Μπουρκίνι: πέρα και πίσω από τη ...συμμαχία του μπικίνι με τη μπούρκα

Το μπουρκίνι είναι το τρίτο κατά σειρά 'κομμάτι' της γκαρνταρόμπας των (όχι αποκλειστικώς, αλλά ως επί το πλείστον) γυναικών μουσουλμάνων οι οποίες ακολουθούν στην ενδυμασία τους τις προσταγές του αυστηρού Ισλάμ, που μπαίνει στο στόχαστρο των Παρισίων:

• το 2011 απαγόρευσε τη μπούρκα στους δημόσιους χώρους
• το 2004 είχε απαγορεύσει στις μαθήτριες των δημόσιων σχολείων να φορούν μαντίλα (στο πλαίσιο του νόμου που δεν επέτρεπε στους μαθητές να πηγαίνουν στα δημόσια σχολεία φορώντας εμφανή θρησκευτικά σύμβολα).

Το μπουρκίνι, η μπούρκα και το μπικίνι

Το μπουρκίνι είναι σύνθετη λέξη· αποτελεί συνδυασμό των μπούρκα (το ένδυμα, δηλαδή, που καλύπτει από κορυφής μέχρι ονύχων το γυναικείο σώμα) και μπικίνι.

Η μπούρκα

Δεν αναφέρεται ρητώς στο Κοράνι. Το ιερό βιβλίο των μουσουλμάνων λέει ότι οι γυναίκες (αλλά και οι άνδρες) πρέπει να συμπεριφέρονται και να ντύνονται σεμνά. Στο κείμενο γίνεται μεν χρήση του όρου khimar (πέπλο) δίχως, όμως, να υποδεικνύονται συγκεκριμένα μέρη του σώματος τα οποία επιβάλλεται να είναι καλυμμένα. Έτσι, αυτή η μη ρητή αναφορά επιτρέπει πλείστες όσες ερμηνείες, με αποτέλεσμα, όπως λέει ο κοινωνιολόγος, Caitlin Killian, να κάνουν την εμφάνισή τους διάφορα είδη ρουχισμού που αντανακλούν «τοπικές παραδόσεις και διαφορετικές ερμηνείες του τι απαιτεί το Ισλάμ».

Το μπικίνι

Το σχεδίασε ο Γάλλος, Louis Reard, το 1946. Του έδωσε το όνομα της απομακρυσμένης ατόλης των νήσων Μάρσαλ, Μπικίνι, όπου οι ΗΠΑ έκαναν τότε τις δοκιμές των πυρηνικών τους όπλων. Κι αυτό διότι ήταν προετοιμασμένος για το σοκ που θα προκαλούσε το λανσάρισμα του μαγιό του στην κοινωνία και προέβλεπε 'εκρηκτικές' αντιδράσεις. Όχι αδίκως: μέχρι το '50 το Βατικανό έλεγε πως είναι 'αμαρτωλό', η Ιταλία και η Ισπανία είχαν περάσει νόμους που απαγόρευαν στις γυναίκες να το φορούν στις πλαζ, ακόμη και η Αμερική πρόβαλε αντιστάσεις.

Το μπουρκίνι

Φέρει την υπογραφή της Λιβανο-αυστραλέζας, Aheda Zanetti. Τα μόνα που αφήνει ακάλυπτα είναι το πρόσωπο, τα χέρια και τα πέλματα. Όπως λέει η σχεδιάστριά του, το δημιούργησε για να δώσει λύση στον κοινωνικό αποκλεισμό που βιώνουν όχι μόνο οι μουσουλμάνες που ακολουθούν τον αυστηρό ενδυματολογικό κώδικα της θρησκείας τους αλλά και «γυναίκες που υποφέρουν από καρκίνο του δέρματος, λεχώνες που δεν θέλουν να φορέσουν μπικίνι, γυναίκες που δεν αισθάνονται άνετα με το σώμα τους, όλες μπορούν να το φορέσουν, Χριστιανές, Εβραίες, Ινδουίστριες, δεν συμβολίζει το Ισλάμ». Η Zaneti διατείνεται ότι, από το 2004 που το δημιούργησε μέχρι σήμερα, οι πωλήσεις σε μη μουσουλμάνες είναι της τάξης του 40%. Υποστηρίζει, επίσης, πως από την ημέρα -και πριν το δικαστήριο κρίνει διαφορετικά- που η Γαλλία ξεκίνησε τον πόλεμο εναντίον του, οι πωλήσεις, μέσω ίντερνετ, πήγαν 200% πάνω.

Οι ελεύθερες γυναίκες φορούν ό,τι επιθυμούν

Τα όσα συμβαίνουν γύρω από το μπουρκίνι αυτές τις ημέρες στη Γαλλία έχουν πυροδοτήσει μεγάλες συζητήσεις και αντιπαραθέσεις όχι μόνο μέσα στην ίδια τη χώρα αλλά και διεθνώς.

Η Γαλλία υποφέρει από τις επιθέσεις των τζιχαντιστών και οι μνήμες παραείναι νωπές από τις πρόσφατες τρομοκρατικές επιθέσεις.

Από την άλλη, όμως, το θέμα με αιχμή το συγκεκριμένο ρούχο αναδεικνύει ζητήματα-αγκάθια, όπως αυτά του στιγματισμού και της υποτίμησης μιας κοινωνικής ομάδας καθώς και της θέσης των γυναικών στην κοινωνία. Υποδηλώνει, επίσης, την υπεροπτική ταύτιση των οικουμενικών αξιών με τα πολιτιστικά πρότυπα της Δύσης. Είναι λάθος να λέγεται ότι 'οι ελεύθερες γυναίκες δεν φορούν μπουρκίνι'. Οι ελεύθερες γυναίκες φορούν ό,τι επιθυμούν. Αυτή η εικόνα που έκανε το γύρο του κόσμου, με τους αστυνομικούς να επιβάλλουν προ ημερών σε μια μουσουλμάνα σε παραλία της Νίκαιας να βγάλει τη μπλούζα της, δεν τιμά.

Γιατί να μην της αναγνωρίζεται το δικαίωμα τής -με όρους κοινωνικής ψυχολογίας- πολλαπλής ταυτότητας; Να είναι, δηλαδή, ταυτοχρόνως και Γαλλίδα (εθνική ταυτότητα) και Αλγερινή ή Τυνήσια ή, ή, ή (εθνοτική ταυτότητα) και μουσουλμάνα (θρησκευτική ταυτότητα); Γιατί πρέπει απαραιτήτως να αποποιηθεί κομμάτι του εαυτού της; Γιατί πρέπει να βρεθεί αντιμέτωπη με ταυτοτική σύγκρουση; Γιατί πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι της επέβαλαν το μπουρκίνι ή τη μαντίλα και πως δεν το/τα επέλεξε η ίδια;

Προφανώς, διότι, ίσως, βολεύει να λησμονείται το παρελθόν, όπως θυμίζει αυτή η συνθετική φωτογραφία

Εκείνο, ωστόσο, που δεν θα έπρεπε να παραβλέπεται είναι το γεγονός ότι μια από τις προσδοκίες των τζιχαντιστών είναι -με τρομοκρατικές επιθέσεις, όπως το πρόσφατο μακελειό στη Νίκαια- να προκαλούν την αντίδραση των δυτικών κοινωνιών με τρόπους που να καθιστούν ακόμη πιο δύσκολο για τους μουσουλμάνους να νοιώθουν ότι ανήκουν σε αυτές· να αισθάνονται, δηλαδή, πως δεν αποτελούν ισότιμα μέλη, εξαιτίας διακρίσεων λόγω καταγωγής, καχυποψίας επί τη βάσει εξωτερικών διαφορών, πιθανών ελέγχων από τις Αρχές, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η δυσαρέσκεια και η αίσθηση αποξένωσής τους από τις χώρες των οποίων είναι πολίτες. Μόνο που όσο πιο έντονη είναι η δυσαρέσκεια τόσο πιο μεγάλος είναι ο κίνδυνος ανάληψης εκδικητικής δράσης...