Τα Αρχαία Εκπέμπουν SOS στην Μεσσηνία

Βρισκόμαστε στην Μεσσηνία. Στην Χώρα του Νέστορα. Μόλις τέσσερα χλμ από την μεγάλη ανασκαφή του Γρύπα πολεμιστή, σε απόσταση αναπνοής από το αρχαιολογικό μουσείο της Χώρας. Εδώ, στα Βολιμίδια, βρίσκεται ένα από δύο μεγαλύτερα μυκηναϊκά νεκροταφεία της Μεσσηνίας, με 35 θαλαμοειδείς τάφους. Η πινακίδα «αρχαιολογικός χώρος» δείχνει μόνο μπάζα και κατσίκες.

Μόλις τέσσερα χιλιόμετρα από το Παλάτι, στην Χώρα όπου βρισκόταν κάποτε η αρχαία Πύλος, ο πολιτισμός αιμορραγεί μέσα από το φθαρμένο κτίριο της δεκαετίας του 1960 όπου στεγάζεται το Αρχαιολογικό Μουσείο της περιοχής.

Η υγρασία έχει ποτίσει τους τοίχους του Μουσείου, η συλλογή του οποίου θεωρείται μία από τις πλουσιότερες συλλογές μυκηναϊκών ευρημάτων στην Ελλάδα. Περιλαμβάνει σπουδαία αγγεία και μοναδικά αντικείμενα μικροτεχνίας, μεσοελλαδικών και μυκηναϊκών χρόνων από τις γύρω περιοχές καθώς επίσης και κινητά ευρήματα από το Ανάκτορο του Νέστορος. Αυτά τα ευρήματα, πολλά από τα οποία κάποτε έφερε στο φως ο Καρλ Μπλέγκεν, είναι στριμωγμένα σε προθήκες που θα μπορουσαν να ειναι και βιτρινες καταστηματος δεκαετιας ‘60 . Και είναι οι ίδιες από το 1969.

Ενα φορητό καλοριφέρ και ένας ανεμιστήρας, δίπλα από εξαιρετικά δείγματα κεραμικής. Τα αγγεία είναι τοποθετημένα σε βάσεις που θυμίζουν σιδερένιες ζαρντινιέρες. Η πρώτη εικόνα που αντικρίζουν όσοι περνούν το κατώφλι του κτιρίου, είναι αυτή της άδειας κεντρικής προθήκης. «Εδώ ήταν τα χρυσά μας» λέει θλιμένος ο φύλακας. Η επιγραφή «υπό συντήρηση» που τοποθετήθηκε για να δικαιολογήσει την άδεια, μπλε βελούδινη βάση, της παλιάς βιτρίνας, δε λέει την αλήθεια. Ο πραγματικός λόγος που τα χρυσά, απομακρύνθηκαν από την έκθεση του Μουσείου με πρωτοβουλία της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας, δεν είναι η συντήρηση αλλά ο φόβος: «Δεν μπορούσα να τα αφήσω εκεί, χωρίς επαρκή φύλαξη» τονίζει απεγνωσμένη η Εφορος Ευαγγελία Μηλίτση, αναφερόμενη στα δύο χρυσά κύπελλα από έναν θολωτό τάφο της Περιστεριάς. Αν και η ίδια προσπαθεί εδώ και επτά χρόνια, κάτω από αντίξοες συνθήκες να βάψει, να επισκευάσει τα ηλεκτρολογικά και τα υδραυλικά προβλήματα και να σουλουπώσει το κρίριο, η εικόνα είναι αποκαρδιωτική.

Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι ο τελευταίος νυχτοφύλακας του Μουσείου Χώρας συνταξιοδοτήθηκε το 2008 και από τότε νυχτερινή φύλαξη υπήρχε για ένα εξάμηνο μόνο. Σύμφωνα με πηγές, ο νυχτοφύλακας που πήγε εκεί με ΑΣΕΠ το 2009, αποσπάστηκε έξι μήνες μετά στον αρχαιολογικό χώρο των Μυκηνών. Αξίζει να σημειωθεί ότι παρά το γεγονός ότι η Χώρα έχει περισσότερους μόνιμους κατοίκους από την Πύλο, δεν έχει Αστυνομικό Τμήμα.

Την ίδια στιγμή εξαιρετικά ευρήματα είναι κλεισμένα στις αποθήκες. Κεραμικά, κομμάτια από υπέροχες τοιχογραφίες, καθημερινά μικροαντικείμενα, βελόνες, καθρέφτες, σουρωτήρια, μαγειρικά σκεύη, ζάρια, όπλα. Ακόμα και οστά. Οι ντόπιοι λένε ότι θα γέμιζαν ένα δεύτερο Μουσείο, όμως είναι παρατημένα στη λήθη και στο σκοτάδι. Διοτι απλά, δε χώρεσαν.

Στο πλαίσιο του έργου «Αποκατάσταση και Εκσυγχρονισμός του Αρχαιολογικού Μουσείου Χώρας, Δήμου Πύλου-Νέστορος» έχει υπογραφεί Προγραμματική Σύμβαση Πολιτισμικής Ανάπτυξης μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού, της Περιφέρειας Πελοποννήσου και του Δήμου Πύλου Νέστορος που προβλέπει την εκπόνηση μελέτης (δομητικές διερευνήσεις και εργαστηριακοί έλεγχοι, αρχιτεκτονικά και στατικά και τεύχη δημοπράτησης) προκειμένου το ανωτέρω έργο να ενταχθεί νέο ΕΣΠΑ. Μέχρι τότε, ένα σημαντικό κομμάτι της προίκας της Μεσσηνίας, εκπέμπτει SOS.

Βόσκουν κατσίκες στο μεγαλύτερο Μυκηναϊκό Νεκροταφείο της Μεσσηνίας

Σε απόσταση αναπνοής από το Αρχαιολογικό Μουσείο της Χώρας, οι τολμηροί που κατάφεραν να διασχίσουν τον αγροτικό δρόμο περνώντας μέσα από τα αγροτεμάχια των Βολιμιδίων, αντικρίζουν τους τάφους της ντροπής.
Στα μέσα του περασμένου αιώνα, το σημείο που έκανε ανασκαφές ο μεγάλος Ελληνας αρχαιολόγος Σπύρος Μαρινάτος, αντί για τη λαμπρότητα της προϊστορίας αντηχεί το βέλασμα του κοπαδιού. Δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι εδώ εκτείνεται το μεγάλο Μυκηναϊκό νεκροταφείο θολωτών τάφων της Μεσσηνίας- ένα από τα δύο μεγαλύτερα μαζί με αυτό στην περιοχή Ελληνικά της Καλαμάτας. Οι 35 τάφοι όλοι θαλαμωτοί, λαξευμένοι με επιδεξιότητα, έχουν γίνει πάρκινγκ για τα αγροτικά αυτοκίνητα της περιοχής και «μαντρί» για τις κατσίκες που βόσκουν ανενόχλητες. Είναι άλλωστε αυτές, οι μόνοι επισκέπτες. Αν δεν σου έχουν επιστήσει την προσοχή οι ντόπιοι υπάρχει ο κίνδυνος να πέσεις μέσα στους χορταριασμένους τάφους, γιατί περίφραξη ή άλλη ένδειξη, δεν υπάρχει. Μόνο ένας τάφος , στην απέναντι πλευρά του δρόμου, έχει μια πρόχειρη περιφραξη. Κι αυτή από σκουριασμένα παλιοσίδερα. Προφανώς για να διατηρήσει τα σύνορά της, η αυλή του γείτονα.

Αφύλαχτη η ανασκαφή του Γρύπα Πολεμιστή

Ανω Εγκλιανός. Το Παλάτι του Νέστορα είναι κλειστό για το κοινό. Ομως κάποιοι περαστικοί και λίγοι ξένοι τουρίστες, ψάχνουν τη διάσημη ανασκαφή. Μία από τις μεγαλύτερες ανακαλύψεις των τελευταίων 65 ετών, τραβάει κόσμο έστω και σκεπασμένη με νάυλον σεντόνι.

Τους υποδέχονται σκουπίδια στο έδαφος, ένας υπερχειλισμένος κάδος αποριμμάτων και ένα άδειο κουβούκλιο καρτοτηλέφωνου. Τα ξεχαρβαλωμένα πορτοκαλί πλαστικά δίχτυα περίφραξης, οι πεσμένες πινακίδες, τα μπάζα και τα σκουριασμένα σίδερα που περίσσεψαν από τις εργασίες που πραγματοποιούνται στο στεγαστρο του Ανάκτορου, εντείνουν την αίσθηση της παρακμής.

Μέχρι του χρόνου το Μάρτιο, δεν θα είναι επισκέψιμο λόγω των έργων υποδομής, ωστόσο το ενδιαφέρον του κόσμου για τον τάφο του Γρύπα Πολεμιστή, ήδη προσελκύει Ελληνες, ντόπιους αλλά και τους εναπομείναντες ξένους τουρίστες που επωφελούνται από το αιώνιο ελληνικό καλοκαίρι και έρχονται να παίξουν γκολφ στην Μεσσηνία.

Δεκάδες σταματούν καθημερινά στο πάρκινγκ και χάνονται μέσα στον ελαιώνα, αναζητώντας να δουν την ανασκαφή που έστρεψε το παγκόσμιο αρχαιολογικό ενδιαφέρον περίπου 100 μέτρα από το ανάκτορο. Κάποιοι δε διστάζουν να την ξεσκεπάσουν, να κρυφοκοιτάξουν αν υπάρχει κάτι μέσα. Φύλακας δεν υπάρχει για να τους αποτρέψει και ο «Ουδείς» το μόνο που θέλει είναι παιχνίδια. Είναι ο κανελί σκύλος του παλατιού, τον οποίο βάφτισε έτσι η φιλόζωη αρχαιολόγος Σάρον Στόκερ. Αν και η Εφορεία Μεσσηνίας, έχει κάνει αίτημα στο Υπουργείο Πολιτισμού, για πρόσληψη νυχτοφυλάκων, το Ανάκτορο και το γειτονικό Αρχαιολογικό Μουσείο Χώρας, παραμένουν απροστάτευτα ανοίγοντας την όρεξη πιθανών εισβολέων. Σε ένα χώρο που έδωσε και θα μπορούσε ακόμα να δώσει σπουδαία ευρήματα, όχι μόνο δεν υπάρχει ούτε μία πινακίδα που να αποτρέπει έστω και τους περίεργους.