Ανάλυση CNNi: Βοήθησε η Τεχεράνη στην επίθεση της Χαμάς;
Ανανεώθηκε:
H αιφνιδιαστική επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ σόκαρε με την κλίμακα και τo σχεδιασμό της, με ειδικούς να σχολιάζουν ότι μέχρι πρότινος θα θεωρείτο αδιανόητο να εξαπολυθεί μια τέτοια επιχείρηση από τους μαχητές.
Η Χαμάς εισέβαλε διά στεριάς, θαλάσσης και αέρος, κατατροπώνοντας τις άμυνες του Ισραήλ, και σκοτώνοντας 900 και πλέον ανθρώπους -στρατιώτες και αμάχους.
Καθίσταται σαφές ότι μια τέτοια επίθεση απαιτεί πολύ προσεκτικό σχεδιασμό, με ορισμένους να διερωτώνται εάν η Χαμάς είχε τη συνδρομή μιας άλλης δύναμης και πιο συγκεκριμένα του Ιράν, πολυετούς συμμάχου της οργάνωσης.
Η Τεχεράνη, που καταδίκασε την επιχείρηση, έχει ήδη αρνηθεί οποιαδήποτε εμπλοκή.
Μάλιστα, η αποστολή του Ιράν στα Ηνωμένα Έθνη εξέδωσε ανακοίνωση χαρακτηρίζοντας την επίθεση «ξεκάθαρα αυτόνομη και αταλάντευτα ευθυγραμμισμένη με το συμφέρον του παλαιστινιακού λαού».
Ο αναπληρωτής σύμβουλος εθνικών υποθέσεων, Τζόν Φίνερ, δήλωσε τη Δευτέρα ότι οι ΗΠΑ πιστεύουν ότι το Ιράν είναι «σε γενικές γραμμές συνένοχο» για τις επιθέσεις της Χαμάς στο Ισραήλ, ωστόσο η κυβέρνηση της χώρας δεν έχει -προσώρας- «συγκεκριμένες πληροφορίες» που να ενοχοποιούν την Τεχεράνη.
«Μπορούμε να είμαστε ξεκάθαροι ότι το Ιράν είναι σε γενικές γραμμές συνένοχο για τις επιθέσεις, στηρίζοντας τη Χαμάς εδώ και δεκαετίες» δήλωσε ο Φίνερ κατά τη διάρκεια τηλεοπτικής του εμφάνισης στο «Good Morning America» του ABC.
Αναφερόταν στον εξοπλισμό, την εκπαίδευση και την οικονομική βοήθεια που έχει λάβει η Χαμάς από το Ιράν στο παρελθόν.
Και συμπλήρωσε:
«Αυτό που δεν έχουμε είναι σαφείς πληροφορίες που να δείχνουν ιρανική εμπλοκή στο σχεδιασμό ή εντολή της χώρας να πραγματοποιηθούν οι επιθέσεις των τελευταίων ημερών. Είναι κάτι που θα συνεχίσουμε να παρακολουθούμε με προσοχή».
Η συνεχώς εξελισσόμενη σχέση του Ιράν με τη Χαμάς και τους άλλους παλαιστινιακούς εταίρους της, όπως η Ισλαμική Τζιχάντ, είναι γνωστή και καλά τεκμηριωμένη.
Μάλιστα, η Ισλαμική Τζιχάντ -μια στρατιωτική οργάνωση μικρότερη από τη Χαμάς αλλά σημαντική δύναμη του παραθαλάσσιου θύλακα- έχει δημόσια δηλώσει πως θεωρεί την Τεχεράνη σύμμαχο.
Η Χαμάς, όμως, είχε μια πιο «θολή» σχέση με το Ιράν, έχοντας μάλιστα γυρίσει την πλάτη στην Τεχεράνη όταν στήριξε τον Σύρο Πρόεδρο Μπασάρ αλ Άσαντ κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου στη χώρα.
Με τον καιρό, όμως, οι διαφωνίες εξομαλύνθηκαν και η Χαμάς επικοινωνεί ανοιχτά με το Ιράν και τους παραστρατιωτικούς εταίρους του για τους στρατιωτικούς της στόχους.
Το Ισραήλ έχει δηλώσει στο παρελθόν ότι το Ιράν στηρίζει τη Χαμάς με περίπου 100 εκατομμύρια δολάρια το χρόνο.
Το 2021, το αμερικανικό Στέιτ Ντιπάρτμεντ ανακοίνωσε πως η παλαιστινιακή οργάνωση λαμβάνει οικονομική στήριξη, όπλα και εκπαίδευση από το Ιράν ενώ στις τσέπες της οργάνωσης φτάνουν και ορισμένα χρήματα από αραβικές χώρες του περσικού κόλπου.
Οι σύμμαχοι του Ιράν στην περιοχή -κυρίως η ένοπλη ομάδα Χεζμπολάχ του Λιβάνου- έχουν πολλάκις καυχηθεί ότι έχουν κοινό στρατιωτικό βηματισμό με τις παλαιστινιακές ισλαμικές οργανώσεις. Αξίζει να σημειωθεί ότι πολλές χώρες του δυτικού κόσμου αλλά και ορισμένες αραβικές θεωρούν τη Χεζμπολάχ, τη Χαμάς και την Ισλαμική Τζιχάντ τρομοκρατικές οργανώσεις.
Ο Κόμπι Μάικλ, ανώτερος ερευνητής στο του Ινστιτούτου Ερευνών Θεμάτων Εθνικής Ασφάλειας, με έδρα το Τελ Αβίβ, είπε πως πιστεύει ότι το Ιράν επιθυμεί να δημιουργήσει μια «πραγματικότητα πολέμου που θα εξαντλήσει την ισραηλινή κοινωνία, με απώτερο στόχο να εξαντλήσει τις Ένοπλες Δυνάμεις του Ισραήλ».
«Υπάρχει ένας κοινός παρονομαστής μεταξύ της στρατηγικής του Ιράν και της στρατηγικής της Χαμάς. Έτσι, το Ιράν είναι ατού για τη Χαμάς και η Χαμάς ατού για το Ιράν» ανέφερε ο Μάικλ.
Μόλις ένα μήνα πριν από την αιφνιδιαστική επίθεση, ο αναπληρωτής επικεφαλής του πολιτικού γραφείου της Χαμάς, Σαλέχ Αλ Αρούρι, και ο επικεφαλής της παλαιστινιακής Ισλαμικής Τζιχάντ Ζιάντ αλ-Ναχάλα φωτογραφήθηκαν στη Βηρυτό δίπλα στον Γενικό Γραμματέα της Χεζμπολάχ Χασάν Νασράλα.
Τον Απρίλιο, ο ανώτερος πολιτικός ηγέτης της Χαμάς, Ισμαήλ Χανίγια, επισκέφτηκε την πρωτεύουσα του Λιβάνου για συναντήσεις με τον Νασράλα.
Το πώς ο Χανίγια, που κατοικεί στη Γάζα, κατάφερε να σπάσει τον αποκλεισμό και να φτάσει στο Λίβανο παραμένει ασαφές.
Σε πρόσφατες τηλεοπτικές ομιλίες του, ο Νασράλα μίλησε για τους στρατηγικούς στόχους της οργάνωσής του και αυτούς των Παλαιστίνιων εταίρων τους.
Έχει, μάλιστα, αρνηθεί πολλάκις να διευρύνει τους κανόνες εμπλοκής της Χεζμπολάχ με το Ισραήλ, κάτι που αντικατοπτρίζει την συνεχώς εξελισσόμενη συμμαχία με τις παλαιστινιακές ομάδες.
Τύποις, το Λίβανο και το Ισραήλ βρίσκονται σε κατάσταση πολέμου. Η Χεζμπολάχ κατέχει θύλακα στα νότια της χώρας, που συνορεύει με το Ισραήλ. Το 2006 ξέσπασε πόλεμος μεταξύ των δύο χωρών που άφησε πίσω του 1.100 νεκρούς στο Λίβανο και πάνω από 200 στο Ισραήλ.
Έκτοτε, η ανταλλαγή πυρών μεταξύ των δύο πλευρών είναι εξαιρετικά σπάνιες, με τη Χεζμπολάχ να απειλεί, ωστόσο, τακτικά να πλήξει το Ισραήλ με ρουκέτες και πυραύλους εάν το Ισραήλ επιτεθεί στα εδάφη του Λιβάνου.
Τους τελευταίους μήνες, ωστόσο, η ρητορική αυτή έχει αρχίσει να αλλάζει, με τον Νασράλα να υπόσχεται να βοηθήσει τους Παλαιστίνιους εάν τα ισραηλινά στρατεύματα επιτεθούν σε «χριστιανικούς και μουσουλμανικούς ιερούς τόπους στην Ιερουσαλήμ».
Οι ΗΠΑ και το Ισραήλ πιστεύουν ότι η Χεζμπολάχ έχει στην κατοχή της κατευθυνόμενα βλήματα.
Και τα τελευταία χρόνια, ο Νασράλα έχει δηλώσει ότι η στρατιωτική ομάδα θα μπορούσε να καλέσει 100.000 έφεδρους σε περίπτωση πολέμου.
Μια εξελισσόμενη συμμαχία
Η Χαμάς και το Ιράν δεν υπήρξαν, όπως προαναφέρθηκε, πάντα ευθυγραμμισμένες.
Ο συριακός εμφύλιος έφερε αντιμέτωπους τον Άσαντ και τους συμμάχους του, ως επί το πλείστον μέλη του μειονοτικού κλάδου των Αλαουιτών και των Σιιτών του Ισλάμ, εναντίον ενός κινήματος της αντιπολίτευσης που αποτελείται κυρίως από Σουνίτες Μουσουλμάνους - τον κυρίαρχο μουσουλμανικό κλάδο.
Η Χαμάς είναι μια σουνιτική οργάνωση, ενώ ο λεγόμενος άξονας αντίστασης του Ιράν είναι σε μεγάλο βαθμό Σιίτες.
Το ρήγμα διατηρήθηκε για αρκετά χρόνια, αλλά οι σχέσεις άρχισαν να εξομαλύνονται όταν οι σχέσεις της Συρίας με τις ισχυρές αραβικές χώρες, όπως η Σαουδική Αραβία και τα ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, άρχισαν να επιστρέφουν στην κανονικότητα τα τελευταία χρόνια.
Με το τέλος των πολέμων μεταξύ Σιιτών-Σουνιτών που συγκλόνισαν το Ιράκ, την Υεμένη και τη Συρία, η ελίτ δύναμη του Ιράν, οι Φρουροί της Επανάστασης, έχουν έκτοτε στρέψει το ενδιαφέρον της στο Ισραήλ.
Οι συμμαχίες της Τεχεράνης με ηγετικές φυσιογνωμίες των παλαιστίνιων ισλαμιστών φαίνεται να αποτελούν κεντρικό στοιχείο της στρατηγικής των Φρουρών της Επανάστασης, αν και οι λεπτομέρειες παραμένουν ασαφείς.
«Η ερώτηση όλων τώρα είναι, τι ρόλο έπαιξε το Ιράν; Δεν ξέρουμε» λέει ο Khaled Elgindy, ανώτερος ερευνητής του Ινστιτούτου Μέσης Ανατολής στην Ουάσινγκτον.
«Το Ιράν έχει υπάρξει ξεκάθαρα υποστηρικτής της Χαμάς οικονομικά, υλικά και πολιτικά. Αλλά δεν ξέρουμε σε ποιο βαθμό το Ιράν ενεπλάκη στο λογιστικό σκέλος της επιχείρησης αυτής ή τι είδους λογιστική στήριξη έδωσε στην επιχείρηση της 7ης Οκτωβρίου» είπε επίσης ο ίδιος.
Και συνέχισε:
«Δεν νομίζω να το ξέρει κανείς αυτό. Όλες οι υπηρεσίες ασφαλείας αιφνιδιάστηκαν (σ.σ. από την επίθεση), μεταξύ των οποίων και η ισραηλινή».
Το εάν το Ιράν είχε συμμετοχή στην επιχείρηση έχει ιδιαίτερη σημασία γιατί ενδεχομένως να έχει και άλλες συνέπειες όσο συνεχίζεται ο πόλεμος που ξέσπασε το Σάββατο.
Σε περίπτωση, δηλαδή, που το Ιράν και οι παραστρατιωτικοί σύμμαχοί του στο Λίβανο βοήθησαν στο σχεδιασμό της επιχείρησης, τότε αυτό ενδεχομένως να σημαίνει ότι η Χαμάς θα έχει εκτεταμένη στήριξη από το Ιράν καθώς συνεχίζεται η σύγκρουση.
Παρόλα αυτά, είναι ξεκάθαρο ότι η συμμαχία των Παλαιστινίων με το Ιράν ενδυναμώνεται συνεχώς και μπορεί να προκαλέσει αναταράξεις στην περιοχή.
Την ώρα που ο πόλεμος στη Γάζα και το νότο συνεχίζεται και ενώ έχουν σκοτωθεί εκατοντάδες Παλαιστίνιοι από τους βομβαρδισμούς, το Ισραήλ έχει ενισχύσει τα στρατεύματά του στα νότια σύνορά του όπου ο ισχυρότερος σύμμαχος του Ιράν, η Χεζμπολάχ, θα μπορούσε να εισβάλλει -με δραματικές συνέπειες.