«Δεν ήξερα ότι ήμουν τόσο αγαπητός»: Η μόδα των κηδειών για ζωντανούς

Οι «ζωντανές κηδείες» (living funerals), οι οποίες είναι επίσης γνωστές ως προ-κηδείες (pre-funerals), προσφέρουν την ευκαιρία στους ανθρώπους να αποχαιρετήσουν τους φίλους και τις οικογένειές τους με τους δικούς τους όρους και να γιορτάσουν τη ζωή τους όσο είναι ακόμα ζωντανοί. Δεν πρόκειται για μια εντελώς νέα ιδέα. Άρχισαν να κερδίζουν δημοτικότητα στην Ιαπωνία τη δεκαετία του 1990, όπου είναι γνωστές ως seizenso (κηδεία εν ζωή), με την ιδέα ότι θα έπαιρναν την πίεση από τα μέλη της οικογένειας ή τους φίλους που οργανώνουν μια κηδεία μετά το θάνατο κάποιου. Η πρακτική αυτή έχει επίσης αναπτυχθεί στη Νότια Κορέα. Το 2019, 25.000 άνθρωποι έλαβαν μέρος σε μια μαζική εν ζωή κηδεία για να αντιμετωπίσουν τη θνητότητά τους και να αγκαλιάσουν τη ζωή.

Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους κάποιος μπορεί να κάνει μια τέτοια κηδεία. Μπορεί να είναι ανίατα άρρωστος, ή μπορεί απλώς να μεγαλώνει και να θέλει να γιορτάσει τη ζωή και τις σχέσεις του για όσο μπορεί ακόμα. Στη συνέχεια τέσσερις άνθρωποι που έχουν πραγματοποιήσει τις δικές τους ζωντανές κηδείες, μοιράζονται τις εμπειρίες τους από την ιδιαίτερη αυτή ημέρα.

Μάικλ, 47 ετών: «Ξαπλωμένος σε ανοιχτό φέρετρο, έκλαιγα ασταμάτητα»

Έχω γίνει γνωστός ως «Mr. Θάνατος». Ο πατέρας μου πέθανε από Αλτσχάιμερ όταν ήμουν 13 ετών και η οικογένειά μου δεν μιλούσε για όσα περνούσαμε. Αυτό με οδήγησε στο να ιδρύσω έναν μη κερδοσκοπικό οργανισμό, με την ονομασία Death over Dinner, για να διευκολύνω τις συζητήσεις σχετικά με τον θάνατο.

Δεν σχεδίαζα να κάνω μια ζωντανή κηδεία. Ξεκίνησε ως μία απόδραση Σαββατοκύριακου για τα 40ά γενέθλιά μου. Έστειλα το σχετικό email στους φίλους και ένας από αυτούς πρότεινε: «Θα πρέπει να διοργανώσουμε στον Mr. Θάνατο μια ζωντανή κηδεία για τα 40ά γενέθλιά του». Οι υπόλοιποι ενθουσιάστηκαν.

Περίπου 35 άτομα συγκεντρωθήκαμε σε ένα σπίτι στο Point Reyes της Καλιφόρνια. Πέρασα το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας στη σιωπή. Ένας μασέρ και ένας θεραπευτής Ρέικι δούλευαν στο σώμα μου. Έκανα μπάνιο και ντύθηκα στα λευκά. Μου έδεσαν τα μάτια και με οδήγησαν κάτω. Ξαφνικά, συνειδητοποίησα ότι με έβαζαν μέσα σε ένα φέρετρο. Κανείς δεν μου είχε πει γι' αυτό. Ευτυχώς, ήταν ένα ανοιχτό φέρετρο – οι φίλοι μου το είχαν παραγγείλει από έναν τοπικό ξυλουργό.

Με πήγαν σε ένα σκοτεινό δωμάτιο. Μου έβγαλαν το μαντήλι από τα μάτια, αλλά εγώ τα κράτησα κλειστά. Και δεν κουνήθηκα ούτε εκατοστό για τρεις ώρες.

Η τελετή έγινε από δύο στενούς φίλους. Αρχικά, οι παρευρισκόμενοι μίλησαν για το πώς με γνώρισαν, για όσα τυχόν μετανιώνουν στη σχέση τους μαζί μου και, τέλος, μοιράστηκαν αυτά που θα ήθελαν να ήξερα για το πώς αισθάνονται για μένα.

Ένιωσα πλημμυρισμένος από συναισθήματα. Αν είσαι ξαπλωμένος και κλαις ασταμάτητα, χωρίς να κουνιέσαι, τα δάκρυά σου δεν έχουν πού να πάνε. Λίμνες από δάκρυα κάλυπταν τα μάτια μου.

Στη συνέχεια, με βύθισαν σε μια ζεστή μπανιέρα, κάτι που υποτίθεται ότι θα με επανέφερε στη ζωή. Πέρασα 45 λεπτά αγκαλιάζοντας ανθρώπους και μετά αποσύρθηκα για λίγο. Χρειαζόμουν τον χώρο μου, είχα νιώσει καταπληκτικά, αλλά δεν ήμουν έτοιμος να διασκεδάσω.

Είναι έντονο πράγμα για να υποβάλεις τον εαυτό σου, αλλά αν έχεις τα κότσια να το κάνεις, είναι τόσο δυνατό! Και για τους ανθρώπους με ανίατες ασθένειες είναι ένα εξαιρετικό δώρο. Σε βοηθά να συνειδητοποιήσεις τι είναι σημαντικό για σένα, γιατί βρίσκεσαι εδώ και πώς μπορείς να αγαπάς καλύτερα. Ήταν μια από τις πιο ουσιαστικές εμπειρίες της ζωής μου.

Claire, 36 ετών: «Το να μιλάμε για τον θάνατο είναι σχεδόν ταμπού, και είναι κρίμα»

Τον Μάιο του 2021, βρήκα ένα εξόγκωμα κάτω από τη μασχάλη μου και έκανα υπερηχογράφημα για να το ελέγξω. Είχα καρκίνο του μαστού στο στάδιο 3.

Έκτοτε, κάνω χημειοθεραπείες – τώρα είναι στο στάδιο 4 και ανίατος. Στις αρχές του περασμένου έτους, οι γιατροί βρήκαν επίσης μια μικρή μετάσταση στον εγκέφαλό μου. Ευτυχώς, μπόρεσαν να τη θεραπεύσουν, αλλά σε εκείνο το σημείο αρχίσαμε να σκεφτόμαστε το τελικό αντίο μου.

Με τον σύζυγό μου αποφασίσαμε να οργανώσουμε τρεις εκδηλώσεις – δύο με την οικογένεια και μία με φίλους. Ήθελα να έχω την ευκαιρία να μιλήσω σε όλους.

Τις περιγράψαμε ως γιορτές της ζωής, καθώς κάποιοι θα είχαν σοκαριστεί αν χρησιμοποιούσαμε τον όρο κηδεία. Μαζί με τις προσκλήσεις, στείλαμε κάρτες για το δέντρο των αναμνήσεων, στις οποίες οι άνθρωποι μπορούσαν να γράψουν κάτι – μια σκέψη, ένα ανέκδοτο, μια ζωγραφιά.

Η δημιουργία του δέντρου των αναμνήσεων ήταν κάτι πολύ σημαντικό για μένα. Βρίσκεται στο σαλόνι μας. Αν νιώθω ιδιαίτερα πεσμένη, διαβάζω τις κάρτες.

Πέρυσι το καλοκαίρι οργανώσαμε τρεις εκδηλώσεις, χαμηλών τόνων και με επίκεντρο τη διασκέδαση. Πήγαμε βόλτες στο πάρκο, κάναμε πικνίκ και παίξαμε παιχνίδια. Κάναμε επίσης μια γευσιγνωσία κρασιών στο σπίτι μας και ζητήσαμε από τον κόσμο να ψηφίσει το αγαπημένο του, το οποίο θα σερβιριστεί στην αγρυπνία – πριν από την αληθινή κηδεία μου. Τα βράδια, βγαίναμε για φαγητό στο κοντινό μας ινδικό εστιατόριο και στο αγαπημένο μας εστιατόριο με τάπας.

Θα ενθάρρυνα όσους βρίσκονται στη θέση μου, ή τους ηλικιωμένους, να δώσουν στους άλλους την ευκαιρία να τους γιορτάσουν όσο είναι ακόμα ζωντανοί. Αξίζετε να ακούσετε πόσο πολύ σας αγαπούν οι άνθρωποι πριν πεθάνετε. Νομίζω ότι αυτό πρέπει να γίνει κανόνας. Το να μιλάμε για το θάνατο είναι σχεδόν ταμπού, πράγμα που είναι κρίμα. Οι άνθρωποι προσπαθούν να αποφύγουν το θέμα, επειδή δεν θέλουν να σε στεναχωρήσουν, αλλά εμένα με απασχολεί πάντα.

Μίλε, 87 ετών: «Με έκανε να νιώσω πιο συνδεδεμένη με τους γύρω μου»

Όταν η κόρη μου πρότεινε για πρώτη φορά να κάνω μια ζωντανή κηδεία, η αντίδρασή μου ήταν: «Υπάρχει κάτι που δεν μου λες;». Είμαι σχετικά καλά στην υγεία μου, αν και δυσκολεύομαι να περπατήσω και η ακοή μου επιδεινώνεται. Μου είπε ότι θα ήταν ένας ωραίος τρόπος να γιορτάσουμε τη ζωή μου.

Πραγματοποιήσαμε τη ζωντανή κηδεία μου μια όμορφη ηλιόλουστη μέρα τον περασμένο Μάιο στον κήπο του σπιτιού μας. Η κόρη μου στόλισε τα δέντρα με κορδέλες, σκόρπισε ροδοπέταλα και λεβάντα στο έδαφος και τοποθέτησε τεράστια ξύλινα μανιτάρια για να καθίσουν τα παιδιά. Ζούμε στο Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά είμαστε Δανοί και το μεγαλύτερο μέρος της οικογένειάς μας βρίσκεται στη Δανία, οπότε ήταν μια μικρή ομάδα φίλων. Υπήρχε ένα τραπέζι διακόσμησης τούρτας για να απασχολούνται τα παιδιά, παίζαμε τους αγαπημένους μου δίσκους σε ένα παλιό γραμμόφωνο και είχαμε δανέζικα γλυκά και καφέ σερβιρισμένα σε πορσελάνες από τον γάμο μου.

Η ημέρα μου φάνηκε σαν μια ευκαιρία να μοιραστώ ιστορίες από τη ζωή μου. Συγκινήθηκα από το πόσο ενδιαφέρον έδειξαν όλοι για τις φωτογραφίες μου. Ακόμα και τα μικρότερα παιδιά έκαναν ερωτήσεις – οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες ήταν κάτι πρωτόγνωρο γι' αυτά. Η αγαπημένη στιγμή ήταν όταν ξεφύλλισα το βιβλίο μαγειρικής της μητέρας μου μαζί με τις εγγονές μου.

Η όλη περίσταση με έκανε να νιώσω πιο συνδεδεμένη με τους γύρω μου. Μερικοί άνθρωποι μπορεί να μην καταλαβαίνουν την έννοια της ζωντανής κηδείας, αλλά δεν χρειάζεται να ονομάζεται έτσι – μπορείτε να την ονομάσετε όπως θέλετε. Αυτό που αποκόμισα ήταν ότι η ζωή πρέπει να μοιράζεται. Μου έδωσε την ευκαιρία να μοιραστώ ιστορίες από τη ζωή μου, τις οποίες οι φίλοι μου δεν γνώριζαν. Ένιωσα ότι με αγαπούσαν πολύ.

Ρομπ, 33 ετών: «Αν οι άνθρωποι πρόκειται να πουν καλά πράγματα για μένα, θα προτιμούσα να τα ακούσω»

Τον Φεβρουάριο του 2021, κόλλησα COVID. Έχασα την όρεξή μου και ένιωθα κουρασμένος, σωματικά και πνευματικά. Νόμιζα ότι ήταν long COVID αλλά έβγαλα ένα άσχημο εξάνθημα, οπότε πήγα στο γιατρό για μια εξέταση αίματος. Την επόμενη μέρα μου είπαν ότι είχα λευχαιμία. H πρόγνωση ήταν δυσοίωνη.

Από τότε, μπαινοβγαίνω στο νοσοκομείο. Τον Νοέμβριο του 2022, μου είπαν ότι ήταν ανίατη. Είπαν ότι είχα μόνο εβδομάδες ή μήνες ζωής. Τότε ήταν που άρχισα να σκέφτομαι να κάνω μια ζωντανή κηδεία.

Ήθελα να πω αντίο σε όλους όσο ήμουν ακόμα μαζί τους. Οι κηδείες στις οποίες έχω πάει ήταν πάντα ζοφερές υποθέσεις. Ήθελα να κάνω κάτι πιο αισιόδοξο, όσο ήμουν εδώ για να το απολαύσω – μια γιορτή του να είσαι ζωντανός. Δεν είχα ξανακούσει για ζωντανή κηδεία. Απλά σκέφτηκα: αν οι άνθρωποι πρόκειται να πουν καλά πράγματα για μένα, θα προτιμούσα να είμαι εκεί για να τα ακούσω.

Έκανα τη ζωντανή κηδεία μου τον περασμένο Ιανουάριο στο Cattle Country στο Γκλόστερσερ, μία τοπική φάρμα – θεματικό πάρκο, όπου πήγαινα σε πολλά πάρτυ γενεθλίων όταν ήμουν παιδί. Η μέρα ήταν γιορτινή. Ήρθαν κάπου 200 άτομα – ήταν πολύ συγκινητικό να υπάρχει τόσος κόσμος εκεί.

Έμεινα έκπληκτος από τον αριθμό των αγαπημένων αναμνήσεων που είχαν οι άνθρωποι για μένα – πράγματα που είχα ξεχάσει, αλλά που ήταν σημαντικά για εκείνους. Δεν είχα συνειδητοποιήσει τον αντίκτυπο που είχα, δεν ήξερα ότι ήμουν τόσο αγαπητός.

Είχα καθετήρα και έπαιρνα μορφίνη, αλλά ήμουν αποφασισμένος να περάσω καλά. Κάποια στιγμή, αποφάσισα να ανέβω στη μεγαλύτερη τσουλήθρα του πάρκου, την Τσουλήθρα του Θανάτου. Όταν έφτασα στο τέρμα, υπήρχαν περίπου 70 άτομα που με χειροκροτούσαν.

Όταν έκανα τη ζωντανή κηδεία μου, νόμιζα ότι είχα εβδομάδες ή μήνες ζωής. Τώρα, αισθάνομαι σχεδόν ότι πρέπει να κάνω άλλη μία, επειδή έχω ζήσει πολύ περισσότερο. Θα ενθάρρυνα και άλλους με ανίατη ασθένεια να κάνουν το ίδιο. Είναι ένας ωραίος τρόπος για να πούμε αντίο. Ξέρω ότι θα κάνω μια κανονική κηδεία, αλλά ήθελα και μια χαρούμενη κηδεία στην οποία θα μπορούσα να συμμετέχω. Η συμβουλή μου σε όποιον πάσχει από ανίατη ασθένεια είναι να δημιουργείτε αναμνήσεις όσο μπορείτε.

Ο Ρομπ πέθανε τον περασμένο Νοέμβριο.