Norilsk: Το πρώην γκουλάγκ - Στα άδυτα της πιο μολυσμένης πόλης του πλανήτη (vid)

Στην πόλη που βρίσκεται 250 χιλιόμετρα βόρεια του αρκτικού κύκλου η ψυχρή περίοδος διαρκεί περίπου 280 μέρες τον χρόνο.Οι χιονοθύελλες την σφυροκοπούν για περισσότερες από 130 ημέρες και το απόλυτο σκοτάδι την καλύπτει για δύο μήνες. Η μέση θερμοκρασία κινείται στους -13 βαθμούς Κελσίου, με το ιστορικό χαμηλό να αγγίζει τους -53.

Η πόλη ιδρύθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1920, αλλά επισημα άνοιξε το 1935, ως κέντρο του Στρατοπέδου Διορθωτικής Εργασίας Norillag, ενός από τα γκουλάγκ της Σιβηρίας. Το 1951, ο πληθυσμός του στρατοπέδου άγγιζε τους 72.500 πολιτικούς κρατούμενους που δούλευαν στα ορυχεία και τα μεταλλεία. Όταν το στρατόπεδο έκλεισε, στις 22 Αυγούστου του 1956, κάποιοι από αυτούς επέλεξαν να μείνουν στο Norilsk.

Σήμερα, στο Norilsk, όπου ζουν 175.000 άνθρωποι, βρίσκονται τα μεγαλύτερα αποθέματα νικελίου, χαλκού και παλλάδιου στον κόσμο, τα οποία υπολογίζονται σε 1,8 δισεκατομμύρια τόνους. Η εξόρυξη και επεξεργασία των μεταλλευμάτων που γίνεται κάνει το Norilsk μια από τις πιο μολυσμένες πόλεις του κόσμου: Η όξινη βροχή και το νέφος είναι καθημερινότητα, ενώ σύμφωνα με εκτιμήσεις το 1% των παγκόσμιων εκπομπών διοξειδίου του θείου προέρχεται από το Norilsk.

Λόγω των καιρικών συνθηκών, οι άνθρωποι περνούν μεγάλο μέρος του χρόνου τους σε κλειστούς χώρους. Η Victoria Fiore, που πέρασε αρκετές εβδομάδες στην πόλη για το πρότζεκτ της «My Deadly, Beautiful City», κατέγραψε τις ζωές τους με την κάμερά της και το αποτέλεσμα είναι άκρως εντυπωσιακό.

«Κάποια στιγμή συζητώντας με τον φίλο μου, μου είπε για μια πόλη στην οποία δεν επιτρέπεται να ζουν ξένοι και βρίσκεται στις βορειότερες περιοχές της Αρκτικής Σιβηρίας. Εκεί εξορύσσεται μια τεράστια ποσότητα ορυκτών που βρίσκονται στα έξυπνα τηλέφωνά μας. Στην περιοχή έχει προκληθεί τεράστια περιβαλλοντική καταστροφή. Αυτό που μου κίνησε την περιέργεια και συνειδητοποίησα ότι ήθελα να πάω ήταν οι φωτογραφίες της Elena Chernyshova που είχε δημιουργήσει το πρότζεκτ «Days of Night and Nights of Day». Η φωτογράφος με αυτές τις φωτογραφίες είχε κερδίσει το βραβείο φωτογραφίας World Press.

Μου πήρε σχεδόν δυο χρόνια για να καταφέρω να πάρω άδεια για να μπω στην πόλη. Ερχόμουν σε καθημερινή επικοινωνία με την εταιρία εξόρυξης καθώς και με την FSB, την πρώην KGB. Τελικά κάποια μέρα έλαβα ένα email στο οποίο μου έγραφαν ότι έχω άδεια να μπω στην πόλη αλλά μόνο αν έφτανα εκεί μέσα στην επόμενη εβδομάδα. Παράτησα τα πάντα και έφυγα».

Για να φτάσει στο Norilsk πήρε το αεροπλάνο από το Λονδίνο με προορισμό την Μόσχα και στη συνέχεια πήγε στη Σιβηρία. «Φτάνοντας εκεί έμεινα τρεις εβδομάδες», λέει η φωτογράφος.

Όταν έφτασε στην πόλη ενοικίασε ένα διαμέρισμα στο κέντρο της πόλης. «Το υπνοδωμάτιο είχε μαύρους τοίχους», θυμάται.

«Φύλακας άγγελος» της κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων ήταν η ίδια η Elena Chernyshova. «Εκτός από την Elena μας επέβλεπε κάποιος από τη μεταλλευτική εταιρία. Πολλά από τα πλάνα μας έγιναν νωρίς το πρωί ή τη νύχτα για να αποφευχθούν τυχόν προβλήματα με τον οδηγό της "μεταλλευτική εταιρία"».

Η μεταλλευτική εταιρεία απασχολεί άμεσα ή έμμεσα ένα τεράστιο τμήμα της πόλης. «Νομίζω ότι το 80% των κατοίκων εργάζονται άμεσα ή έμμεσα για την μεταλλευτική εταιρία», καταλήγει.

Το Norilsk είναι η βορειότερη πόλη στον κόσμο με περισσότερους από 100.000 κατοίκους και η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη (μετά από Murmansk) εντός του αρκτικού κύκλου.

Σύμφωνα με κρατικά αρχεία, 16.806 κρατούμενοι των στρατοπέδων συγκέντρωσης έχασαν τη ζωή τους στο Norilsk είτε λόγω καταναγκαστικών εργασιών, είτε λόγω πείνας είτε λόγω του παγετού μεταξύ του 1935-1956. Οι θάνατοι ήταν ιδιαίτερα υψηλοί κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου επειδή η προμήθεια των τροφίμων ήταν ιδιαίτερα σπάνια.

Σήμερα στην περιοχή υπάρχει ένα από τα πιο επικίνδυνα ορυχεία του κόσμου. Το 2005 συνέβαιναν 2,4 ατυχήματα ανά χίλιους εργάτες. Από το 2001 μόνο Ρώσοι και Λευκορώσοι μπορούν να ζήσουν στην πόλη.

My Deadly, Beautiful City from Victoria Fiore on Vimeo.