Το Βερολίνο επιμένει στην πειθαρχία των άλλων παρά το προσφυγικό

Στέλνοντας μήνυμα προς πάσα κατεύθυνση, η γερμανική κυβέρνηση επιμένει στην πάγια θέση της πως δεν υπάρχουν περιθώρια παρέκκλισης από το λεγόμενο Ευρωπαϊκό Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, ακόμα κι αν πρόκειται για το μείζον ζήτημα του προσφυγικού.

«Θεωρούμε λάθος να αλλάξουμε ή να μαλακώσουμε το Σύμφωνο Σταθερότητας λόγω των σχετικών με την προσφυγική κρίση προβλημάτων», είπε σήμερα στην ενημέρωση των συντακτών ο εκπρόσωπος του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών, Μάρτιν Γέγκερ (Martin Jaeger), δείχνοντας τα όρια ανοχής του Βερολίνου σε ένα ζήτημα, όπου υποτίθεται η Γερμανία έδειξε το ανθρώπινο πρόσωπό της.

Βερολίνο εναντίον Βιέννης

Η παραπάνω επαναλαμβανόμενη θέση του Bundesfinanzministerium βρίσκεται στον αντίποδα αιτιάσεων χωρών, όπως η Αυστρία και η Ιταλία, οι οποίες ζητούν χαλάρωση των κανόνων. Τη λεγόμενη ευελιξία ζητούν και οι Βρυξέλλες, με την Κομισιόν τον τελευταίο μήνα να επεξεργάζεται συμβιβαστικές φόρμουλες, εντός πάντα των υφιστάμενων κανόνων, που θα μπορούσαν να κάμψουν τις αντιστάσεις της Γερμανίας.

«Η ΕΕ λαμβάνει υπόψη κάθε σχετικό παράγοντα σε ενδεχόμενες, συγκεκριμένες ή εξαιρετικές περιστάσεις», είχε τοποθετηθεί για το θέμα ο Επίτροπος Οικονομικών Υποθέσεων Πιερ Μοσκοβισί (Pierre Moscovici) από το Λουξεμβούργο, στο περιθώριο της συνεδρίασης του Ecofin στις 11-12 Σεπτεμβρίου.

«Μια χώρα που είναι ανθρώπινη και δέχεται ιδιαίτερα μεγάλο αριθμό προσφύγων δεν θα πρέπει να τιμωρείται», είχε δηλώσει επίσης πριν από έναν μήνα ο Αυστριακός υπουργός Οικονομικών, Χανς-Γέοργκ Σέλινγκ (Hans-Jörg Schelling), εννοώντας τις ποινές που επιβάλλει το δημοσιονομικό σύμφωνο σε χώρες που ξεπερνούν τα προβλεπόμενα όρια για το δημοσιονομικό έλλειμμα - αρκετές εκ των οποίων τυγχάνει σήμερα να αντιμετωπίζουν αυξημένες προσφυγικές ροές.

Μπορεί η Αυστρία να μην βρίσκεται πια σε διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος, αλλα Κομισιόν έχει από τον Μάιο προειδοποιήσει την κυβέρνηση ότι τα κόστη αναδιάρθρωσης του τραπεζικού συστήματος και η φορολογική μεταρρύθμιση -όπου ανάμεσα σ' άλλα προβλέπεται μείωση της φορολογίας εισοδήματος στις χαμηλές κλίμακες, όπως είχε υποσχεθεί ο σοσιαλδημοκράτης πρωθυπουργός, Βέρνερ Φάιμαν (Werner Faymann)- εμποδίζουν τις προοπτικές ανάκαμψης της οικονομίας της.

Έχοντας ανοικτά μέτωπα με τον ομόλογό του Βολφγκανγκ Σόιμπλε (Wolfgang Schaeuble), o Αυστριακός υπουργός επιχειρεί να εμφανιστεί ως η συντηρητική φωνή της κοινής λογικής στην Ευρώπη.

Προβάλλοντας τις θέσεις της χώρας του για το προσφυγικό, ο χριστιανοδημοκράτης υπουργός απευθύνθηκε στο συντηρητικό κοινό της Γερμανίας με συνέντευξη που παραχώρησε σε κυριακάτικη έκδοση της Welt: «Τα βραχυπρόθεσμα κόστη είναι υψηλά αλλά προβλέψιμα. Πιο σημαντικό είναι το ερώτημα για τα μακροπρόθεσμα», τόνισε ο Σέλινγκ αναφορικά με το βάρος που πρόκειται να δεχθούν οι εθνικοί προϋπολογισμοί, λόγω της εισροής και εγκατάστασης προσφύγων στην ΕΕ (Welt am Sonntag, 25/9/2015).

Η άποψή του Αυστριακού υπουργού συνεπικουρείται από παράγοντες της αγοράς, καθώς η παρουσία των προσφύγων αναμένεται να αυξήσει τις ανάγκες για στέγαση, εκπαίδευση και εργασία, δίνοντας κίνητρα στα ισχυρά κράτη να επενδύσουν και να ρίξουν λεφτά σε υποδομές.

Επιπλέον, όπως πολλοί οικονομολόγοι –και στη Γερμανία- υποστηρίζουν, η ενσωμάτωση των προσφύγων θα οδηγήσει, εκτός των άλλων, στην αύξηση της εσωτερικής ζήτησης και των φορολογικών εσόδων.

«Θα πρέπει κανείς να λάβει υπόψη ότι αυτή η αναπτυξιακή ώθηση χρηματοδοτείται με περισσότερες δαπάνες και περισσότερο χρέος», υπενθύμιζε ο Σέλινγκ σε εκείνη τη συνέντευξη, εκφράζοντας τις αμφιβολίες του για το κατά πόσο είναι επαρκείς οι υφιστάμενοι προϋπολογισμοί λιτότητας για να καλυφθεί το κόστος του προσφυγικού.

Καλύπτοντας το δημοσιονομικό κενό με ασκήσεις επί χάρτου

Η αύξηση των δαπανών είναι μια ιδέα που για το οικοσύστημα Μέρκελ-Σόιμπλε αποτελεί ηθικό κίνδυνο. Η Γερμανία ήδη πιέζεται να προχωρήσει σε περισσότερες επενδύσεις, αναβαθμίζοντας σε πρώτη φάση τις απαρχαιωμένες υποδομές της, ώστε να δώσει ώθηση στην αναιμική ανάπτυξη της ευρωζώνης.

Το προσφυγικό δίνει άλλο ένα επιχείρημα στους ανταγωνιστές του Βερολίνου προς την ίδια κατεύθυνση, τη στιγμή που η γερμανική πλευρά επιχειρεί να παίξει το χαρτί της Τουρκίας, αποδίδοντας στην Άγκυρα ρόλο χωροφύλακα των ευρωπαϊκών συνόρων.

Πρόκειται για άλλη μία περίπτωση –όπως στο ουκρανικό-, όπου η δογματική άρνηση της Γερμανίας να χαλαρώσει τους κανόνες του οικονομικού παιχνιδιού στην Ευρώπη την εξαναγκάζει να παίζει στο γεωπολιτικό πεδίο πέραν από τις δυνάμεις της. Αυτό συνάγεται από τη χθεσινή επίσκεψη της Άγκελα Μέρκελ (Angela Merkel) στην τουρκική πρωτεύουσα και τα όσα μονομερώς υποσχέθηκε στον Ταγίπ Ερντογάν (Tayyip Erdogan), ξεσηκώνοντας θύελλα αντιδράσεων εντός και εκτός Γερμανίας.

Αξιωματούχοι της ΕΕ έχουν εγείρει ζήτημα εξαίρεσης των εξόδων πολλών χωρών μελών για τη μεταναστευτική κρίση από τον προϋπολογισμό τους. Ευρωπαίος αξιωματούχος δήλωνε στο Reuters (5/10/2015) ότι υπάρχει περιθώριο εντός ευρωπαϊκών κανόνων για τέτοιες απρόβλεπτες καταστάσεις.

Όπως εξάλλου το έθεσε ο Χανς-Γέοργκ Σέλινγκ, εισερχόμενος στη συνεδρίαση του Eurogroup της 5ης Οκτωβρίου, «αυτό που θέλουμε είναι τα κόστη αυτά, όπως είναι σύνηθες για περιπτώσεις καταστροφής, να αφαιρεθούν» (σ.σ. από τον κανόνα για ετήσια μείωση του διαρθρωτικού ελλείμματος κατά τουλάχιστον 0,5% του ΑΕΠ).

Απαντώντας, ο Γερούν Ντάισελμπλουμ (Jeroen Dijsselbloem) υποστήριξε ότι κάτι τέτοιο θα πρέπει να εξεταστεί κατά περίπτωση, «καθώς υπάρχουν μεγάλες διαφορές ανάμεσα στις χώρες».

Ο ορισμός της ευελιξίας

Η μεγάλη διαφορά της Αυστρίας είναι ότι, πέρυσι, εμφάνισε δημοσιονομικό έλλειμμα 2,4%, βρίσκεται εντός κανόνων και, φυσικά, εκτός οποιουδήποτε προγράμμματος στήριξης παρά την κρίση των τραπεζών της.

Με την Κομισιόν να επεξεργάζεται από κοινού με τη Γερμανία σχέδιο για έναν πανευρωπαϊκό φόρο αλληλεγγύης υπέρ προσφύγων (Sueddeutsche Zeitung, 10/10/2015), η Αυστρία προχώρησε σε «μονομερή» ενέργεια την περασμένη Τετάρτη, ανακοινώνοντας δια στόματος Σέλινγκ ότι για το 2016 η Βιέννη θα αυξήσει τη βοήθεια προς τους πρόσφυγες στο 0.31% ΑΕΠ ή περίπου 1 δισ. ευρώ (από 0,16% πέρυσι και 0,08% πρόπερσι).

Στον προσχέδιο του προϋπολογισμού -του πρώτου με την υπογραφή του Σέλινγκ ως υπουργού Οικονομικών, προβλέπονται φορολογικές μεταρρυθμίσεις ύψους 5,2 δις. ευρώ. Αυτό, όμως, που ξεχωρίζει είναι τα 1,23 δις. ευρώ που θα καταβάλλει η Αυστρία στη Βαυαρία, στο πλαίσιο του διακανονισμού με το γερμανικό κρατίδιο αναφορικά με την πολύχρονη υπόθεση της Hypo‐Alpe‐Adria‐Bank.

Η τελευταία υπήρξε αυστριακή τράπεζα που εξαγοράστηκε το 2008 από την (κρατική) περιφερειακή τράπεζα της Βαυαρίας, αλλά χρεοκόπησε δύο χρόνια μετά, εθνικοποιήθηκε από την Αυστρία και έκτοτε αποτέλεσε πεδίο σφοδρής σύγκρουσης ανάμεσα σε Γερμανία και Αυστρία· υπόθεση για την οποία ενδεχομένως οι Σύροι πρόσφυγες δεν έχουν ακούσει τίποτα, αλλά με την οποία έχουν μπει στο ίδιο ζύγι των ευρωπαϊκών κανόνων προσαρμογής.