Τιάνα: Το χωριό της Σαρδηνίας που έχει «ανακαλύψει» το μυστικό της μακροζωίας

«Η ζωή του κινήθηκε μεταξύ τριών αιώνων», αναφέρει ο γιος του, Tonino, 84 ετών σήμερα, ο οποίος ελπίζει να φτάσει και αυτός τα 100.

Η Τιάνα είναι μόνο ένα από τα χωριά μία αξιοσημείωτης περιοχής, όπου το ποσοστό των αιωνόβιων είναι τρεις φορές μεγαλύτερο από την υπόλοιπη Σαρδηνία – και όλη την Ιταλία.

Παρότι τα καλά γονίδια, η διατροφή και η άσκηση είναι από τους παράγοντες που χαρακτηρίζονται κομβικοί για την εξασφάλιση της μακροζωίας, οι έρευνες σε αυτή την περιοχή της Μεσογείου δείχνουν πως οι κοινωνικές συναναστροφές μπορεί να είναι εξίσου σημαντικές.

Εδώ, όπως σημειώνει το CNNi, οι παρατηρήσεις δείχνουν πως η φροντίδα των ηλικιωμένων από την οικογένειά τους και το να είσαι ενεργό μέλος της κοινότητας, βοηθούν στην διατήρηση μία υγιούς ψυχικής υγείας, παράγοντας που μπορεί να αποδειχθεί κρίσιμο στην υγεία των ανθρώπων.

Η «μπλε ζώνη» της Σαρδηνίας

Στις αρχές του 2000, ο δημογράφος και φυσικός Δρ. Giovanni Pes ανακάλυψε πως ορισμένα χωριά στην κεντρική Σαρδηνία εμφανίζουν αξιοσημείωτα χαμηλά ποσοστά θνησιμότητας και μεγάλο προσδόκιμο ζωής. Χρωμάτισε κάθε χωριό που επιδείκνυε τέτοια χαρακτηριστικά με μπλε χρώμα στον χάρτη, δημιουργώντας έτσι μία ολόκληρη «μπλε ζώνη» μακροζωίας.

Ο όρος «μπλε ζώνη» χρησιμοποιείται πλέον για τις αναφορές σε κάθε περιοχή όπου παρατηρείται μεγάλος αριθμός αιωνόβιων. Πέντε από τις περιοχές που ανακάλυψε ο Pes έχουν αναγνωριστεί, μεταξύ αυτών είναι η Νικόγια στην Κόστα Ρίκα και η Ικαρία στην Ελλάδα.

Αυτό που καθιστά μοναδική την περιοχή της Σαρδηνίας είναι πως ο πληθυσμός των αιωνόβιων ανδρών είναι ιδιαίτερα μεγάλος. Στη Δύση η αναλογία μεταξύ αιωνόβιων ανδρών και γυναικών είναι 1-4 υπέρ των γυναικών, ανέφερε ο Pes. Όμως, στην κεντρική Σαρδηνία η αναλογία είναι «1-1: Έχουμε τον ίδιο αριθμό ανδρών και γυναικών σε προχωρημένη ηλικία».

Για να ανακαλύψει τον λόγο αυτού του στατιστικού ο Pes αρχικά ανέλυσε τα γονίδια του πληθυσμού. Πίστευε πως η γεωγραφική απομόνωση της περιοχής ίσως είχε επιδράσει στα γονίδια των κατοίκων με αποτέλεσμα να ζουν περισσότερο.

Αλλά, οι γενετικοί παράγοντες εξηγούσαν «μόνο το 20% με 25% της μέσης διάρκειας ζωής», είπε ο ίδιος.

Συνεντεύξεις με αιωνόβιους και ιστορία στοιχεία έδειξαν πως κοινωνικοί και ψυχολογικοί παράγοντες είναι εξίσου σημαντικοί.

Ο Luigi Corda, συγγραφές του «100x100: The Twentieth Century Through Portraits of a Hundred Sardinian Centenarians» (Ο 20^ος αιώνας μέσα από πορτρέτα εκατό αιωνόβιων από τη Σαρδηνία», πέρασε δύο χρόνια φωτογραφίζοντας και παίρνοντας συνεντεύξεις από άτομα που είχαν περάσει τα 100 τους χρόνια στις περιοχές Μπαρμπάγκια, Ογκλιάστρα, Τρεξέντα και Μιντλ Καμπιντάνο, όπου ανακάλυψε τον σημαντικό ρόλο που παίζει η οικογένεια.

«Η οικογένεια παίζει σημαντικό ρόλο στην πιθανότητα να ζήσει κάποιος μία μακρά ζωή», γράφει στο βιβλίο του. «Το ότι αισθάνονται ακόμη σημαντικοί, είναι στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος και η κεφαλή της οικογένειας, τους κάνει δραστήριους και τους δίνει τη δύναμη να συνεχίσουν».

Ο Corda παρατήρησε επίσης πως η κατάσταση της υγείας όλων των αιωνόβιων που γνώρισε ήταν εξαιρετική και δεν έπαιρναν πολλά – σε ορισμένες περιπτώσεις και καθόλου – φάρμακα, αλλά και ήταν εκπληκτικά διαυγείς. Πολύ συχνά, όπως αναφέρει το βιβλίο, «διάβαζαν χωρίς γυαλιά και συνεχίζουν να κάνουν όλα όσα έκαναν πάντα».

Κοινωνικές ζωές και σχέσεις

Σε αντίθεση με πολλές περιοχές της βόρειας Ιταλίας, οι ηλικιωμένοι σε αυτή την περιοχή δεν μπαίνουν σε οίκους ευγηρίας, σύμφωνα με την Maria Chiara Fastame, ψυχολόγο του Πανεπιστημίου του Κάλιαρι στη νότια Σαρδηνία.

Συγγενείας και γείτονες φροντίζουν τους ηλικιωμένους, είπε, και τα σπίτια είναι χώρος συνάντησης μικρών και μεγάλων. Οι παλαιότερες γενιές δεν θεωρούνται βάρος, το αντίθετο, είναι άνθρωποι που μεταδίδουν τι αξίες και τις γνώσεις μίας άλλης εποχής. «Είναι προσόν για την κοινωνία», δήλωσε η Fastame.

«Εκεί που μεγάλωσα, ήμουν περιτριγυρισμένη από ηλικιωμένους που δούλευαν σαν σκυλιά», ανέφερε ο Claudio Cabiddu, ο οποίος είχε γεννηθεί στην υπό εξέταση περιοχή και μελετά την ψυχολογία των αιωνόβιων στο Πανεπιστήμιο του Κάλιαρι. «Αν δεν μάθουμε από εκείνους τώρα και μεταδώσουμε τη γνώση στα παιδιά μας, τότε θα χάσουμε».

Σε αυτό το χωριό, οι ηλικιωμένοι είναι ευπρόσδεκτοι σε κάθε σπίτι και οι οικογένειες τους τους φροντίζουν πολύ καλά. Ο Cabiddu ανακάλυψε πως η συμπεριφορά είναι πολύ διαφορετική στο Κάλιαρι, όπου οι ηλικιωμένοι είναι πιο ανεξάρτητοι.

Εδώ είναι η ψυχή της κοινότητας και του κάθε νοικοκυριού, διατηρούν τους δεσμούς τους με την κοινωνία, αναλαμβάνουν μάλιστα και την διοργάνωση εκδηλώσεων. Αυτή η σύνδεση με την κοινωνική ζωή του χωριού βοηθά τους αιωνόβιους να χαίρουν άκρας εκτίμησης, ανέφερε η Fastame. Αυτό βοηθά και στην διατήρηση της νοητικής τους σπιρτάδας. «Αν ασχολείσαι με πολλές δραστηριότητες, τότε το μυαλό σου είναι πιο αποτελεσματικό», συμπλήρωσε η ίδια.

Το Πανεπιστήμιο του Κάλιαρι ανακάλυψε το 2017 πως οι ηλικιωμένοι από την «μπλε ζώνη» της Σαρδηνίας λαμβάνουν μέρος σε περισσότερες κοινωνικές εκδηλώσεις απ’ ότι οι συνομήλικοι τους σε άλλες περιοχές του κόσμου.

Όσο καλύτερη η νοητική κατάσταση τόσο καλύτερος ο βίος

«Από ψυχολογικής άποψης», είπε η Fastame «το κοινωνικό πλαίσιο είναι βασικό στο να γεράσεις καλά».

Η Sarah Harper, καθηγήτρια γεροντολογίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, συμφώνησε πως η κοινωνικότητα παίζει σημαντικό ρόλο στη διάρκεια της ζωής. «Ξέρουμε πως από πολλές απόψεις αυτό μπορεί να έχει την ίδια επίδραση με το να ζεις μία καλή ζωή, να μην καπνίζεις, να μην πίνεις πολύ αλκοόλ».

Σε αυτή την περιοχή στην κεντρική Σαρδηνία, οι γηραιότεροι έχουν λίγα συμπτώματα κατάθλιψης, δήλωσε ο ψυχολόγος Paul Hitchcott του Πανεπιστημίου του Κάλιαρι και μέλος της ομάδας που εξήτασε τους αιωνόβιους στην περιοχή.

Η Σαρδηνία είναι γνωστή ως ένα νησί με λίγα εισοδήματα. Είναι η στενή σχέση που έχουν οι ηλικιωμένοι με τις οικογένειες του αυτό που τους βοηθά να ξεπεράσουν τις δυσκολίες.

Στην έρευνά του ο Hitchcott, ανακάλυψε πως οι μεγαλύτεροι σε ηλικία άνθρωποι σε αυτή την περιοχή έχουν καλύτερη μνήμη από τους ηλικιωμένους στην Βόρεια Ιταλία.

«Επειδή συμμετείχαν σε δραστηριότητας, η ζωής τους ήταν λιγότερο καθιστική, ασκούνταν. Ο συνδυασμός αυτών των δεδομένων προάγει την καλή υγεία, φυσική κατάσταση και ψυχολογία».

Στην έρευνα που έγινε για να βρεθεί η απάντηση στο ερώτημα «ποιο είναι μυστικό της μακροζωίας», δεν υπήρξε τελικό αποτέλεσμα, σύμφωνα με τον Δρ. Giovanni Pes. «Είναι στην πραγματικότητα ο συνδυασμός πολλών διαφορετικών στοιχείων».

Οι κοινωνικοί παράγοντες είναι σημαντικοί για να αποφευχθεί η απομόνωση και η κατάθλιψη, αλλά αυτοί είναι αλληλένδετοι και με άλλα στοιχεία που επιτρέπουν στον άνθρωπο να ζει πάνω από 100 χρόνια.

The centenarians dominating one region of Sardinia, by Vivien Jones, CNN