Θέλετε να δείτε πώς είναι ο Λευκός Πύργος από...μέσα;

Παρά τη μεγάλη, όμως, “αναγνωρισιμότητα” ελάχιστοι γνωρίζουν πως είναι ο Λευκός Πύργος από...μέσα. Με την κάμερα του CNN Greece σας αποκαλύπτουμε το “κρυμμένο” πρόσωπο του πιο διάσημου μνημείου της Θεσσαλονίκης, “ξεφυλλίζουμε” γνωστές και άγνωστες σελίδες της ιστορίας του και φυσικά σας θυμίζουμε από πού πήρε το όνομά του.

Η “ταυτότητά” του

Η ακριβής ημερομηνία κατασκευής του Λευκού Πύργου δεν είναι γνωστή. Εκτιμάται ότι κτίστηκε το 15ο αιώνα, μετά την άλωση της Θεσσαλονίκης από τους Οθωμανούς το 1430.

Έχει ύψος 33,90 μέτρα και διάμετρο 22,70 μέτρα. Αποτελείται από ισόγειο και έξι ορόφους που επικοινωνούν με εσωτερικό κλιμακοστάσιο μήκους 120 μέτρων, το οποίο ελίσσεται κοχλιωτά σε επαφή με τον εξωτερικό τοίχο, αφήνοντας στο κέντρο έναν κυκλικό πυρήνα διαμέτρου 8,50 μέτρων. Έτσι, σε κάθε όροφο σχηματίζεται μια κεντρική κυκλική αίθουσα, με την οποία επικοινωνούν μικρότερα τετράπλευρα δωμάτια, ανοιγμένα στο πάχος του εξωτερικού τοίχου.

Ο τελευταίος όροφος διαθέτει μόνο την κεντρική αίθουσα και έξω από αυτήν δημιουργείται δώμα, που προσφέρει στον επισκέπτη τη δυνατότητα να απολαύσει τη μαγευτική θέα της πόλης και βέβαια της θάλασσας.

Πώς από “Πύργος του αίματος” βαπτίστηκε “Λευκός Πύργος”

Στη μακραίωνη ιστορία του έχει αλλάξει πολλές ονομασίες αφού αναφέρεται άλλοτε ως “Πύργος του Λέοντος” ή “Πύργος της Καλαμαρίας” και άλλοτε ως “Πύργος των Γενιτσάρων” και “Πύργος του αίματος” (Κανλή Κουλέ), όταν έγινε φυλακή και τόπος εκτέλεσης καταδίκων. Ο ιστορικός Μιχαήλ Χατζηιωάννου το 1888, στο βιβλίο του για τα μνημεία της πόλης, τον αποκαλεί Βαστίλη της Θεσσαλονίκης, όπου έσφαζαν τους θανατοποινίτες στον εξώστη του, με το αίμα να βάφει τους τοίχους του, ενώ βολή τηλεβόλου από τα δυτικά της πόλης σήμαινε την εκτέλεση της θανατικής ποινής.

Η μεγάλη αλλαγή στο όνομα και τη φυσιογνωμία του έγινε στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Είναι η εποχή που, ύστερα από πιέσεις της Αγγλίας, αρχίζει να πνέει ο άνεμος της μεταρρύθμισης στην οθωμανική αυτοκρατορία. Τότε, εκτιμάται ότι δεν αρμόζει στο νέο “χαρακτήρα” της αυτοκρατορίας ένας πύργος με την ονομασία του “αίματος”. Ετσι το 1883, με διαταγή του σουλτάνου Αβδούλ Χαμίτ Β’, ο Πύργος ασπρίζεται και του δίνεται η ονομασία Λευκός (Μπεγιάζ Κουλέ). Το άσπρισμά του ανέλαβε ο κατάδικος Νάθαν Γκουελεντί με αντάλλαγμα την ελευθερία του. Από τότε έμεινε η σημερινή του ονομασία.

Με τον καιρό έγινε το σύμβολο της Θεσσαλονίκης, αφού απόμεινε από το 1911 να στέκει μόνος στην παραλία, ύστερα από την κατεδάφιση του θαλάσσιου και του ανατολικού τείχους και του περιβόλου του.

Οι αλλαγές στις χρήσεις

Μετά την απελευθέρωση της πόλης το 1912 και την ενσωμάτωση της στο ελληνικό κράτος, ο Πύργος είχε διάφορες χρήσεις. Στη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου πολέμου ένας όροφος χρησιμοποιήθηκε για τη φύλαξη των αρχαιοτήτων από τις ανασκαφές που έκανε η αρχαιολογική υπηρεσία της Στρατιάς της Ανατολής.

Στους χώρους του φιλοξενήθηκαν η αεράμυνα της πόλης, το εργαστήριο μετεωρολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου και συστήματα ναυτοπροσκόπων.

Το 1983 ο Πύργος παραχωρήθηκε στο Υπουργείο Πολιτισμού και ακολούθησε η αναστήλωσή του ενώ από το 1985 λειτουργεί ως εκθεσιακός χώρος. Στις 5 Σεπτεμβρίου 2008 εγκαινιάστηκε η μόνιμη έκθεση που αφορά τη Θεσσαλονίκη από την εποχή της ίδρυσής της το 316/15 π.Χ. μέχρι σήμερα.

Ο μόνιμος...ύμνος στη Θεσσαλονίκη

Η έκθεση -που σχεδιάστηκε με γνώμονα το σεβασμό της αρχιτεκτονικής ταυτότητας του μνημείου και την ανάδειξή της- παρουσιάζει με συνοπτικό τρόπο όψεις της ιστορίας της πόλης. Στόχος, όπως αναφέρεται από τους σχεδιαστές της, είναι, μέσα από τη σύντομη αυτή “διήγηση”, να «συστήσει» τη Θεσσαλονίκη κυρίως στους κατοίκους της αλλά και να κεντρίσει το ενδιαφέρον τους για καλύτερη γνωριμία με τα θεματικά μουσεία και τα μνημεία της.

Η περιήγηση ξεκινάει από το 323 π. Χ. και το θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου και φθάνει μέχρι το 1997, τη χρονιά που η Θεσσαλονίκη ήταν η πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης. Σε αυτό αναφέρονται όλα τα σημαντικά γεγονότα που έλαβαν χώρα εκείνα τα χρόνια σε συνάρτηση πάντα με τη Θεσσαλονίκη.

Ανεβαίνοντας στον πρώτο όροφο ο επισκέπτης βρίσκεται μπροστά σε διάφορα πραγματικά δείγματα βυζαντινής τέχνης ενώ φτάνοντας στο δεύτερο όροφο παρατηρεί στο πάτωμα έναν εντυπωσιακό χάρτη με δρόμους του κέντρου της Θεσσαλονίκης, όπου με τη βοήθεια της τεχνολογίας μπορεί να αντλήσει πληροφορίες για την ιστορία διάφορων μνημείων της πόλης.

Απολαμβάνοντας, κατά διαστήματα, την υπέροχη θέα από τα παράθυρα ο επισκέπτης φθάνει στον τρίτο όροφο όπου τον περιμένει η θεματική ενότητα με τίτλο «Πατρίδα των ανθρώπων». «Κανείς δεν μένει χωρίς πατρίδα όσο υπάρχει η Θεσσαλονίκη» είχε γράψει ο Νικηφόρος Χούμνος ενώ στον κεντρικό χώρο του ορόφου έχουν συμπεριληφθεί τα λόγια και άλλων συγγραφέων, ποιητών και λογίων που αναφέρονται στην πόλη, όπως του Κωστή Μοσκώφ, του Περικλή Μονιούδη, του Φιλόθεου Κωνσταντινουπόλεως Κόκκινου, του Ιωάννη Καμινιάτη, του Λεωνίδα Ζησιάδη, του Ντίνου Χριστιανόπουλου κ. ά. . Στα δωμάτια του ορόφου δίνονται πληροφορίες για τη ζωή στην αρχαία και βυζαντινή Θεσσαλονίκη αλλά και στα χρόνια της Τουρκοκρατίας.

Ο τέταρτος όροφος είναι αφιερωμένος στους «Δρόμους του εμπορίου» με έντονες αναφορές στο θαλάσσιο στοιχείο ενώ «Το τερπνόν μετά του ωφελίμου» είναι το θέμα του πέμπτου ορόφου όπου “πρωταγωνιστούν” τα θεάματα της πόλης με ιδιαίτερη μνεία στη μουσική και πιο συγκεκριμένα στη ρεμπέτικη.

Και επειδή η Θεσσαλονίκη φημίζεται για το καλό φαγητό της δεν ήταν δυνατόν από την έκθεση να λείπει η περιήγηση στον κόσμo των...γεύσεων. Οταν ο επισκέπτης φθάσει στον έκτο και τελευταίο όροφο -και πριν αφεθεί στη μαγεία της θέας του Θερμαικού- έχει τη δυνατότητα να καθήσει στα μικρά τραπεζάκια του χώρου και να...γευτεί, εικονικά, μερικές από τις πλέον φημισμένες συννταγές της Θεσσαλονίκης.

Πληροφορίες για τους επισκέπτες

Η ιδιόμορφη διαμόρφωση του Πύργου δεν επέτρεψε τις απαραίτητες επεμβάσεις προκειμένου το μνημείο να διαθέτει τις βασικές υποδομές ενός σύγχρονου μουσειακού κτιρίου. Αποτέλεσμα είναι η έκθεση να μην διαθέτει κλιματισμό, τουαλέτες, αναψυκτήριο ή βεστιάριο. Ακόμη, αδύνατη ήταν και η εγκατάσταση ασανσέρ με συνέπεια τα άτομα με ειδικές ανάγκες να μπορούν να περιηγηθούν στην έκθεση μόνο εικονικά, μέσω πληροφορικών σταθμών στο ισόγειο.

Επιπλέον, σύμφωνα με ειδική μελέτη που έχει πραγματοποιηθεί, ο αριθμός των επισκεπτών ταυτόχρονα στο μνημείο δεν πρέπει να υπερβαίνει τους 70, προκειμένου να διατηρούνται οι κατάλληλες συνθήκες θερμοκρασίας και υγρασίας. Έτσι, η επίσκεψη οργανωμένων ομάδων γίνεται μόνο μετά από συνεννόηση με τους υπεύθυνους του Λευκού Πύργου και κράτηση-ραντεβού.