Σύνοδος ΝΑΤΟ: Το παρασκήνιο, τα ανατολίτικα παζάρια Ερντογάν και τα στρατόπεδα

Και παρότι στην Ελλάδα το ενδιαφέρον επικεντρώθηκε στο ανατολίτικο παζάρι του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν με την Ουάσινγκτον και τα άλλα μέλη της συμμαχίας για την απόκτηση των μαχητικών F-16, η παγκόσμια πολιτική σκηνή αναμένει με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τις συζητήσεις αναφορικά με την ένταξη της Ουκρανίας.

Θα προχωρήσουν άραγε οι σύμμαχοι σε απτές διαβεβαιώσεις ή θα μεταθέσουν για ακόμη μια φορά τις αποφάσεις για μεταγενέστερο χρόνο;

Τι θα συζητηθεί στο Βίλνιους

• Η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ: Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι αναμένεται να φτάσει στο Βίλνιους με ένα μήνυμα: ότι είναι ώρα το ΝΑΤΟ να μπει στον πόλεμο στην Ουκρανία. Το Κίεβο και οι ανατολικοί του σύμμαχοι ζητούν ξεκάθαρο «οδικό χάρτη», ωστόσο Ουάσινγκτον και Βερολίνο διστάζουν να δώσουν ξεκάθαρες εγγυήσεις. Έχουν υποσχεθεί μόνο ότι η Ουκρανία θα γίνει κάποτε μέλος της συμμαχίας, χωρίς να παραθέτουν συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα.

• Εγγυήσεις ασφάλειας: Ως πρελούδιο της ενταξιακής διαδικασίας, οι ΗΠΑ, η Βρετανία, η Γερμανία και η Γαλλία σκέφτονται το ενδεχόμενο να υπάρξουν κάποιες μακροπρόθεσμες εγγυήσεις ασφάλειας προς την Ουκρανία, με στόχο να μπορεί να υπερασπιστεί τον εαυτό της. Ωστόσο, διπλωματικές πηγές τόνιζαν πως τέτοιες εγγυήσεις δεν προβλέπονται από το καταστατικό του ΝΑΤΟ και έτσι θα πρέπει να γίνουν «κάτω από το τραπέζι». Η συμφωνία αυτή ενδεχομένως να θυμίζει αυτή μεταξύ των ΗΠΑ και του Ισραήλ, βάσει της οποίας η Ουάσινγκτον πληρώνει αρκετά δισεκατομμύρια δολάρια για τη στρατιωτική βοήθεια του κράτους κάθε χρόνο.

• Η ένταξη της Σουηδίας: Οι προβολείς θα είναι και πάλι πάνω στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος μπλόκαρε την ένταηη της Σουηδίας στη βορειοατλαντική συμμαχία. Ωστόσο, το βράδυ της Δευτέρας (10/7) ο γ.γ. της συμμαχίας Γενς Στόλντενμπεργκ ανακοίνωσε πως ο Τούρκος πρόεδρος θα ανάψει το «πράσινο φως».

• Στρατιωτικές δαπάνες: Μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014, τα μέλη του ΝΑΤΟ δεσμεύτηκαν να δαπανήσουν το 2% του ΑΕΠ τους για στρατιωτικές δαπάνες μέχρι το 2024. Μόλις 11 από 31 μέλη της συμμαχίας αναμένεται να επιτύχουν αυτό το στόχο φέτος, με τον γ.γ. Γενς Στόλτενμπεργκ να δηλώνει αισιόδοξος ότι την επόμενη χρονιά ο αριθμός αυτός θα αυξηθεί σημαντικά. Ωστόσο, παραμένουν σημαντικά ερωτήματα αναφορικά με τα χρονοδιαγράμματα των κρατών – μελών.

• Στρατηγικά σχέδια: Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έχει αναγκάσει το ΝΑΤΟ να αξιολογήσει τα αμυντικά της συστήματα στα ανατολικά. Οι ηγέτες της συμμαχίας έχουν δημιουργήσει νέα περιφερειακά σχέδια, βάσει των καινούργιων γεωστρατηγικών αναγκών. Διπλωμάτες υποστηρίζουν ότι η Τουρκία έχει θέσει εμπόδια αλλά αναμένεται να ανάψει το «πράσινο φως» στη Σύνοδο.

Τα τρία στρατόπεδα για την Ουκρανία

To Euractiv μεταδίδει ότι οι ηγέτες του ΝΑΤΟ αναμένεται να εγκρίνουν το «ουκρανικό πακέτο», που θα περιλαμβάνει και τη δημιουργία του Συμβουλίου ΝΑΤΟ – Ουκρανίας (NUC).

Σε περίπτωση που η πληροφορία αυτή επιβεβαιωθεί, πρόκειται για μια σημαντική εξέλιξη και αναβάθμιση για την Ουκρανία. Και αυτό γιατί τα κράτη – μέλη του ΝΑΤΟ και το Κίεβο θα καθίσουν ως ίσοι στο ίδιο τραπέζι. Η πρώτη συνάντηση αναμένεται να πραγματοποιηθεί στο Βίλνιους.

Το εάν η Ουκρανία θα λάβει μια πιο ξεκάθαρη δέσμευση για το πότε θα γίνει μέλος της συμμαχίας παραμένει ασαφές.

Και αυτό γιατί δεν συμφωνούν όλα τα κράτη - μέλη.

Υπάρχουν τρία στρατόπεδα:

• Οι ανατολικοί -μεταξύ των οποίων η Εσθονία, η Λιθουανία, η Λετονία, η Πολωνία, η Τσεχία, η Σλοβακία, η Ρουμανία και η Βουλγαρία- ζητούν ο «οδικός χάρτης» για την ένταξη της χώρας να είναι… χαλαρός, ώστε οι αποφάσεις να παραμείνουν στα χέρια των ηγετών.

• ΗΠΑ και Γερμανία προτιμούν να αποφύγουν τις σαφείς δεσμεύσεις. Και αυτό γιατί εάν υπάρξει σαφές χρονοδιάγραμμα τότε και η διαδικασία ένταξης θα έπρεπε να είναι πιο αυστηρή.

• Το τρίτο γκρουπ συγκεντρώνει όλα τα άλλα κράτη – μέλη του ΝΑΤΟ, τα οποία βρίσκονται στη μέση ωστόσο έχουν διάφορες απόψεις επί του ζητήματος.

Το «αγκάθι Ερντογάν»

Οι ΗΠΑ εξέφραζαν τις τελευταίες ώρες συγκρατημένη αισιοδοξία για την έκβαση των συζητήσεων στο Βίλνιους -κάτι που τελικώς επιβεβαιώθηκε και μέσω των ανακοινώσεων Στόλτενμπεργκ.

Η Ουάσινγκτον άσκησε τις τελευταίες ημέρες σφοδρές πιέσεις στην Άγκυρα, με αξιωματούχους των δύο πλευρών να βρίσκονται σε συνεχή επικοινωνία για να επιλυθούν και τα τελευταία ανοιχτά ζητήματα.

Ενδεικτικό είναι ότι οι υπουργοί Εξωτερικών Τουρκίας - ΗΠΑ, Χακάν Φιντάν και Άντονι Μπλίνκεν, συζήτησαν ξανά τη Δευτέρα για τη διεύρευνση του ΝΑΤΟ.

Στο περιθώριο της Συνόδου του ΝΑΤΟ την Τρίτη αναμένεται να συναντηθούν και οι Τζο Μπάιντεν και Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Ο Ράιαν Μπολ, αναλυτής εξειδικευμένος σε θέματα Μέσης Ανατολής και Νότιας Αφρικής, μιλώντας στο CNBC, εμφανίστηκε διχασχμένος αναφορικά με το εάν ο Τούρκος πρόεδρος θα ήρε τελικώς το βέτο της Τουρκίας για την ένταξη της Σουηδίας.

Τόνιζε, μάλιστα, χαρακτηριστικά, πως το σενάριο ο Ερντογάν να «συνεχίσει τα παιχνίδια του» είναι ρεαλιστικό.

Η τοποθέτηση αυτή φαίνεται ότι επιβεβαιώθηκε -τουλάχιστον εν μέρει-, τη Δευτέρα 10 Ιουλίου, όταν ο Τούρκος πρόεδρος συνέδεσε κατά τη διάρκεια των δηλώσεών του την ένταξη της χώρας του στην Ε.Ε. με το «πράσινο φως» στην είσοδο της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.

Μιλώντας κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στο αεροδρόμιο Ατατούρκ πριν από την αναχώρησή του για το Βίλνιους, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έθεσε δύο νέους όρους στο… ανατολίτικο παζάρι του με το ΝΑΤΟ.

Πρώτος και σημαντικότερος, η άσκηση πίεσης από πλευράς του ΝΑΤΟ στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) με στόχο το σχεδιασμό ενός «μονοπατιού» που θα επιτρέψει την ένταξη της Τουρκίας στο μπλοκ.

Παράλληλα, ο Τούρκος πρόεδρος τόνισε πως κατά τη διάρκεια της συνάντησης των ηγετών του ΝΑΤΟ θα καλέσει όλες τις χώρες που έχουν θέσει σε ισχύ κυρώσεις σε βάρος της Τουρκίας να της άρουν.

Τα αιτήματα του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν φαίνεται ότι βρήκαν ευήκοα ώτα.

Παρότι αρχικά ΝΑΤΟ και Ε.Ε. έσπευσαν να αποσυνδέσουν τα δύο θέματα, λέγοντας ότι η ένταξη της Τουρκίας στο μπλοκ και της Σουηδίας στη βορειοατλαντική συμμαχία δεν μπορούν να σχετιστούν, αργά το βράδυ της Δευτέρας -και μετά την ανακοίνωση του «ναι» του Ερντογάν- έγινε γνωστό πως επανεκκινούν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Τουρκία.