ης προς την 16η Ιουλίου 2016 το σημείο ήταν μία από τις κύριες εστίες της απόπειρας πραξικοπήματος στην Τουρκία. Στρατιωτικά άρματα μάχης κατέλαβαν τη γέφυρα, παντού ακούγονταν πυροβολισμοί.

Μία ηλικιωμένη κυρία κάθεται σήμερα με ένα φλιτζάνι τσάι σε ένα παγκάκι ατενίζοντας τη γέφυρα του Βοσπόρου. Οι τραυματικές αναμνήσεις ξαναζωντανεύουν: «Κάθε φορά που κοιτάζω τη γέφυρα θυμάμαι εκείνη τη στιγμή. Δεν επιτρέπεται να την ξεχάσουμε. Αν το κάνουμε, μπορεί να ξανασυμβεί. Η απόπειρα πραξικοπήματος άφησε ίχνη στην ιστορία και στη μνήμη μας. Πολλοί θυσιάστηκαν για αυτή τη χώρα. Δεν θα αφήσουμε κανέναν παλιάνθρωπο να το καρπωθεί αυτό».

Η κατάσταση εκτάκτου ανάγκης αίρεται, αλλά…

Η γυναίκα αποφεύγει να διευκρινίσει σε ποιον αναφέρεται. Ένας 35χρονος άνδρας που κάθεται σε διπλανό παγκάκι γίνεται πιο σαφής. Μετά από αρχικούς δισταγμούς να μιλήσει δημόσια, τελικά το τολμάει: «Η κυβέρνηση κρατά ζωντανές τις μνήμες από την 15η Ιουλίου. Αυτό είναι φανερό παντού. Πολλοί άνθρωποι σκοτώθηκαν και πολλοί έχουν υποστεί ψυχικά τραύματα από την απόπειρα πραξικοπήματος. Όμως αυτό που συνέβη στη συνέχεια, δηλαδή το πώς το χειρίστηκαν και το πώς χρησιμοποίησαν το γεγονός... να πω την αλήθεια, με βάζει σε σκέψεις».

Για την τουρκική κυβέρνηση ήταν αμέσως σαφές ότι υποκινητής των γεγονότων ήταν ο ισλαμιστής ιεροκήρυκας Φετουλάχ Γκιουλέν. Στο ίδιο συμπέρασμα κατέληξε και μια εξεταστική επιτροπή του τουρκικού κοινοβουλίου. Από τότε ξεκίνησε ένα πρωτοφανές κύμα διώξεων. Περίπου 77.000 άτομα συνελήφθησαν ως φερόμενοι πραξικοπηματίες ή ύποπτοι για τρομοκρατία. Πολλοί περισσότεροι από 100.000 έχασαν τη δουλειά τους, ενώ περί τα 140 μέσα ενημέρωσης εξωθήθηκαν να κλείσιμο.

Ο Τούρκος Πρόεδρος Ερντογάν είχε καλέσει τότε τους πολίτες να βγουν στους δρόμους για να τον στηρίξουν αναχαιτίζοντας τους πραξικοπηματίες. Η ανταπόκριση στο αίτημά του ήταν μαζική. Από εκείνη τη μέρα η χώρα άλλαξε πρόσωπο. Ο Πρόεδρος Ερντογάν δρομολόγησε την αλλαγή του πολιτεύματος σε Προεδρική Δημοκρατία με υπερεξουσίες για τον ίδιο. Η κατάσταση εκτάκτου ανάγκης που ισχύει από τότε στη χώρα μπορεί να αρθεί σύμφωνα με τον Ερντογάν την προσεχή εβδομάδα. Ωστόσο, η ανησυχητική επιδείνωση της τουρκικής οικονομίας δείχνει ότι η επιστροφή στην ομαλότητα είναι κάθε άλλο παρά βέβαιη.

Αναμόρφωση πολιτικών και αμυντικών θεσμών προβλέπουν προεδρικά διατάγματα που δημοσιεύονται σήμερα

Ανήμερα της δεύτερης επετείου από την απόπειρα πραξικοπήματος του Ιουλίου 2016, με σειρά προεδρικών διαταγμάτων αναδιαρθρώνονται βασικοί πολιτικοί, στρατιωτικοί και γραφειοκρατικοί θεσμοί στην Τουρκία, στο πλαίσιο της μετατροπής του πολιτεύματος σε προεδρικό.

Ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ορκίστηκε την περασμένη Δευτέρα και πλέον κατέχει σαρωτικές εξουσίες που του επιτρέπουν να εκδίδει διατάγματα και να διορίζει ή να απομακρύνει τους υψηλόβαθμους δημοσίους υπαλλήλους. Ο ίδιος υποστηρίζει ότι μια προεδρία με ισχυρές εκτελεστικές εξουσίες είναι ζωτικής σημασίας ώστε να καταστεί πιο αποτελεσματική η διακυβέρνηση, να δοθεί ώθηση στην οικονομική ανάπτυξη και να διασφαλιστεί η ασφάλεια.

Μεταξύ των αλλαγών που προωθούνται με τα τελευταία προεδρικά διατάγματα είναι η μεταφορά του Γενικού Επιτελείου υπό την εξουσία του υπουργείου Άμυνας, όπως μετέδωσε το πρακτορείο Anadolu. Στη νέα κυβέρνησή του, ο Ερντογάν διόρισε υπουργό Άμυνας τον πρώην αρχηγό του γενικού επιτελείου εθνικής άμυνας Χουλουσί Ακάρ.

Συνολικά, στην επίσημη Εφημερίδα της Κυβέρνησης δημοσιεύτηκαν επτά διατάγματα που αφορούν διάφορους κρατικούς θεσμούς, όπως τη γραμματεία του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας, το Διευθυντήριο της Αμυντικής Βιομηχανίας και το Κρατικό Εποπτικό Συμβούλιο.

Οι αλλαγές αυτές συμπίπτουν με την επέτειο των δύο ετών του αποτυχημένου πραξικοπήματος, στο οποίο σκοτώθηκαν τουλάχιστον 250 άνθρωποι –πολλοί από αυτούς ήταν άοπλοι πολίτες– όταν στασιαστές στρατιωτικοί προσπάθησαν να ανατρέψουν την κυβέρνηση του Ερντογάν.

Μετά την απόπειρα πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου 2016 η χώρα κηρύχθηκε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Το καθεστώς αυτό αναμένεται να τερματιστεί αυτήν την εβδομάδα. Το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του Ερντογάν και οι υπερεθνικιστές σύμμαχοί του στο κοινοβούλιο σχεδιάζουν να προωθήσουν κανονισμούς ασφαλείας ώστε "η μάχη κατά της τρομοκρατίας" να συνεχιστεί και αφού λήξει το καθεστώς έκτακτης ανάγκης, όπως ανέφεραν δύο πηγές που μίλησαν στο πρακτορείο Reuters.