Γκαμπριέλε Τσίμερ: Η λιτότητα είναι χτύπημα στις δημοκρατίες μας

Η κυρία Τσίμερ, θεωρεί ότι η λιτότητα είναι χτύπημα για τις δημοκρατίες μας και πιστεύει ότι το νεοφιλελεύθερο οικονομικό μοντέλο τροφοδοτεί την άνοδο της ακροδεξιάς στην Ευρώπη.

Ερ: Για πολύ καιρό η Ευρώπη βρίσκεται παγιδευμένη σε ένα κύκλο λιτότητας με τις χώρες του Νότου να δέχονται τη μεγαλύτερη πίεση. Με δεδομένο ότι στα επόμενα τέσσερα χρόνια δεν περιμένουμε αλλαγές στην οικονομική πολιτική των δύο μεγαλύτερων χωρών της Ευρώπη ή της στάσης τους για την οικονομική πολιτική στην ευρωζώνη: α) μπορείτε να κάνετε κάποιες προβλέψεις για την οικονομία στην ευρωζώνη και β) ποιες είναι οι βασικές αλλαγές που πιστεύετε ότι πρέπει να γίνουν;

Απ: Για να πω την αλήθεια δεν θα ήθελα να παίξω το ρόλο του Μαντείου των Δελφών και να προβλέψω οικονομικές εξελίξεις που εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες. Οι οικονομικοί αναλυτές που προβλέπουν βάσει διαφορετικών σεναρίων είναι πιο ειδικοί. Αυτό που σίγουρα βλέπουμε είναι ότι η λιτότητα που έχει επιβληθεί σε κράτη μέλη απέτυχε καθώς αύξησε τις ανισότητες και τη φτώχεια και σταμάτησε, ή επιβράδυνε την οικονομική ανάκαμψη. Χώρες στις οποίες εφαρμόστηκαν αντικυκλικές μακροοικονομικές πολιτικές είχαν πολύ πιο γρήγορη ανάκαμψη μετά την οικονομική και τραπεζική κρίση. Βλέπουμε επίσης ότι η ΕΕ απέχει πολύ από το να εξέλθει από τις διαφορετικές κρίσεις σε αντίθεση με ότι ισχυρίζεται ο πρόεδρος της Κομισιόν κ. Γιούνκερ. Το πρόβλημα του χρέους σε πολλές χώρες δεν έχει λυθεί, η φτώχεια και η ανεργία είναι ακόμη σε υψηλά επίπεδα και τα ακροδεξιά κόμματα κερδίζουν έδαφος στις βιομηχανικές χώρες.

Κατά τη γνώμη μου θα πρέπει να μπει ένα τέλος στην λιτότητα το συντομότερο δυνατό. Δεν λύνει προβλήματα, ούτε απαντά στις ανάγκες των ανθρώπων. Η λιτότητα είναι επίσης χτύπημα στις δημοκρατίες μας καθώς οι κυβερνήσεις εμποδίζονται στο να εφαρμόζουν τα προγράμματα για τα οποία εκλέχτηκαν. Η λιτότητα είναι η κορύφωση της νεοφιλελεύθερης ιδεολογίας με στόχο την παγκόσμια ανταγωνιστικότητα, ιδιωτικοποιήσεις, απελευθέρωση της δημόσιας υγείας, της δημόσιας περιουσίας, των υπηρεσιών κοινής ωφέλειας, επισφαλείς εργασιακές συνθήκες, και καταστροφή του πολιτισμού.

Πρέπει να παλέψουμε ενάντια σε όλο αυτό το πλαίσιο. Η ΕΕ πρέπει να εφαρμόσει μέτρα για την ανακούφιση από το χρέος ώστε να να επιτρέψει στα κράτη μέλη να επενδύσουν στην βιώσιμη ανάπτυξη. Όλοι θα πρέπει να επωφεληθούν από την οικονομική ανάπτυξη, όχι μόνο οι πλούσιοι και οι μεγάλες επιχειρήσεις ώστε να υπάρξει κοινωνική σύγκληση και δικαιότερες κοινωνίες. Ένας νομικά δεσμευτικός κοινωνικός πυλώνας της ΕΕ θα είναι καθοριστικός. Μόνο τα ελάχιστα εγγυημένα πρότυπα των μισθών και των εισοδημάτων και τα εφαρμοστέα κοινωνικά και εργασιακά δικαιώματα για τους πολίτες της ΕΕ θα μειώσουν τις ανισότητες.

Ερ: Περιμένετε μια άνοδο της ακροδεξιάς; Ποιος ευθύνεται για την μέχρι τώρα άνοδό της;

Απ: Οι εκλογές φέτος σε Γαλλία, Γερμανία και Αυστρία, έδειξαν μια ανησυχητική τάση υπέρ ακροδεξιών κομμάτων. Πιστεύω ότι θα συνεχίσουμε να βλέπουμε αυτή την τάση όσο τα προβλήματα που την προκαλούν δεν αντιμετωπίζονται κατάλληλα. Πολλοί άνθρωποι στις χώρες της Ευρωπαϊκή Ένωσης φοβούνται την αύξηση των ανισοτήτων, την αβεβαιότητα στις εργασιακές σχέσεις, την ανεργία και τις πολιτικές εξελίξεις παγκοσμίως που γίνονται ολοένα και πιο περίπλοκες και λιγότερο ελεγχόμενες. Πολλά ακροδεξιά κόμματα έχουν πετύχει στο να εκμεταλλευτούν αυτές τις ανισότητες και τους φόβους με το να υπόσχονται εύκολες λύσεις σε περίπλοκα προβλήματα και στο να ρίχνουν την ευθύνη στους μετανάστες και στους πρόσφυγες.

Νομίζω ότι το νεοφιλελεύθερο “Zeitgeist”, οι απολογητές του και οι πολιτικές από τη δεκαετία του ‘80 ευθύνονται για την αύξηση της ανασφάλειας, το φόβο και την άνοδο της δεξιάς. Τα περισσότερα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα αποφάσισαν ακόμη κι αυτά να αποδεχθούν το νεοφιλελεύθερο πλαίσιο. Έτσι, ένα αδύναμο κράτος παραχωρεί την εξουσία στους, πλούσιους, τις μεγάλες επιχειρήσεις και στις τράπεζες.

Οι ηγέτες της ΕΕ παρέδωσαν του εργαζόμενους και τους πιο αδύναμους στις δυνάμεις της αγοράς και σταμάτησαν να υπερασπίζονται την εργασία και τα κοινωνικά δικαιώματα. Πολλοί άνθρωποι δεν μπορούν πια να δουν διαφορές στα πολιτικά προγράμματα κάτι το οποίο είναι καθοριστικό για τις ζωντανές δημοκρατίες. Οι άνθρωποι νιώθουν ότι έχουν εγκαταλειφθεί με τα προβλήματά τους, και φτάνουν στο σημείο ακόμη και να αμφισβητούν τη δημοκρατία. Η ακροδεξιά έχει την ικανότητα να καθοδηγεί αυτά τα συναισθήματα. Παρουσιάζει δήθεν “εναλλακτικές” στο νεοφιλελεύθερο μοντέλο με επιστροφή στα εθνικά κράτη και παρουσιάζει τους μετανάστες ως απειλή για τα εθνικά κοινωνικά συστήματα και το επίπεδο ζωής. Ο βασικός στόχος για την Αριστερά είναι να προτείνει ένα κοινωνικό μοντέλο για την Ευρώπη. Τέτοιο που θα ενισχύει τα δικαιώματα των Ευρωπαίων πολιτών και όπου η αλληλεγγύη μεταξύ των λαών και των κρατών μελών θα είναι το θεμέλιο για την ευρωπαϊκή ενσωμάτωση.

Κοινωνικό κράτος

Ερ: Τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε μια συνεχή επίθεση στο κοινωνικό κράτος στην πλειοψηφία των χωρών της ΕΕ. Προτίθεται η ΕΕ να προστατεύσει το κοινωνικό κράτος και αν ναι, έχει τη δύναμη και τα μέσα να το πράξει; Είστε αισιόδοξη ή απαισιόδοξη αναφορικά με την εξέλιξη αυτού που αποκαλούμε κράτος πρόνοιας στην ΕΕ;

Απ: Οι κυρίαρχες νεοφιλελεύθερες ελίτ στην ΕΕ εκτιμούν κάθε ευρωπαϊκή πολιτική ανάλογα με το τι προσφέρει στην εσωτερική ελεύθερη αγορά. Εάν οι κοινωνικές πολιτικές εμποδίζουν την ελεύθερη κυκλοφορία κεφαλαίων, υπηρεσιών και προϊόντων, τότε υπονομεύονται. Εάν συμβάλλουν, κατά την άποψή τους, στην αγορά αυτή, τότε ενισχύονται. Το πρόβλημα είναι ότι οι πολιτικές δεν επικεντρώνονται στους πολίτες της ΕΕ που χρειάζονται και επιθυμούν την κοινωνική προστασία, αλλά στις ανάγκες της αγοράς. Η ΕΕ εξακολουθεί να μην έχει κυρώσει τον αναθεωρημένο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη, δεδομένου ότι ορισμένα κράτη μέλη τον απορρίπτουν.

Χωρίς να αλλάξουμε τις ευρωπαϊκές συνθήκες, θα είναι σχεδόν αδύνατο να ενισχύσουμε θεμελιωδώς τον κοινωνικό χαρακτήρα της ΕΕ. Πρέπει να αρθεί η προτεραιότητα που δίδεται στις οικονομικές ελευθερίες έναντι των κοινωνικών δικαιωμάτων και της προστασίας των εργαζομένων.

Πρώτον, χρειαζόμαστε, τουλάχιστον, ένα Κοινωνικό Πρωτόκολλο. Όλοι οι άνθρωποι που ζουν στην ΕΕ πρέπει να έχουν πρόσβαση στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης και να έχουν δικαίωμα σε ένα ελάχιστο εισόδημα. Αυτό είναι ζωτικής σημασίας για να διασφαλιστεί η ισότητα και να σταματήσει ο αποκλεισμός εθνικών ομάδων ή ολόκληρων τμημάτων του πληθυσμού. Χρειαζόμαστε πραγματική αλληλεγγύη μεταξύ των ανθρώπων και των κρατών μελών και όχι απερίσκεπτους ανταγωνισμούς. Εάν η ΕΕ δεν καταστεί έργο του λαού, θα αποτύχει. Όμως, μια αποτυχία θα ήταν πολύ επικίνδυνη, κατά την άποψή μου, επειδή ο πολιτικός χώρος που θα προκύψει θα μπορούσε να καλυφθεί από ακροδεξιές και εθνικιστικές δυνάμεις. Δεν πρέπει να υπάρξει ξανά μια Ευρώπη όπου οι πληθυσμοί θα αντιμετωπίζουν ο ένας τον άλλο με τα όπλα.