Φ. Φουκουγιάμα: Η οργισμένη μεσαία τάξη τροφοδοτεί τον λαϊκισμό

Ο κ. Φουκουγιάμα στο πάνελ με συνομιλητή τον αρχηγό της Νέας Δημοκρατίας Κυριάκο Μητσοτάκη επισήμανε ότι ο Ντόναλντ Τράμπ εξελέγη στις ΗΠΑ γιατί αν και πήρε λιγότερες ψήφους κατάφερε να κερδίσει πολιτείες που παραδοσιακά κέρδιζαν οι Δημοκρατικοί. Τόνισε επίσης ότι κατάφερε να πείσει την απογοητευμένη μεσαία τάξη. Αναφορικά με την Ελλάδα, στην οποία έχει αφιερώσει ένα κεφάλαιο στο τελευταίο του βιβλίο με τίτλο “Πολιτική τάξη και πολιτική παρακμή”, τονίζει ότι η ευθύνη για την σημερινή κατάσταση στη χώρα μας είναι το έλλειμμα εμπιστοσύνης των πολιτών στις κυβερνήσεις του. Όσων αφορά το λαϊκισμό, ο κ. Μητσοτάκης στο ίδιο πάνελ επεσήμανε ότι θα πρέπει να επιστρέψουν ξανά στο προσκήνιο τα παραδοσιακά κόμματα ανανεωμένα με νέα πρόσωπα.

Σχετικά με το προσφυγικό ζήτημα το οποία συζητήθηκε εκτεταμένα στο πάνελ, ο κ. Φουκουγιάμα υποστήριξε ότι το στοίχημα για την Ελλάδα είναι η ενσωμάτωση των προσφύγων στην κοινωνία και η γεφύρωση των πολιτιστικών αντιθέσεων.
Η ισορροπία δυνάμεων μεταξύ κράτους, επιχειρήσεων και τεχνολογίας θα αλλάξει δραματικά στο επόμενο διάστημα και καμία κυβέρνηση δεν μπορεί να κάνει τίποτα γι αυτό, υποστήριξε ο κ. Φουκουγιάμα τονίζοντας ότι η εξέλιξη σε κάποιους τομείς θα είναι πολύ πιο γρήγορη τα επόμενα χρόνια.

Στοίχημα οι γαλλικές εκλογές

Tον κ. Φουκουγιάμα καλωσόρισε στο πάνελ ο εκδότης του Economist Ντάνιελ Φράνκλιν, ο οποίος στην εισαγωγή του παρουσίασε το πολιτικό και οικονομικό ημερολόγιο του 2017 και στάθηκε ιδιαίτερα στις γαλλικές εκλογές τονίζοντας ότι πιθανή επικράτηση της Μαρίν Λεπέν, θα σημάνει ίσως την κατάρρευση του ευρωπαϊκού οικοδομήματος.

Στην εκδήλωση συμμετείχαν επίσης ως ομιλητές ο υπουργός οικονομίας και ανάπτυξης Δημήτρης Παπαδημητρίου, ο καθηγητής διεθνών επιχειρηματικών σχέσεων και στρατηγικής στο ALBA Graduate Business School και ο κ. Γιούεργκ Στέφεν, γενικός διευθυντής της Henley & Partners

Ο Φράνσις Φουκουγιάμα παραχώρησε μια αποκλειστική συνέντευξη στο CNN Greece για τις τρέχουσες διεθνείς εξελίξεις την άνοδο του λαϊκισμού και το ρόλο της πάλης των τάξεων στην εξέλιξη της σύγχρονης κοινωνίας.

"Η οικονομική μεγέθυνση δεν έφερε δίκαιη κατανομή πλούτου"

Πριν από 25 χρόνια μιλήσατε για το τέλος της ιστορίας. Σήμερα ο κόσμος βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σημείο. Στην Αμερική έχουμε μια εσωστρεφή πολιτική και επιστροφή στον συντηρητισμό, έχουμε κρίση στην Eυρωπαϊκή Ένωση, η Ρωσία έγινε και πάλι υπερδύναμη, έχουμε πολέμους, τεράστιο μεταναστευτικό ρεύμα. Μήπως τελικά η ιστορία μας εκδικείται;

Νομίζω ότι βρισκόμαστε σε ένα πολύ επικίνδυνο σημείο στην παγκόσμια ιστορία, γιατί την τελευταία δεκαετία είχαμε ταυτόχρονα μια μεγέθυνση της παγκόσμιας οικονομίας και την επέκταση της δημοκρατίας σε όλο τον κόσμο. Πιστεύω όμως ότι αυτή η στροφή άφησε πίσω, πάρα πολλούς ανθρώπους. Δεν πλούτισαν όλοι οι άνθρωποι από αυτή την μεγέθυνση και αυτό είναι νομίζω που τροφοδοτεί σήμερα το λαϊκισμό και τον εθνικισμό. Και νομίζω ότι αυτό που συμβαίνει είναι ότι το δημοκρατικό σκέλος της φιλελεύθερης δημοκρατίας, στρέφεται κατά του φιλελεύθερου σκέλους και προσπαθεί να διαβρώσει τους κανόνες της ανοιχτής κοινωνίας και της ανεκτικότητας που θεωρούσαμε δεδομένους. Αυτός είναι ο κίνδυνος αυτή τη στιγμή.

Ποία είναι σήμερα η σχέση, της πάλης των τάξεων με την εξέλιξη των κοινωνιών και της ιστορίας;

Ιστορικά, η άνοδος της μεσαίας τάξης ήταν καλή για τη δημοκρατία. Είναι εκείνοι που θέλουν περισσότερη συμμετοχή και ανοιχτή κοινωνία. Νομίζω πως αυτό που βλέπουμε είναι η πτώση των μεσαίων τάξεων σε πολλές ανεπτυγμένες χώρες, συμπεριλαμβανομένων της Βρετανίας και των ΗΠΑ. Και όταν χάνεις αυτό το στάτους κοινωνικής τάξης, είναι καταστροφικό και πολιτικά πολύ τοξικό, γιατί αυτοί οι άνθρωποι είναι οργισμένοι, κινητοποιούνται πολύ καλά, είναι εκείνοι που ψήφισαν υπέρ του Brexit και του Ντόναλντ Τραμπ και πολιτικών τέτοιου είδους.

Πιστεύετε ότι η εμφάνιση του λαϊκισμού, η στροφή στην ακροδεξιά, στην πολιτική των κλειστών συνόρων και στον προστατευτισμό είναι τα συμπτώματα της ασθένειας του σύγχρονου καπιταλισμού ή είναι η άμυνά του προκειμένου να επιβιώσει;

Δεν πιστεύω ότι υπάρχει ένα μόνο πράγμα που λέγεται καπιταλισμός. Πιστεύω ότι αυτό που έχουμε είναι μια μακρά περίοδος εξαιρετικής ανάπτυξης βασισμένης σε ανοιχτές συμφωνίες, έτσι ώστε η οικονομία να κινείται ταχύτερα απ' όσο μπορούν οι άνθρωποι να προσαρμοστούν σε αυτή. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στη μετανάστευση, όπου πολλές κοινωνίες στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ και αλλού γέμισαν ανθρώπους πολύ διαφορετικούς πολιτισμικά. Είναι, πιστεύω, κατανοητό να λένε οι άνθρωποι “μια στιγμή, ας χαμηλώσουμε ταχύτητα, πρέπει να προσαρμοστούμε σε όλο αυτό”. Αυτό, λοιπόν, συμβαίνει. Είναι πιο πολύ η ταχύτητα της αλλαγής. Δεν υπάρχει εναλλακτική στον καπιταλισμό. Είναι η ταχύτητα, όπου η τεχνολογία και άλλες δυνάμεις οδηγούν τα πράγματα μπροστά.