Ο Αλεξάντρ Ντεσπλά στο CNN Greece: «Θέλω να γράψω μουσική για ελληνική ταινία»

Ο Αλεξάντρ Ντεσπλά θεωρείται από τους καλύτερους συνθέτες κινηματογραφικής μουσικής όλων των εποχών. Μετρά δεκάδες βραβεία, υποψηφιότητες και συνεργασίες με σπουδαίους σκηνοθέτες. Έχει τιμηθεί με Όσκαρ Πρωτότυπης Μουσικής για τις ταινίες «Shape of Water» του Γκιγιέρμο Ντελ Τόρο και «The Grand Budapest Hotel» του Γουές Άντερσον. Με καταγωγή από την Ελλάδα, έχει αποκτήσει ελληνικές συνήθειες από μικρός, λατρεύει την χωριάτικη σαλάτα και δεν παραλείπει να επισκέπτεται συχνά τη χώρα μας όπου διατηρεί και δικό του σπίτι.

Παρά τις διεθνείς και σπουδαίες διακρίσεις του, παραμένει ένας σεμνός δημιουργός που θέλει απλά να γράφει καλές μουσικές και να έχει όμορφες συνεργασίες. Ένα από τα μεγάλα του παράπονα είναι πως εκτός από τον Κώστα Γαβρά, κανείς Έλληνας σκηνοθέτης δεν του έχει κάνει πρόταση να συνεργαστούν σε κάποια ταινία. Παράλληλα, θυμάται τη στιγμή που αποφάσισε να γίνει συνθέτης κινηματογραφικής μουσικής, αποκαλύπτει τα αγαπημένα του κινηματογραφικά scores, τους συνθέτες που τον ενέπνευσαν αλλά και το πιο δύσκολο κινηματογραφικό είδος για εκείνον.

Αυτό τον καιρό γράφει τη μουσική για την καινούρια ταινία Lee, όπως και για την επόμενη ταινία του καλού του φίλου, Τζορτζ Κλούνεϊ.

Ο παγκοσμίου φήμης συνθέτης θα διευθύνει την Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΡΤ σε μια συναυλία που θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 1 Ιουλίου 2023, στο Ηρώδειο και θα περιλαμβάνει τις σημαντικότερες συνθέσεις του για τον κινηματογράφο.

Με αφορμή την επικείμενη συναυλία του, ο Αλεξάντρ Ντεσπλά μίλησε στο CNN Greece ξεκινώντας και κλείνοντας την κουβέντα με χαιρετισμό στα ελληνικά...

Η σχέση σας με την Ελλάδα είναι γνωστή, καθώς η μητέρα σας είναι Ελληνίδα. Ποιες είναι λοιπόν οι ελληνικές σας συνήθειες και ποιο το πρώτο πράγμα που κάνετε κάθε φορά που επιστρέφετε στην Ελλάδα.

Έχω δυνατό δεσμό με την Ελλάδα, καθώς κατάγομαι από την Ελλάδα, από την πλευρά της μητέρας μου. Έτσι, αναπόφευκτα από μικρός έχω αποκτήσει και ελληνικές συνήθειες. Στο στούντιο μου έχω ελληνικά παραδοσιακά όργανα. Μάλιστα, επειδή περνάω πολλές ώρες εκεί μέσα, μου αρέσει να απολαμβάνω χωριάτικη σαλάτα με ελαιόλαδο και φέτα κάτι που πάντα τρώω κάθε φορά που επισκέπτομαι την Ελλάδα. Γενικά αγοράζω αρκετά ελληνικά προϊόντα, μου αρέσει το ελληνικό φαγητό.

Οπότε θα μπορούσαμε να πούμε ότι νιώθετε και Έλληνας.

Σίγουρα! Είμαι Έλληνας κατά το ήμισυ και ναι έτσι νιώθω. Από τότε που γεννήθηκα, από τότε που θυμάμαι, πάντα το ένιωθα λόγω της μητέρας μου και είναι κάτι που το λέω δημόσια.

Ποια τα συναίσθημά σας για τη συναυλία σας στο Ηρώδειο, ένα όνειρο για πολλούς καλλιτέχνες. Εσείς έχετε βρεθεί ξανά στη σκηνή του.

Από μικρός, σε κάθε επίσκεψή μου στην Ελλάδα πήγαινα στην Ακρόπολη να δω τον Παρθενώνα, μου άρεσε να περπατάω στα γραφικά σοκάκια της Πλάκας. Και πάντα χάζευα από ψηλά το Ηρώδειο. Ναι, είναι ένα όνειρο ζωής για κάθε καλλιτέχνη. Έχει μια μοναδική ενέργεια, ξεχωριστή που δεν θυμάσαι να την έχεις συναντήσει αλλού, η ατμόσφαιρα που δημιουργείται είναι μοναδική, παίζεις και βλέπεις την Ακρόπολη ακριβώς από πάνω. Είναι πολύ μεγάλη μου τιμή που θα παίξω ξανά στο Ηρώδειο και είμαι ευγνώμων.

Έχετε γράψει δεκάδες μουσικά θέματα για τον κινηματογράφο. Έχετε κερδίσει δύο βραβεία Όσκαρ Πρωτότυπης Μουσικής όπως και πολλά και σημαντικά βραβεία. Ποιες από αυτές τις μουσικές είναι πιο προσωπικές για εσάς;

Όλες τις νιώθω προσωπικές, γιατί όλες προέρχονται από το μυαλό μου, από την καρδιά μου, είναι κομμάτι του εαυτού μου. Κάθε μία μελωδία είναι ξεχωριστή και έχει κάτι δικό μου, κάτι από την ταυτότητά μου. Η μουσική εκφράζει τις επιθυμίες σου, δεν λέει ψέματα και η κάθε μουσική που γράφω είναι κομμάτι μου. Πρέπει επίσης να σας αποκαλύψω ότι ποτέ δεν ακούω τη δική μου μουσική. Όταν διευθύνω ένα μουσικό σύνολο σε μια συναυλία, ακούω τις μελωδίες μου και τότε θυμάμαι πως «Ω ναι, έχω γράψει και αυτό και εκείνο». Δεν κοιτάω πίσω, είναι ένα κομμάτι από παρελθόν που έχει γράψει τη δική του ιστορία. Έχει όλη την προσοχή μου και την ενέργειά μου όταν το έγραφα.

Θυμάστε τη στιγμή που αποφασίσατε να γίνετε συνθέτης και μάλιστα κινηματογραφικής μουσικής;

Ήταν στην εφηβεία μου, όταν ερωτεύτηκα τις ταινίες που έβλεπα, όταν με μάγεψε η μεγάλη οθόνη, η σκοτεινή αίθουσα. Θυμάμαι τον ενθουσιασμό μου, τη χαρά που με είχε κατακλύσει! Ήξερα ότι συνέβαινε κάτι ξεχωριστό μέσα μου, κάτι που θα άλλαζε τα πάντα, κάτι που είχε να κάνει με τον εσώτερο εαυτό μου και που θα με συντρόφευε για πάντα. Θυμάμαι να βλέπω το Star Wars και να με μαγεύει η μουσική του, να μαγεύομαι από τις καταπληκτικές μουσικές του Τζον Γουίλιαμς, όπως στο Indiana Jones, και άλλες μουσικές σε ταινίες της 20^th Century. Εκπληκτικές μουσικές που με επηρέασαν, που μου έδειξαν το δρόμο που θέλω πραγματικά να ακολουθήσω.

Υπάρχει κάποια κινηματογραφική μελωδία που αγαπάτε περισσότερο από κάθε άλλη;

Ναι, υπάρχουν πολλές τέτοιες. Θα μπορούσα να πω τη μουσική του ΕΤ, φυσικά τη μουσική του Μάνου Χατζιδάκι στην ταινία America America του Ελία Καζάν. Eπίσης το Amarcord του Φελίνι, το Vertigo του Χίτσκοκ, υπάρχουν πολλές.

Έχετε ζηλέψει κινηματογραφικά μουσικά θέματα άλλων δημιουργών;

Δεν θα μπορούσα να πω ότι έχω ζηλέψει, μου αρέσει να ακούω υπέροχα μουσικά θέματα σε μια ταινία. Πάντα θαυμάζω μια καλή μουσική, χαίρομαι και μου δημιουργούνται όμορφα συναισθήματα. Χαίρομαι για το σκηνοθέτη και για τον συνθέτη που μπόρεσαν να «ντύσουν» την ιστορία τους με μια εκπληκτική μουσική. Αυτό είναι το ζητούμενο. Τέτοιες μουσικές με έκαναν να θελήσω να γίνω συνθέτης κινηματογραφικής μουσικής.

Υπάρχει διαφορά ανάμεσα στον συνθέτη ενός τραγουδιού, μιας μελωδίας, και στον συνθέτη που γράφει μουσική για σινεμά και ταινίες;

Ναι, βέβαια υπάρχει. Όταν γράφεις μια μουσική γενικά είσαι μόνο εσύ με τον εαυτό σου, ούτε καν ο μαέστρος. Όταν γράφεις μουσική για τον κινηματογράφο είσαι μέρος ενός πρότζεκτ, ενός συνόλου ανθρώπων. Πρέπει να συνεργαστείς πρώτα από όλα με τον σκηνοθέτη, να δημιουργήσεις μια ταιριαστή μελωδία στη σκηνή που έχει φανταστεί στο μυαλό του, να ανταποκρίνεται σε αυτό που έχει σκεφτεί. Να συζητήσεις μαζί του, να κάνεις αλλαγές αν χρειαστεί για να ταιριάξει στο πρότζεκτ. Όταν γράφεις μουσική για ταινία, ηχογραφείς μουσική δεν παίζεις. Εγώ αυτό κάνω, ηχογραφώ για να την ακούσει ο παραγωγός, ο σκηνοθέτης και να αποφασίσει αν του κάνει. Και μετά, στέκεσαι ως διευθυντής ορχήστρας μπροστά σε μουσικούς για να παίξεις το score. Στους συντελεστές, στο κοινό. Τη μοιράζεσαι με μια ομάδα ανθρώπων με τελείως διαφορετικό τρόπο, οπότε ναι έχει σημαντικές διαφορές, είναι άλλο αντικείμενο, άλλο σύμπαν.

Πώς αντιδράτε αν μια μουσική σας ιδέα και πρόταση δεν αρέσει στον σκηνοθέτη και διαφωνεί μαζί σας;

Όταν συνεργάζεσαι σε ένα κινηματογραφικό φιλμ, οφείλεις να ακολουθείς το κάθε βήμα, οφείλεις να ακούς τον σκηνοθέτη, τις οδηγίες του, τι έχει σκεφτεί και θέλει και να κάνετε βήματα ο ένας προς τον άλλον ώστε να βρεθεί η χρυσή τομή. Ανταλλάσσεις ιδέες με τον σκηνοθέτη, του προτείνεις πράγματα και ακούς τι έχει να σου πει, είναι ένα δημιουργικό πάρε-δώσε. Μαθαίνεις να ακούς αλλά και να λες το λάθος και το σωστό, να το επεξεργάζεσαι, και το επόμενο πρωί να δουλεύετε μαζί για το καλό της ταινίας, για ένα αποτέλεσμα καλό. Όμως φροντίζω πάντα να θέτω τα όριά μου. Σωστό ή λάθος, αυτό κάνω. Και τις περισσότερες φορές δουλεύει. Αν οι γνώμες απέχουν τόσο πολύ και δεν μπορείς να συναντηθείς πουθενά με έναν σκηνοθέτη και συζητάς τα ίδια και τα ίδια, τότε είναι καλύτερα να μην συνεργαστείς μαζί του, γιατί απλώς αντιλαμβάνεστε τα πράγματα διαφορετικά. Υπάρχουν σκηνοθέτες που συνεργάζομαι ξανά και ξανά μαζί τους γιατί κινούμαστε στο ίδιο μήκος κύματος. Όπως είναι για παράδειγμα οι Γουές Άντερσον, Γκιγιέρμο Ντελ Τόρο, Τζορτζ Κλούνεϊ και άλλοι. Έχουμε βρει έναν τρόπο να δουλεύουμε μαζί που πετυχαίνει, επειδή είμαι πρόθυμος και έτοιμος να ακούσω αλλά το ίδιο κι εκείνοι.

Οπότε υπάρχουν και δύσκολοι σκηνοθέτες με τους οποίους η συνεργασία δεν είναι και ό,τι πιο εύκολο.

Ναι φυσικά, αλίμονο. Είμαστε καλλιτέχνες, πρέπει να υλοποιήσουμε ένα όραμα και αυτό δεν είναι πάντα εύκολο, αυτή η συνδιάλεξη δεν είναι πάντα εύκολο να επιτύχει. Κάποιες φορές οι συνεργασίες είναι εκπληκτικές, οι μουσικές είναι φανταστικές, και κάποιες άλλες φορές δεν το απολαμβάνεις και τόσο πολύ τελικά.

Ποιο κινηματογραφικό είδος θεωρείτε ότι είναι πιο δύσκολο ή περίπλοκο για εσάς ώστε να γράψετε μουσική;

Αναμφισβήτητα είναι η κωμωδία! Ο λόγος είναι πως πρέπει να γράψεις μουσική για μια κωμική ιστορία αλλά να μην φανεί ανόητη! Αυτό πραγματικά μπορεί να είναι και παγίδα, πρέπει να την αποφύγεις περίτεχνα.

Τον τελευταίο καιρό συζητάμε πολύ για την τεχνητή νοημοσύνη και το ChatGPT ακόμα και στη μουσική. Σας απασχολεί, σας προβληματίζει ως δημιουργό;

Είναι κάτι που θα μας απασχολήσει αρκετά όντως και κανείς δεν ξέρει πώς μπορεί να εξελιχθεί σε δημιουργικό επίπεδο… Αυτό που μπορώ να πω είναι ότι από την αρχή της ανθρωπότητας η μουσική προερχόταν από την ψυχή και εξέφραζε το συναίσθημα του ανθρώπου. Η τεχνητή νοημοσύνη -ακόμα τουλάχιστον- δεν έχει συναισθήματα. Μπορεί να μιμηθεί, αλλά πόσο βαθιά μπορεί να αγγίξει την πραγματική δημιουργία;

Θέλω να σας ρωτήσω για έναν άλλο σπουδαίο Έλληνα συνθέτη, τον παγκόσμιο Βαγγέλη Παπαθανασίου. Τον είχατε συναντήσει;

Ναι, τον είχα συναντήσει, γνωριζόμασταν. Έχει γράψει εκπληκτική μουσική, ένας σπουδαίος δημιουργός και παραγωγός. Ήταν μαγικός. Ο Βαγγέλης ήταν μια πάρα πολύ μεγάλη και σπουδαία προσωπικότητα της παγκόσμιας μουσικής. Ήταν μια πραγματική μουσική ιδιοφυΐα! Επιδραστικός, με μια έμπνευση που μόνο ο ίδιος μπορούσε να συλλάβει. Ταλαντούχος και φωτισμένος. Μας επηρέασε όλους και μας λείπει πραγματικά.

Έχετε συνεργαστεί με τον Κώστα Γαβρά στην ταινία Adults in the Room, αλλά έχετε εκφράσει το παράπονο ότι κανείς άλλος Έλληνας σκηνοθέτης δεν σας έχει προτείνει να συνεργαστείτε.

Σωστά, αν και δεν έχω δει πολύ ελληνικό σινεμά, και δεν γνωρίζω πολλά, κανείς Έλληνας σκηνοθέτης δεν μου έχει κάνει κάποια πρόταση. Αν και θα ήθελα πολύ να γράψω μουσική για ελληνική ταινία. Πάντως μπορώ να πω ότι οι μόνοι Έλληνες σκηνοθέτες που γνωρίζω είναι ο Γιώργος Λάνθιμος που κάνει σπουδαία καριέρα στο εξωτερικό -ποιος ξέρει, μπορεί να με καλέσει κάποτε. Ο άλλος που γνωρίζω είναι ο Κώστας Γαβράς και όπως αναφέρατε έχω συνεργαστεί μαζί του στην ταινία Ενήλικοι στην Αίθουσα του 2019.

Τι θα μας παρουσιάσετε στο Ηρώδειο την 1η Ιουλίου;

Στο Ηρώδειο θα παίξω έναν συνδυασμό από τις κινηματογραφικές μουσικές που έχω γράψει, αλλά και πιο πρόσφατες, όπως τα scores που είχα γράψει για το Adults in the Room του Γαβρά, το French Despatch του Γουές Άντερσον, το Κορίτσι με το Μαργαριταρένιο Σκουλαρίκι, το Shape of Water και το Πινόκιο του Ντελ Τόρο, και άλλα. Θα υπάρχουν παλιά και καινούρια μουσικά θέματα.

Για ποια ταινία γράφετε μουσική αυτή την περίοδο;

Έχω γράψει μουσική για τη βιογραγική ταινία Lee που αναφέρεται στη ζωή της σημαντικής Αμερικανίδας φωτογράφου Lee Miller, στην οποία πρωταγωνιστούν οι Κέιτ Γουίνσλετ και Μαριόν Κοτιγιάρ. Επίσης γράφω μουσική για την καινούρια ταινία του Τζορτζ Κλούνεϊ…

Λίγα λόγια για τον Αλεξάντρ Ντεσπλά

Δύο βραβεία Όσκαρ, τρία Σεζάρ, τρία BAFTA, δύο Χρυσές Σφαίρες και δύο Γκράμι (και αντίστοιχα δεκάδες υποψηφιότητες) είναι μέχρι στιγμής η εντυπωσιακή επίσημη αποτίμηση του έργου του.

Ο Αλεξάντρ Ντεσπλά, ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους συνθέτες κινηματογραφικής μουσικής, γεννήθηκε στο Παρίσι το 1961 από Γάλλο πατέρα και Ελληνίδα μητέρα και η ενασχόλησή του με τη μουσική άρχισε από πολύ μικρή ηλικία.

Από τα τέλη της δεκαετίας του 1990 έως σήμερα έχει συνδέσει το όνομά του με τα σάουντρακ ταινιών του αμερικανικού και ευρωπαϊκού κινηματογράφου που έχουν κάνει τεράστια επιτυχία (Ο Χάρι Πότερ και οι κλήροι του θανάτου, Ξενοδοχείο Grand Budapest, Η μορφή του νερού, Η απίστευτη ιστορία του Μπέντζαμιν Μπάτον, The Twilight Saga: Νέα Σελήνη, Επιχείρηση: Argo, Zero Dark Thirty, Η βασίλισσα, Μικρές κυρίες, Ο λόγος του βασιλιά, και Το παιχνίδι της μίμησης, μεταξύ πολλών άλλων).

Πληροφορίες συναυλίας

ΠΡΟΠΩΛΗΣΗ ΕΙΣΙΤΗΡΙΩΝ

Δίκτυο Viva:Τηλεφωνικά στο 11876 και Online στο viva.gr

Φυσικά σημεία πώλησης εισιτηρίων:

Καταστήματα Nova, Public, Media Markt, Ευριπίδης, αθηνόραμα.gr, Yoleni’sκαι Viva Spot Τεχνόπολης
Κεντρικά εκδοτήρια Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου:
Διεύθυνση: Info Point Δήμου Αθηναίων στην Πλατεία Συντάγματος.
Ωράριο Λειτουργίας: Δευτέρα - Παρασκευή: 09:00 - 17:00
Τηλεφωνικό κέντρο Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου:
Ωράριο: Δευτέρα - Παρασκευή: 10:00 - 17:00 | Τηλ: 211 800 8181
ONLINE Booking Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου:www.aefestival.gr

ΤΙΜΕΣ ΕΙΣΙΤΗΡΙΩΝ ΑΝΑ ΖΩΝΗ

Άνω διάζωμα:

Ζ’ ζώνη: 30€

ΣΤ’ ζώνη: 40€

Ε’ ζώνη: 50€

Δ’ ζώνη: 60€

Κάτωδιάζωμα:

Γ’ ζώνη: 70€

Β’ ζώνη: 80€

Α’ ζώνη: 90€

Διακεκριμένη ζώνη: 100€

ΑΜΕΑ: 30€

Ώρα έναρξης στις 21.00