Τι ψάχνει ο Πούτιν στη Λιβύη;

Παρότι συνεργάτες του ήταν απρόθυμοι να σχολιάσουν την επίσκεψη, και πολύ περισσότερο τη σημασία της, το μήνυμα που εκπέμπεται είναι ότι η Μόσχα αφενός στηρίζει τον στρατηγό -ο οποίος έχει βλέψεις, και δεν το κρύβει, να περάσει στην πολιτική- αφετέρου επιδιώκει να ανακτήσει την παρουσία που διέθετε επί Καντάφι στη χώρα. Σε συνδυασμό, μάλιστα, με τον κομβικό ρόλο που η Ρωσία διαδραματίζει στο Συριακό, ενδεχόμενη εμπλοκή της στη Λιβύη θα ‘προσθέσει’ στην παρουσία της ως περιφερειακή δύναμη καθώς το πεδίο δράσης της θα έχει διευρυνθεί. Με άλλα λόγια, «θα εδραιώσει την επιστροφή της στη Μέση Ανατολή», όπως τονίζει στο Reuters, o Αλεξέι Μαλασένκο του ινστιτούτου Dialogue of Civilizations.

O Χαλίφα Χέφταρ στο αεροπλανοφόρο «Ναύαρχος Κουζνέτσοφ»

Πώς έχει η κατάσταση στη Λιβύη

Η Λιβύη είναι συνώνυμο του χάους. Πέντε χρόνια μετά την ανατροπή του Καντάφι, τρεις διαφορετικές κυβερνήσεις -οι οποίες υποστηρίζονται από αντίπαλες φυλές που αλληλοεξοντώνονται- διαγκωνίζονται για την εξουσία και τον έλεγχο των πετρελαίων, ενώ παρουσία έχουν και οι τζιχαντιστές -είτε υπό τη σημαία του ISIS είτε υπό εκείνη της εγχώριας Ansar al-Sharia.

Στρατιώτης του στρατού του Χέφταρ στη Βεγγάζη - πηγή: REUTERS/Esam Omran Al-Fetori

H υποστηριζόμενη από τον ΟΗΕ -και μόνον κατ’ όνομα- Κυβέρνηση Εθνικής Συνεννόησης, απέτυχε να κερδίσει λαϊκή υποστήριξη, άρα νομιμοποίηση, και, κατά συνέπεια, δεν κατάφερε να αντικαταστήσει τις προϋπάρχουσες δύο, δηλαδή εκείνη με τις ισλαμιστικές αναφορές της Τρίπολης και την άλλη, που υποστηρίζεται από τον Χέφταρ, του Τομπρούκ.

Ποιος είναι ο Χαλίφα Χέφταρ

Ο Χαλίφα Χέφταρ επαίρεται για τον τίτλο του «διώκτη των τζιχαντιστών». Πρώην σύμμαχος του Καντάφι και στη συνέχεια αντίπαλός του, επέστρεψε -από τη Βιρτζίνια των ΗΠΑ όπου είχε διαφύγει και ζούσε για δύο δεκαετίες- στη Λιβύη όταν ξέσπασε η εξέγερση και συμμετείχε ενεργά σ’ αυτήν. Ο στρατός του έχει καταφέρει να εκδιώξει τους τζιχαντιστές από μεγάλο τμήμα της Βεγγάζης όπως και από τις περισσότερες περιοχές στο ανατολικό τμήμα της χώρας, όπου, ως επί το πλείστον, βρίσκεται ο πετρελαϊκός πλούτος της χώρας.

Ο πετρελαϊκός πλούτος της Λιβύης - πηγή: ecfr.eu

Πριν από την επίσκεψη στο «Ναύαρχος Κουζνέτσοφ», ο Χέφταρ είχε δύο φορές μέσα στο 2016, ταξιδέψει στη Μόσχα για να ζητήσει τη συνδρομή της στον πόλεμο κατά των ισλαμιστών. Διατηρεί στενούς δεσμούς με τις γειτονικές Αίγυπτο και Αλγερία, τα Εμιράτα και, βεβαίως, τις ΗΠΑ.

Επισήμως, οι δυτικές χώρες βρίσκονται στο πλευρό της υποστηριζόμενης από τον ΟΗΕ Κυβέρνησης Εθνικής Συνεννόησης της Λιβύης. Ανεπισήμως, όμως, έχουν δίαυλο με τον Χέφταρ και του αναγνωρίζουν τις επιτυχίες του στο μέτωπο της καταπολέμησης της τζιχαντιστικής τρομοκρατίας. Ειδικά οι Ευρωπαίοι, όπως ψιθυρίζεται έντονα τον τελευταίο καιρό σε διπλωματικούς κύκλους, ενδεχομένως ανεχτούν ακόμη και να προελάσει μέχρι την Τρίπολη. Γιατί; Διότι πιθανολογείται ότι με δική του ηγεσία θα επιβληθεί τάξη και -το κυριότερο- θα ελεγχθούν οι μεταναστευτικές ροές από τα λιβυκά παράλια, μέσα στις οποίες -υπάρχουν αναφορές ότι- οι τζιχαντιστές προσπαθούν να ‘κρύψουν’ αποφασισμένους μαχητές τους για επιθέσεις θανάτου επί ευρωπαϊκού εδάφους.

O Χαλίφα Χέφταρ - πηγή: REUTERS/Maxim Shemetov

Η Ρωσία, η Ε.Ε. και ο Χέφταρ

Πριν από μια εβδομάδα η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Φεντερίκα Μογκερίνι, είχε ένα πολύ σημαντικό τηλεφώνημα με τον ΥΠΕΞ της Ρωσίας, Λαβρόφ. Συμφώνησαν ότι είναι επιτακτική ανάγκη να επανενωθεί η Λιβύη και αναζήτησαν τρόπους συνεργασίας και κοινής δράσης. Τα ίδια, πάνω - κάτω, είπαν, λίγο αργότερα, επίσης τηλεφωνικά, ο Λαβρόφ με τον ιταλό συνάδελφό του, Αλφάνο, η χώρα του οποίου δέχεται τη μεγαλύτερη πίεση από τους μετανάστες που φεύγουν με τα πλοιάρια από την πάλαι ποτέ αποικία της, Λιβύη.

Μετανάστες αμέσως μετά τη διάσωσή τους ανοικτά της Λιβύης - πηγή: REUTERS/Giorgos Moutafis

Η Ρωσία, βέβαια, λέει ο συνεργάτης του βρετανικού think tank, Νικολάι Κοζάνοφ, στο CNNi, δεν ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για την προσφυγική κρίση· όμως προσφέρει τη συνεργασία της σε θέματα καταπολέμησης της τρομοκρατίας προσδοκώντας ως αντάλλαγμα τα ‘στραβά μάτια’ της Δύσης σε θέματα που την αφορούν, όπως για παράδειγμα, εκείνο της Ουκρανίας.

Αν λοιπόν -εξηγεί περαιτέρω- η συνάδελφός του, Άννα Γουώκερ, της εταιρείας Control Risks που ειδικεύεται στην ανάλυση κινδύνου, η Μόσχα καταφέρει να διαδραματίσει ρόλο αξιόπιστου μεσάζοντα στη Λιβύη, στο πρότυπο αυτού που κάνει σήμερα στη συριακή κρίση -όπου, σημειωτέον, όλοι οι άλλοι απέτυχαν- δηλαδή να συγκεντρώσει όλες τις αντίπαλες πλευρές γύρω από το ίδιο τραπέζι (σ.σ. συνομιλίες της Αστάνα) αφενός αναδεικνύεται σε περιφερειακό παίχτη ισχύος αφετέρου μπορεί βάσιμα να προσδοκά σε χαλάρωση των κυρώσεων εναντίον της λόγω Ουκρανίας.

Επίσης, όπως υπενθυμίζει ο Κοζάνοφ, ουδείς πρέπει να λησμονεί ότι πριν από την Αραβική άνοιξη που έφερε τα πάνω - κάτω σε Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική, η Ρωσία είχε μεγάλες δοσοληψίες με τη Λιβύη του Καντάφι: ήταν βασικός της προμηθευτής όπλων, τα επενδυτικά της συμφέροντα, σε ενέργεια και μεγάλα έργα, ήταν τεράστια. Τέσσερα δισ. δολάρια υπολογίζεται πως έχασε αφότου ανατράπηκε ο Συνταγματάρχης.

Η ευκαιρία ν’ αλλάξουν όλα αυτά -δείχνει πως- είναι παρούσα.

Και πρόσωπο - κλειδί -διαφαίνεται πως- είναι ο ισχυρός άνδρας του Τομπρούκ, Λίβυος στην καταγωγή αλλά Αμερικανός πολίτης, Χαλίφα Χέφταρ...

Διαβάστε ακόμη:

Λιβύη: Τύμπανα πολέμου - φόβοι για όξυνση του προσφυγικού

Προσφυγικό: Μειώνονται οι ροές από την Τουρκία, αυξάνονται από τη Λιβύη

Γκόραν Τομάσεβιτς: ημερολόγιο ενός πολεμικού φωτορεπόρτερ στη Λιβύη

Λιβύη: «Μαύρη αγορά» όπλων μέσω Facebook