Σεξουαλική παρενόχληση, βιασμοί και επιθέσεις στον ΟΗΕ που «κλείνει τα μάτια»

Αυτό αποκαλύπτει αποκλειστικό δημοσίευμα του Guardian, που βασίζεται στις μαρτυρίες δεκάδων πρώην και νυν υπαλλήλων του ΟΗΕ, στις οποίες περιγράφεται η «κουλτούρα σιωπής» που επικρατεί σε ολόκληρο τον Οργανισμό, μαζί με ένα ελλιπές σύστημα για την υποβολή παραπόνων, το οποίο εν τέλει στρέφεται εναντίων των θυμάτων.

Δεκαπέντε από τους υπαλλήλους που μίλησαν στη βρετανική εφημερίδα αποκάλυψαν ότι έχουν βιώσει ή καταγγείλει σεξουαλική παρενόχληση μέσα στα τελευταία πέντε χρόνια, με τα αδικήματα να ποικίλουν και να αφορούν από λεκτική παρενόχληση ως και βιασμό.

Επτά από τις γυναίκες είχαν επισήμως καταγγείλει τι είχε συμβεί, μια οδό που σπάνια επιλέγουν τα θύματα, αφενός φοβούμενα ότι θα χάσουν τη δουλειά τους και αφετέρου εκτιμώντας πως δεν υπάρξει καμία ανάληψη δράσης από τους αρμόδιους.

«Αν το καταγγείλεις, η καριέρα σου ουσιαστικά τελειώνει, ειδικά αν είσαι σύμβουλος», είπε μία σύμβουλος, που ισχυρίζεται ότι παρενοχλήθηκε από τον επικεφαλής της όταν εργάζονταν για το Παγκόσμιο Πρόγραμμα Τροφίμων. «Είναι ένα πράγμα που δεν λέγεται», πρόσθεσε η ίδια.

Τα Ηνωμένα Έθνη παραδέχονται ότι το γεγονός ότι δεν γίνονται αναφορές για αυτά τα περιστατικά είναι μια ανησυχία, ωστόσο σημειώνουν πως «προτεραιότητα του γενικού γραμματέα Αντόνιο Γκουτέρες είναι η αντιμετώπιση της σεξουαλικής παρενόχλησης και η εφαρμογή μια πολιτικής μηδενικής ανοχής».

Εργαζόμενοι στον οργανισμό σε περισσότερες από δέκα χώρες, μίλησαν στον Guardian υπό καθεστώς ανωνυμίας, αφενός λόγω των κανόνων του ΟΗΕ που δεν τους επιτρέπουν να μιλούν δημόσια και αφετέρου γιατί φοβούνται για αντίποινα.

Τρεις γυναίκες από διαφορετικά γραφεία που κατήγγειλαν σεξουαλική παρενόχληση ή σεξουαλική επίθεση, ισχυρίζονται ότι έκτοτε είτε εξαναγκάστηκαν να αφήσουν τη δουλειά τους είτε απειλήθηκαν με τερματισμό της σύμβασης εργασίας τους, την ίδια ώρα που οι φερόμενοι ως δράστες, μεταξύ των οποίων ένας υψηλόβαθμος αξιωματούχος, παραμένουν στις θέσεις τους.

Μία από αυτές τις γυναίκες υποστηρίζει πως έπεσε θύμα βιασμού από ανώτατο στέλεχος του ΟΗΕ, καθώς εργάζονταν σε μια απομακρυσμένη τοποθεσία. «Δεν υπάρχουν άλλες επιλογές για να δικαιωθώ και έχω ήδη χάσει τη δουλειά μου», είπε χαρακτηριστικά και πρόσθεσε πως παρόλα τα αποδεικτικά στοιχεία από ιατρικές γνωματεύσεις και τις μαρτυρίες μαρτύρων, η εσωτερική έρευνα του ΟΗΕ κατέληξε στο συμπέρασμα πως δεν υπήρχαν ικανοποιητικές αποδείξεις που να στηρίζουν τον ισχυρισμό της.

Εκτός από τη δουλειά της, η ίδια έχασε και τη βίζα της, ενώ πέρασε μήνες στο νοσοκομείο μέχρι να ξεπεράσει το τραύμα που υπέστη και το στρες που της προκάλεσε. Εκφράζει μάλιστα και φόβους πως θα αντιμετωπίσει και διώξεις σε περίπτωση που επιστρέψει στην πατρίδα της.

Σε εσωτερικά έγγραφα που εξασφάλισε ο Guardian, αναφέρεται πως δύο από τις γυναίκες εκφράζουν ανησυχία για την πορεία των ερευνών, ισχυριζόμενες ότι η ερευνητική ομάδα του ΟΗΕ, παρέλειψε να μιλήσει με μάρτυρες-κλειδιά, ενώ αναφέρουν πως τα αντίγραφα των καταθέσεων περιέχουν σφάλματα, ενώ πληροφορίες από μαρτυρίες διέρρευσαν.

Κατά τη διάρκεια της έρευνας, οι φερόμενοι ως δράστες διατηρούσαν τις θέσεις τους, ταυτόχρονα με την εξουσία τους να ασκήσουν επιρροή στην όλη διαδικασία.

Μια γυναίκα που αναφέρει πως δέχθηκε επίθεση ενώ δούλευε για τα Ηνωμένα Έθνη, αποκαλύπτει πως ο διαμεσολαβητής της υπηρεσίας της τής είπε πως δεν μπορεί να κάνει κάτι παραπάνω για να την βοηθήσει να προωθήσει την καταγγελία της, γιατί δεχόταν απειλές από ανώτερο αξιωματούχο του Οργανισμού. Επτά ακόμη θύματα, είπαν στον Guardian ότι διαμεσολαβητές ή συνάδελφοί τους, έδωσαν τη συμβουλή να μην προσπαθήσουν να καταθέσουν καταγγελία.

Τέσσερα θύματα, που είτε εργάστηκαν πρόσφατα, είτε εργάζονται ακόμη στον ΟΗΕ, συμπεριλαμβανομένων κάποιων που δεν υπέβαλλαν επίσημες καταγγελίες, είπαν πως δεν τους δόθηκε η απαραίτητη ιατρική ή ψυχολογική υποστήριξη.

Μια γυναίκα που έχει πλέον χάσει τη δουλειά της, αποκάλυψε πως εξετάστηκε από τρεις διαφορετικούς γυναικολόγους μέσα σε ένα 24ωρο από την επίθεση, επειδή η πρώτη ιατρική ομάδα στην οποία την παρέπεμψε ο ΟΗΕ δεν είχε την απαραίτητη πείρα για να αντιμετωπίσει τέτοιες περιπτώσεις. Η ίδια καταγγέλλει ότι της παρείχαν συμβουλευτική με ψυχολόγο για τον βιασμό, έξι ολόκληρες εβδομάδες μετά το συμβάν.

«Ήμουν σε μανιακή κατάσταση. Είχα διακυμάνσεις. Πότε ήμουν πολύ ψύχραιμη, γνωρίζοντας ακριβώς τι έπρεπε να κάνω και άλλοτε είχα κρίσεις κλαίγοντας δυνατά», είπε, ενώ ο δικηγόρος της ανέφερε πως «υπάρχουν αρκετές αποδείξεις, αν και μέχρι σήμερα δεν έχει δικαιωθεί».

Τα Ηνωμένα Έθνη έχουν δεχθεί σφοδρή κριτική για την αποτυχία τους να διερευνήσουν σωστά καταγγελίες για σεξουαλική παρενόχληση και εκμετάλλευση από τις ειρηνευτικές του δυνάμεις σε βάρος τοπικών πληθυσμών, κυρίως στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία και την Αϊτή, με τους εργαζόμενους σε εκστρατείες να μιλούν για μια «κουλτούρα ατιμωρησίας στις τάξεις του ΟΗΕ» και για φίμωση των θυμάτων.

Περιπτώσεις που αφορούν εκμετάλλευση τοπικών πληθυσμών ή που συμβαίνουν εσωτερικά στον Οργανισμό, είναι δύσκολο να καταγγελθούν, κυρίως εξαιτίας της διεθνούς φύσης του ΟΗΕ. Πολλά από τα ανώτερα στελέχη έχουν διπλωματική ασυλία, πράγμα που σημαίνει πως μπορούν να αποφύγουν τα διεθνή δικαστήρια.

Ωστόσο, ακόμη κι όταν οι φερόμενοι ως δράστες δεν έχουν ασυλία, δεν καταγγέλλονται καθώς τα περιστατικά συχνά σημειώνονται σε χώρες όπου η Δικαιοσύνη είναι εξαιρετικά δυσλειτουργική.