Σαν σήμερα 13 Ιανουαρίου: Της πατρίδας μου η σημαία έχει χρώμα γαλανό

Δεν ήταν όμως πάντα έτσι τα πράγματα.

Στην αρχή της Επανάστασης του 1821 δεν υπήρχε μόνο μία ελληνική σημαία, αλλά πολλές. Ακόμα και πριν από το 1821, στα προ-επαναστατικά κινήματα, κάθε αρχηγός είχε τη δική του πολεμική σημαία, το φλάμπουρο που σηματοδοτούσε τον αγώνα του.

Κοινή συνισταμένη των περισσότερων από αυτά ήταν ο σταυρός, καθώς κατά την Τουρκοκρατία αλλά και κατά τη διάρκεια της Επανάστασης, το θρησκευτικό σύμβολο του Χριστιανισμού ένωνε τους Έλληνες απέναντι στου Οθωμανούς κατακτητές.

Χρειάστηκε λοιπόν να φτάσουμε στο 1822, όταν και στις 13 Ιανουαρίου η A’ Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου καθιέρωσε τη γαλανόλευκη, όπως τη γνωρίζουμε σήμερα, ως επίσημο σύμβολο του επαναστατημένου γένους των Ελλήνων.

Έτσι, η σημαία με τις εννέα ρίγες και τον σταυρό αντικατέστησε σταδιακά τα επιμέρους λάβαρα, ενώνοντας το επαναστατημένο και εν συνεχεία ελεύθερο ελληνικό κράτος. Για να φτάσει στη σημερινή της μορφή πλέον το 1978 όταν -με το νόμο Νόμο 851 «Περί της Εθνικής Σημαίας, των Πολεμικών Σημαιών και του Διακριτικού Σήματος του Προέδρου της Δημοκρατίας» (ΦΕΚ 233, τ. Α/21-12-1978, σ.σ. 2250-2252) καθορίζονται τα χαρακτηριστικά της.

Συγκεκριμένα ο νόμος καθορίζει ότι η Εθνική Σημαία είναι κυανόλευκη, αποτελείται από εννέα ισοπλατείς οριζόντιες λωρίδες, πέντε κυανές και τέσσερις λευκές, με εναλλαγή των χρωματικών τόνων, έτσι ώστε η πρώτη και η τελευταία λωρίδα να είναι κυανή. Στην άνω εσωτερική γωνία μέσα σε κυανό τετράγωνο υπάρχει λευκός σταυρός, οι κεραίες του οποίου εκτείνονται στις πλευρές του τετραγώνου ενώ η αναλογία πλάτους προς το μήκος της είναι 2 προς 3.

Ο συμβολισμός της σημαίας

Και μπορεί τα χαρακτηριστικά της σημαίας να είναι πλέον δια νόμου καθορισμένα, δεν ισχύει όμως το ίδιο για τους συμβολισμούς που αυτή φέρει. Μάλιστα, συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο, καθώς υπάρχουν πολλές και διαφορετικές εκδοχές για το τι σημαίνουν τα χρώματα και οι ρίγες της γαλανόλευκης. Σύμφωνα λοιπόν με αυτές, το κυανό χρώμα συμβολίζει τον ουρανό και το λευκό τον αφρό των κυμάτων της που περιβάλλει τη χώρα μας.

Αντίστοιχα, μια άλλη εκδοχή θέλει τις οι εννέα λωρίδες της σημαίας να αντιπροσωπεύουν τις αντίστοιχες συλλαβές του «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Ή ΘΑΝΑΤΟΣ».

Μια άλλη εκδοχή, που συνδέει την ελληνική σημαία με την αρχαία Ελλάδα είναι ότι ο συνδυασμός των δύο χρωμάτων προκύπτει από τον αντίστοιχο χρωματικό συνδυασμό του πέπλου της θεάς Αθηνάς. Αντίστοιχα, αρχαιοελληνικές καταβολές έχει η εκδοχή που θέλει τις εννέα λωρίδες να συμβολίζουν τις εννέα μούσες.

Στην πιο στρατιωτική εκδοχή των αποσυμβολισμών, το λευκό συμβολίζει τη φουστανέλα των επαναστατών στην ξηρά και το κυανό τη βράκα των πολεμιστών της Επανάστασης. Αντίστοιχα, μια άλλη προσέγγιση είναι ότι προέρχεται από τη σημαία του οπλαρχηγού Ιωάννη Σταθά ενώ οι εννέα λωρίδες περιέχονταν και στην αυτοκρατορική σημαία του Νικηφόρου Φωκά, οι οποίες και διατηρήθηκαν στο οικόσημο της οικογένειας των Καλλέργηδων.

Οι κανόνες της σημαίας

Ανεξάρτητα από τον συμβολισμό και την ιστορική προσέγγιση των χαρακτηριστικών της, υπάρχουν συγκεκριμένοι κανόνες που διέπουν τη συμπεριφορά απέναντι της. Για παράδειγμα, όπως αναφέρει σε σχετικό της κείμενο η Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού, η έπαρση της σημαίας τελείται κάθε μέρα στις 08:00 και παραμένει στη θέση της μέχρι τη δύση του ηλίου.

Αντίστοιχα, στη διάρκεια των αθλητικών εκδηλώσεων παραμένει σε έπαρση, ενώ στη διάρκεια εθνικού ή θρησκευτικού πένθους, οι σημαίες κυματίζουν μεσίστιες. Όσο για τις εθνικές και τοπικές επετείους, ο σημαιοστολισμός διατηρείται και κατά τη νύχτα, εφόσον ο εορτασμός διαρκεί περισσότερες από μία ημέρες.

Στις περιπτώσεις παρελάσεων εντός Ελλάδος, εφόσον υπάρχουν και άλλες σημαίες, η ελληνική τοποθείται στο δεξιό αυτών, ενώ αν υπάρχουν λάβαρα τοποθετείται μπροστά και στο μέσο αυτών.

Επίσης, απαγορεύται να φέρει διακριτικά οργανώσεων, σωματείων ή οποιαδήποτε άλλη παράσταση αλλοιώνει το σχήμα της, να ακουμπάει στο έδαφος και να αναρτάται σε εξώστες και παράθυρα χωρίς κοντό.

Σύμφωνα δε με το άρθρο 181 του Ποινικού Κώδικα, όποιος αφαιρεί, καταστρέφει, παραμορφώνει ή ρυπαίνει την Εθνική Σημαία ή έμβλημα της κυριαρχίας του ελληνικού κράτους τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι δύο (2) ετών.

Τέλος, όταν η σημαία παλιώσει, φθαρεί η καταστραφεί, δεν καταλήγει στα απορρίμματα, αλλά αντίθετα καίγεται.

H 13η Ιανουαρίου στην Ιστορία