Πώς συνδέεται ένα «διαταραγμένο» βιολογικό ρολόι με τις ψυχικές διαταραχές

Οι λεγόμενοι κιρκάδιοι ρυθμοί του εσωτερικού ρολογιού - που «χτυπούν» μέσα σε σχεδόν κάθε κύτταρο - συνήθως αποσυντονίζονται, όταν ένας άνθρωπος αναπτύσσει δραστηριότητα την ώρα που θα έπρεπε να αναπαύεται, δηλαδή τη νύχτα, ενώ αντίθετα ξεκουράζεται τη μέρα, οπότε θα έπρεπε να είναι πιο ενεργός.

Όταν ένας άνθρωπος είναι νωθρός τη μέρα και υπερδραστήριος το βράδυ, τότε το βιολογικό ρολόι του έχει μάλλον απορρυθμιστεί. Η νέα μελέτη ουσιαστικά ενισχύει την πεποίθηση πολλών επιστημόνων ότι οι «πρωινοί» τύποι κάνουν πιο υγιεινή ζωή από τους «βραδινούς» που έχουν μετατρέψει τη νύχτα σε μέρα.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή ψυχιατρικής Ντάνιελ Σμιθ και τη δρα Λόρα Λάιαλ του Πανεπιστημίου της Γλασκόβης στη Σκωτία, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό ψυχιατρικής "The Lancet Psychiatry", ανέλυσαν στοιχεία για 91.100 ανθρώπους ηλικίας 37 έως 73 ετών. Όλοι οι συμμετέχοντες φορούσαν επί μία εβδομάδα στο σώμα τους συσκευές που κατέγραφαν τη δραστηριότητά τους επί 24ώρου βάσεως, ενώ παράλληλα απάντησαν σε ερωτηματολόγια για την ψυχική κατάστασή τους.

Η μελέτη δείχνει ότι όσο πιο διαταραγμένο είναι το βιολογικό ρολόι σε ένα άνθρωπο, τόσο περισσότερο γίνεται ευάλωτος σε ψυχικές παθήσεις, τόσα περισσότερα σκαμπανεβάσματα διάθεσης έχει, τόσο λιγότερο ικανοποιημένος είναι από τη ζωή του και τόσο πιο αργές αντιδράσεις έχει (μια έμμεση ένδειξη της νοητικής λειτουργίας) - και αυτό ισχύει άσχετα με την ηλικία, το φύλο, το εισοδηματικό και μορφωτικό επίπεδο ή το βάρος ενός ανθρώπου.

Ένας άνθρωπος με διαταραγμένους βιολογικούς ρυθμούς έχει κατά μέσο όρο 6% μεγαλύτερη πιθανότητα να διαγνωσθεί με κατάθλιψη, 9% με μοναξιά, 10% με διαταραχή (αστάθεια) της διάθεσης και 11% με διπολική διαταραχή (μανιοκατάθλιψη).

Παραμένει πάντως ασαφές σε ποιο βαθμό η διαταραχή του βιολογικού ρολογιού προκαλεί την ψυχική διαταραχή ή αντίθετα αποτελεί ένα σύμπτωμά της, καθώς οι αλλαγές στο βιολογικό ρολόι και στις αντίστοιχες συνήθειες ενός ανθρώπου είναι συχνά το πρώτο σύμπτωμα μιας ψυχικής διαταραχής.

Το βιολογικό ρολόι ασκεί ισχυρή επίδραση στο σώμα, καθώς επιβάλλει σε ζωτικές διαδικασίες, όπως ο μεταβολισμός και η παραγωγή ορμονών, να αυξομειώνονται μέσα στο 24ωρο. Έτσι, ακόμη και ο κίνδυνος για έμφραγμα είναι μεγαλύτερος το πρωί, όταν το σώμα «ξεκινά τη μηχανή» του.

Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει ένα μόνο ρολόι στο σώμα. Το κεντρικό και καθοδηγητικό βιολογικό ρολόι βρίσκεται στον εγκέφαλο και είναι αυτό το οποίο -χρησιμοποιώντας τις διακυμάνσεις του φωτός που φθάνει από τον Ήλιο στη Γη καθώς ο πλανήτης μας γυρίζει- μεταφέρει ζωτικές πληροφορίες στα περιφερειακά ρολόγια του οργανισμού. Τα περισσότερα κύτταρα διαθέτουν μια ομάδα πρωτεϊνών, οι οποίες περιστρέφονται σαν δείκτης ρολογιού, κρατώντας το χρόνο μέσα στο σώμα.

Το τεχνητό φως τα βράδια, η εργασία σε νυχτερινές βάρδιες, τα υπερατλαντικά ταξίδια και το «τζετ λαγκ» είναι ανάμεσα σε αυτά που απορρυθμίζουν τα βιολογικά ρολόγια. Το περυσινό Νόμπελ Ιατρικής/Φυσιολογίας δόθηκε σε επιστήμονες που μελέτησαν τα μόρια του βιολογικού ρολογιού.