Επιστημονικές εξελίξεις σχετικά με το κάπνισμα και οι διεθνείς τάσεις

Εντυπωσιακός είναι και ο αριθμός των θανάτων που θα σημειωθούν κατά τη διάρκεια του 21^ου αιώνα, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ο οποίος υπολογίζεται να φτάσει το ένα δισεκατομμύριο…

«Οι άνθρωποι καπνίζουν για τη νικοτίνη αλλά πεθαίνουν από την πίσσα»

Η παραπάνω φράση ανήκει στον καθηγητή Michael Russell και οδήγησε στη γέννηση μίας καινοτόμου στρατηγικής με στόχο τον περιορισμό των κινδύνων για τη δημόσια υγεία. Ο λόγος για την πολιτική της μείωσης της βλάβης που προκαλείται από το κάπνισμα.

Αναλυτικότερα, η νικοτίνη, αν και δημιουργεί εθισμό, μεμονωμένα δεν είναι πολύ επιβλαβής για τον οργανισμό μας. Αντιθέτως, όπως έχει αποδειχθεί και επιστημονικά, τα βλαβερά παράγωγα της καύσης, που απελευθερώνονται από τα συμβατικά τσιγάρα και εισπνέονται από τους καπνιστές είναι ιδιαιτέρως επικίνδυνα.

Για τον λόγο αυτό, τα μέτρα που υιοθετούνται, τόσο στην Αμερική όσο και στην Ευρώπη, επικεντρώνονται στη μείωση ή στην εξάλειψη της χρήσης καιόμενων προϊόντων καπνού και τη μετάβαση σε άλλα προϊόντα νικοτίνης, για όσους δεν μπορούν ή δεν επιθυμούν να κόψουν το κάπνισμα.

Τι ισχύει στις ΗΠΑ

Πιο συγκεκριμένα, ο αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων, FDA, ο οποίος αποτελεί και τον αρμόδιο κρατικό φορέα για τα καπνικά προϊόντα για τον καπνό, υιοθετεί μία νέα στρατηγική. Πέρα, λοιπόν, από την ομοσπονδιακή νομοθεσία που ισχύει στις ΗΠΑ ήδη από το 2010, σύμφωνα με την οποία παρέχεται η δυνατότητα στις εταιρείες που κατασκευάζουν προϊόντα νικοτίνης ή καπνού να τα υποβάλλουν σε διαδικασία ελέγχου από τον FDA, προκειμένου να αξιολογηθούν και να μπορούν να χρησιμοποιούνται ως λιγότερο βλαβερά προϊόντα, πέρυσι ανακοινώθηκε ένα πλήρες σχέδιο για τη βελτίωση της δημόσιας υγείας.

Σύμφωνα με αυτό, οι μη καπνιστές θα αποθαρρύνονται να ξεκινούν το κάπνισμα, αλλά παράλληλα θα δίνεται μεγάλη βαρύτητα στην καινοτομία, για την ανάπτυξη μη καιόμενων, λιγότερο βλαβερών προϊόντων νικοτίνης, για όσους δεν μπορούν ή δεν επιθυμούν να διακόψουν το κάπνισμα.

Ποια είναι, όμως, τα λιγότερα βλαβερά προϊόντα νικοτίνης για στα οποία αναφέρεται ο FDA; Πρόκειται για εναλλακτικά του καπνίσματος προϊόντα νικοτίνης, όπως το ηλεκτρονικό τσιγάρο και τα θερμαινόμενα προϊόντα καπνού, τα οποία μάλιστα αναπτύσσονται από τις ίδιες τις καπνοβιομηχανίες.

Τι ισχύει στην Ευρώπη

Στην Ευρώπη, για αρκετά χρόνια, η στρατηγική της μείωσης της βλάβης από το κάπνισμα θεωρούνταν αμφιλεγόμενη, δίχαζε και συγκέντρωνε τόσο υποστηρικτές όσο και πολέμιους. Παρόλα αυτά, τα τελευταία χρόνια εκδηλώνεται ένα κύμα μαζικής υποστήριξης και υιοθέτησής της από την επιστημονική κοινότητα, πολλούς αντικαπνιστικούς φορείς, αλλά και από τις ίδιες τις κυβερνήσεις.

Η Αγγλία μάλιστα πριν από λίγες μόλις εβδομάδες ανακοίνωσε ένα νέο σχέδιο για την καταπολέμηση του καπνίσματος, με τον τίτλο «smoke free generation», προκειμένου να βοηθήσει τους καπνιστές που δεν μπορούν να διακόψουν το κάπνισμα. Για τον σκοπό αυτό, προωθεί τη χρήση ηλεκτρονικών τσιγάρων και θερμαινόμενων προϊόντων καπνού. Παράλληλα, εντύπωση προκαλεί το γεγονός, ότι το Υπουργείο Υγείας της χώρας υποστηρίζει την ανάπτυξη καινοτόμων τεχνολογιών και προϊόντων για την κατανάλωση νικοτίνης, καθώς μετά από συζητήσεις της επιστημονικής κοινότητας υπογραμμίστηκαν τα οφέλη των λιγότερων βλαβερών επιλογών που είναι διαθέσιμες στην αγορά.

Αντίστοιχο νομοθετικό πλαίσιο ή δημόσιες πολιτικές με στόχο τη μείωση της βλάβης από το κάπνισμα έχουν υιοθετήσει και χώρες όπως η Ιταλία, η Πορτογαλία, η Βουλγαρία και η Κύπρος.

Τι ισχύει στην Ελλάδα

Η χώρα μας κατέχει ακόμη μία αρνητική πρωτιά και βρίσκεται στην κορυφή της λίστας των ευρωπαϊκών χωρών όσον αφορά στο ποσοστό καπνιστών, το οποίο ανέρχεται στο 37%. Παράλληλα, το παθητικό κάπνισμα αποτελεί ένα ακόμη πρόβλημα για τη δημόσια υγεία, καθώς ο αντικαπνιστικός νόμος δεν εφαρμόζεται. Ωστόσο, όπως φαίνεται η κατάσταση δεν μοιάζει να καλυτερεύει, καθώς η συζήτηση για τις πολιτικές της μείωσης της βλάβης από το κάπνισμα δεν έχει ανοίξει ακόμα.

Σε αντίθεση με τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες αλλά και τις ΗΠΑ, το Ελληνικό Υπουργείο Υγείας θέτει νέους αυστηρότερους νόμους ακόμα και για τα ηλεκτρονικά τσιγάρα και τα θερμαινόμενα προϊόντα καπνού, τα οποία αντιμετωπίζονται σχεδόν όπως τα καιόμενα τσιγάρα.

Προβληματισμό προκαλεί και το γεγονός ότι η νέα αγορά αυτή παραμένει χωρίς ουσιαστικούς ελέγχους, με ένα μόνο θερμαινόμενο προϊόν καπνού μεγάλης καπνοβιομηχανίας να έχει λάβει τις απαραίτητες άδειες από το Υπουργείο Υγείας, για τη νόμιμη κυκλοφορία του στην αγορά.

Συνεπώς, λόγω της ελλιπούς ενημέρωσης τόσο για τις επιλογές τους, όσο και για τα οφέλη των νέων προϊόντων, οι καπνιστές στη χώρα μας φαίνεται να βρίσκονται σε μειονεκτική θέση σε σχέση με τους υπόλοιπους Ευρωπαίους και να διατρέχουν περισσότερους κινδύνους που αφορούν στην υγεία τους.