Drones δολοφόνοι: Τα ρομπότ μπαίνουν δυναμικά στον πόλεμο

Η προέλαση των μη επανδρωμένων αεροσκαφών επί ουκρανικού εδάφους ενδέχεται να οδηγήσει σύντομα στην κατασκευή των πρώτων, πλήρως αυτόνομων μαχητικών ρομπότ, γεγονός που θα οδηγούσε σε μια νέα εποχή, αλλά κυρίως σε μια νέα κουλτούρα πολέμου.

Σύμφωνα με το Associated Press, όσο μαίνεται ο πόλεμος στην Ουκρανία, τόσο πιθανότερη καθίσταται η χρήση drones για τον εντοπισμό, την επιλογή και την επίθεση σε στόχους χωρίς την παρέμβαση του ανθρώπινου παράγοντα.

Όπως τονίζουν στο ειδησεογραφικό πρακτορείο στρατιωτικοί αναλυτές, μαχητές και ερευνητές τεχνητής νοημοσύνης, αυτό θα σηματοδοτούσε μια επανάσταση στη στρατιωτική τεχνολογία και μάλιστα με τέτοιο αντίκτυπο, όσο είχε και η πρώτη χρήση του πολυβόλου στη σύγχρονη πολεμική Ιστορία.

Σημειώνεται πως η Ουκρανία διαθέτει ήδη ημιαυτόνομα επιθετικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη και αντι-drone όπλα, τα οποία είναι εξοπλισμένα με τεχνολογία Τεχνητής Νοημοσύνης.

Ωστόσο και η Ρωσία ισχυρίζεται πως διαθέτει αντίστοιχα όπλα, αν και σύμφωνα με το AP, κάτι τέτοιο δεν έχει αποδειχθεί μέχρι στιγμής.

Πάντως, όπως εκτιμούν οι ειδικοί, είναι καθαρά θέμα χρόνου πλέον προτού είτε η Ρωσία είτε η Ουκρανία αναπτύξουν τεχνολογίες μαχητικών ρομπότ που θα μπορούσαν να αποτελέσουν την προμετωπίδα της αναμεταξύ τους πολεμικής σύγκρουσης.

«Πολλά κράτη αναπτύσσουν την τεχνολογία αυτή. Είναι σαφές ότι δεν είναι τόσο δύσκολο», δήλωσε ο Ζάκαρι Κάλενμπορν, αναλυτής καινοτομίας όπλων στο Πανεπιστήμιο Τζορτζ Μέισον.

Το αίσθημα του αναπόφευκτου αναφορικά με την εμφάνιση αυτή της νέας τεχνολογίας επεκτείνεται πλέον και στους ακτιβιστές. Οι τελευταίοι, αν και προσπαθούν εδώ και χρόνια να απαγορεύσουν τα drones δολοφόνους, πλέον καλούνται να συμβιβαστούν με την προσπάθεια για τον περαιτέρω περιορισμό της επιθετικής χρήσης τέτοιων όπλων.

Από την πλευρά του, ο υπουργός Ψηφιακού Μετασχηματισμού της Ουκρανίας, Μικαΐλο Φεντόροφ, συμφωνεί πως τα πλήρως αυτόνομα drones δολοφόνοι «είναι ένα λογικό και αναπόφευκτο επόμενο βήμα στην ανάπτυξη νέων όπλων». Ο ίδιος δήλωσε ότι «η Ουκρανία έχει διεξαγάγει ενδελεχή επιστημονική έρευνα προς αυτή την κατεύθυνση».

«Νομίζω ότι οι δυνατότητες γι’ αυτού του είδους την τεχνολογία θα είναι μεγάλες μέσα στους επόμενους έξι μήνες», είπε χαρακτηριστικά ο κ. Φεντόροφ, σε πρόσφατη συνέντευξή του στο AP.

Ο Ουκρανός αντισυνταγματάρχης Γιάροσλαβ Χόντσαρ, συνιδρυτής της ΜΚΟ καινοτομίας για τα μαχητικά drones Aerorozvidka, δήλωσε σε πρόσφατη συνέντευξή του ότι οι ανθρώπινοι μαχητές πολέμου απλά δεν μπορούν να επεξεργαστούν πληροφορίες και να λάβουν αποφάσεις τόσο γρήγορα όσο οι μηχανές

«Οι Ουκρανοί στρατιωτικοί ηγέτες απαγορεύουν, επί του παρόντος, τη χρήση πλήρως ανεξάρτητων φονικών όπλων, αν και αυτό θα μπορούσε να αλλάξει», είπε.

«Δεν έχουμε ξεπεράσει ακόμη αυτό το όριο - και λέω "ακόμη" γιατί δεν ξέρω τι θα συμβεί στο μέλλον», δήλωσε ο Χόντσαρ, η ομάδα του οποίου έχει πρωτοστατήσει στην καινοτομία των μη επανδρωμένων αεροσκαφών στην Ουκρανία, μετατρέποντας φτηνά εμπορικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη σε φονικά όπλα.

Η Ρωσία θα μπορούσε να αποκτήσει τεχνολογίες Αυτόνομης Τεχνητής Νοημοσύνης από το Ιράν ή από αλλού. Τα μεγάλου βεληνεκούς εκρηκτικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη Shahed-136 που προμηθεύτηκε το Ιράν, έχουν παραλύσει ουκρανικούς σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής και έχουν τρομοκρατήσει τους πολίτες, αλλά δεν είναι ιδιαίτερα «έξυπνα». Το Ιράν έχει και άλλα μη επανδρωμένα αεροσκάφη στο εξελισσόμενο οπλοστάσιό του που λέει ότι διαθέτουν τεχνολογίες Τεχνητής Νοημοσύνης.

Σε τρία χρόνια θα έχει αλλάξει η φύση των πολεμικών συγκρούσεων

«Χωρίς ιδιαίτερο κόπο, η Ουκρανία θα μπορούσε να καταστήσει τα ημιαυτόνομα οπλισμένα drones της πλήρως ανεξάρτητα, ώστε να επιβιώνουν καλύτερα από τις παρεμβολές στο πεδίο της μάχης», λένε οι δυτικοί κατασκευαστές τους.

Αυτά τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη περιλαμβάνουν το αμερικανικής κατασκευής Switchblade 600 και το πολωνικό Warmate, τα οποία απαιτούν και τα δύο επί του παρόντος έναν άνθρωπο να επιλέγει στόχους μέσω ζωντανής ροής βίντεο. Η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι, όμως, εκείνη που ολοκληρώνει τη δουλειά.

«Η τεχνολογία για την επίτευξη μιας πλήρως αυτόνομης αποστολής με το Switchblade υπάρχει λίγο πολύ σήμερα», δήλωσε ο Γουαχίντ Ναγουάμπι, διευθύνων σύμβουλος της AeroVironment, της κατασκευάστριας εταιρείας του Switchblade. Αυτό θα απαιτήσει μια αλλαγή πολιτικής - για να αφαιρεθεί ο ανθρώπινος παράγοντας από τη διαδικασία λήψης αποφάσεων - που εκτιμά ότι απέχει τρία χρόνια.

Τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη μπορούν ήδη να αναγνωρίζουν στόχους όπως τα τεθωρακισμένα οχήματα, χρησιμοποιώντας καταγεγραμμένες εικόνες. Υπάρχει, όμως, διαφωνία σχετικά με το αν η τεχνολογία είναι αρκετά αξιόπιστη, ώστε να διασφαλιστεί ότι τα μηχανήματα δεν θα κάνουν λάθη και δεν θα αφαιρέσουν ζωές αμάχων.

Ρομποτικό «ντεμπούτο» στην Λιβύη

Σε κάθε περίπτωση, είτε η Ρωσία είτε η Ουκρανία προχωρούσαν σε μια επιθετική στρατηγική που θα χρησιμοποιούσε πλήρως αυτόνομα όπλα με τεχνολογία Τεχνητής Νοημοσύνης, δεν θα ήταν κάτι πρωτόγνωρο.

Μια ασαφής έκθεση του ΟΗΕ έδειξε ότι τα ρομπότ δολοφόνοι έκαναν το ντεμπούτο τους στην εσωτερική σύγκρουση της Λιβύης το 2020, όταν τουρκικής κατασκευής μη επανδρωμένα αεροσκάφη τύπου Kargu-2 σε πλήρως αυτόματη λειτουργία σκότωσαν απροσδιόριστο αριθμό μαχητών.

Ένας εκπρόσωπος της STM, του κατασκευαστή, δήλωσε ότι η έκθεση βασίζεται σε «εικασίες και μη επαληθευμένες πληροφορίες και δεν πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη». Ο ίδιος δήλωσε στο AP ότι το Kargu-2 δεν μπορεί να επιτεθεί σε έναν στόχο μέχρι ο χειριστής να του πει να το κάνει.

Η πλήρως αυτόνομη Τεχνητή Νοημοσύνη βοηθά ήδη στην υπεράσπιση της Ουκρανίας. Η Fortem Technologies με έδρα τη Γιούτα έχει προμηθεύσει τον ουκρανικό στρατό με συστήματα κυνηγιού με μη επανδρωμένα αεροσκάφη που συνδυάζουν μικρά ραντάρ και μη επανδρωμένα αεροσκάφη, τα οποία κινούνται με AI. Τα ραντάρ έχουν σχεδιαστεί για να εντοπίζουν εχθρικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη, τα οποία τα drones στη συνέχεια αχρηστεύουν, εκτοξεύοντας δίχτυα εναντίον τους - και όλα αυτά χωρίς ανθρώπινη βοήθεια.

Ο αριθμός των μη επανδρωμένων αεροσκαφών με Τεχνητή Νοημοσύνη αυξάνεται συνεχώς. Το Ισραήλ τα εξάγει εδώ και δεκαετίες. Το Harpy που σκοτώνει τα ραντάρ του μπορεί να αιωρείται πάνω από τα αντιαεροπορικά ραντάρ για έως και εννέα ώρες περιμένοντας να ενεργοποιηθούν.

Το παράδειγμα της Ρωσίας

Άλλα παραδείγματα περιλαμβάνουν το μη επανδρωμένο οπλισμένο ελικόπτερο Blowfish-3 του Πεκίνου. Η Ρωσία εργάζεται πάνω σε ένα υποβρύχιο μη επανδρωμένο σκάφος Τεχνητής Νοημοσύνης με πυρηνική κεφαλή που ονομάζεται Poseidon. Οι Ολλανδοί δοκιμάζουν επί του παρόντος ένα επίγειο ρομπότ με πολυβόλο διαμετρήματος 50 χιλιοστών.

Ο Χόντσαρ πιστεύει ότι η Ρωσία, οι επιθέσεις της οποίας κατά των Ουκρανών πολιτών καταδεικνύουν ελάχιστο σεβασμό στο Διεθνές Δίκαιο, θα είχε χρησιμοποιήσει μέχρι τώρα αυτόνομα drones δολοφόνους, αν το Κρεμλίνο τα κατείχε.

«Δεν νομίζω ότι θα είχαν ενδοιασμούς», συμφώνησε ο Άνταμ Μπαρστόσιεβιτς, αντιπρόεδρος της WB Group, η οποία κατασκευάζει το Warmate.

Η Τεχνητή Νοημοσύνη αποτελεί προτεραιότητα για τη Ρωσία. Ο πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν δήλωσε το 2017 ότι όποιος κυριαρχήσει σε αυτή την τεχνολογία, θα κυβερνήσει τον κόσμο. Σε μια ομιλία του στις 21 Δεκεμβρίου, εξέφρασε την εμπιστοσύνη του στην ικανότητα της ρωσικής βιομηχανίας όπλων να ενσωματώσει την Τεχνητή Νοημοσύνη σε πολεμικές μηχανές, τονίζοντας ότι «τα πιο αποτελεσματικά οπλικά συστήματα είναι εκείνα που λειτουργούν γρήγορα και πρακτικά σε αυτόματο τρόπο».

Ρώσοι αξιωματούχοι ισχυρίζονται ήδη ότι το μη επανδρωμένο αεροσκάφος Lancet μπορεί να λειτουργήσει με πλήρη αυτονομία.

«Δεν θα είναι εύκολο να γνωρίζουμε αν και πότε η Ρωσία ξεπερνάει αυτή τη γραμμή», δήλωσε ο Γκρέγκορι Άλεν, πρώην διευθυντής στρατηγικής και πολιτικής στο Κέντρο Τεχνητής Νοημοσύνης του Πενταγώνου.

«Η μετάβαση ενός μη επανδρωμένου αεροσκάφους από τον τηλεχειρισμό στην πλήρη αυτονομία μπορεί να μην είναι αισθητή. Μέχρι σήμερα, τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη που μπορούν να λειτουργήσουν και με τους δύο τρόπους έχουν καλύτερες επιδόσεις όταν τα πιλοτάρει άνθρωπος», δήλωσε ο Άλεν.

«Η τεχνολογία δεν είναι ιδιαίτερα περίπλοκη», δήλωσε ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνια Στιούαρτ Ράσελ, κορυφαίος ερευνητής της Τεχνητής Νοημοσύνης. Στα μέσα της δεκαετίας του 2010, οι συνάδελφοί του που ερωτήθηκαν, συμφώνησαν ότι οι μεταπτυχιακοί φοιτητές θα μπορούσαν, σε ένα μόνο εξάμηνο, να κατασκευάσουν ένα αυτόνομο drone «ικανό να βρει και να σκοτώσει ένα άτομο, ας πούμε, μέσα σε ένα κτήριο», είπε.

Απαιτούνται κανόνες, αλλά οι συνομιλίες έχουν «παγώσει»

Μια προσπάθεια να τεθούν διεθνείς βασικοί κανόνες για τα στρατιωτικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη έχει αποβεί άκαρπη μέχρι στιγμής. Εννέα χρόνια άτυπων συνομιλιών των Ηνωμένων Εθνών στη Γενεύη δεν έφεραν μεγάλη πρόοδο, με τις μεγάλες δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ρωσίας, να αντιτίθενται σε μια απαγόρευση. Η τελευταία Σύνοδος, τον Δεκέμβριο, έληξε χωρίς να έχει προγραμματιστεί νέος γύρος συνομιλιών.

Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής στην Ουάσινγκτον λένε ότι δεν θα συμφωνήσουν σε μια απαγόρευση, επειδή οι αντίπαλοι που αναπτύσσουν μη επανδρωμένα αεροσκάφη δεν μπορούν να εμπιστευτούν ότι θα τα χρησιμοποιήσουν με ηθικό τρόπο.

Ο Τόμπι Γουόλς, ένας Αυστραλός ακαδημαϊκός που, όπως και ο Ράσελ κάνει εκστρατεία κατά των ρομπότ δολοφόνων, ελπίζει να επιτευχθεί συναίνεση σε ορισμένα όρια, συμπεριλαμβανομένης της απαγόρευσης των συστημάτων που χρησιμοποιούν την αναγνώριση προσώπου και άλλα δεδομένα για την ταυτοποίηση ή την επίθεση σε άτομα ή κατηγορίες ανθρώπων.

«Αν δεν είμαστε προσεκτικοί, τα drones θα διαδοθούν πολύ πιο εύκολα από ό,τι τα πυρηνικά όπλα», δήλωσε ο Walsh, συγγραφέας του βιβλίου «Machines Behaving Badly». «Αν μπορείς να βάλεις ένα ρομπότ να σκοτώσει ένα άτομο, μπορείς να το βάλεις να σκοτώσει χίλια», υπογραμμίζει ο ίδιος.

Το παράδειγμα των ΗΠΑ και ένα επικίνδυνο σενάριο

Οι επιστήμονες ανησυχούν επίσης για την επαναχρησιμοποίηση των όπλων Τεχνητής Νοημοσύνης από τους τρομοκράτες. Σε ένα φοβερό σενάριο, ο αμερικανικός στρατός ξοδεύει εκατοντάδες εκατομμύρια για να γράψει κώδικα που θα τροφοδοτεί φονικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Στη συνέχεια ο κώδικας αυτός κλέβεται και αντιγράφεται, δίνοντας ουσιαστικά στους τρομοκράτες το ίδιο όπλο.

«Μέχρι σήμερα, το Πεντάγωνο δεν έχει ορίσει με σαφήνεια ένα αυτόνομο όπλο με Τεχνητή Νοημοσύνη ούτε έχει εγκρίνει ένα μόνο τέτοιο όπλο για χρήση από τα αμερικανικά στρατεύματα», δήλωσε ο Άλεν, ο πρώην αξιωματούχος του υπουργείου Άμυνας. Κάθε προτεινόμενο σύστημα πρέπει να εγκριθεί από τον πρόεδρο του Γενικού Επιτελείου Στρατού και δύο υφυπουργούς.

Αυτό δεν εμποδίζει την ανάπτυξη τέτοιων όπλων στις ΗΠΑ. Έργα βρίσκονται σε εξέλιξη στην Υπηρεσία Προηγμένων Αμυντικών Ερευνητικών Προγραμμάτων, σε στρατιωτικά εργαστήρια, σε ακαδημαϊκά ιδρύματα και στον ιδιωτικό τομέα.

Το Πεντάγωνο έχει δώσει έμφαση στη χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης για την ενίσχυση των ανθρώπινων πολεμιστών. Η Πολεμική Αεροπορία μελετά τρόπους για τη σύζευξη πιλότων με αεροσκάφη. Ένας υποστηρικτής της ιδέας, ο πρώην αναπληρωτής υπουργός Άμυνας Ρόμπερτ Γουόρκ, δήλωσε σε μια έκθεση τον περασμένο μήνα ότι «θα ήταν τρελό να μην πάμε σε ένα αυτόνομο σύστημα, μόλις οι τεχνολογίες Τεχνητής Νοημοσύνης ξεπεράσουν τους ανθρώπους» - ένα όριο που, όπως είπε, ξεπεράστηκε το 2015, όταν η όραση των υπολογιστών ξεπέρασε εκείνη των ανθρώπων.

Οι άνθρωποι έχουν ήδη εκτοπιστεί σε ορισμένα αμυντικά συστήματα. Η πυραυλική ασπίδα Iron Dome του Ισραήλ έχει την άδεια να ανοίγει πυρ αυτόματα, αν και λέγεται ότι παρακολουθείται από έναν άνθρωπο που μπορεί να επέμβει, εάν το σύστημα κυνηγήσει λάθος στόχο.

Πολλές χώρες και κάθε κλάδος του αμερικανικού στρατού αναπτύσσουν μη επανδρωμένα αεροσκάφη που μπορούν να επιτεθούν σε θανατηφόρα συγχρονισμένα σμήνη, σύμφωνα με τον Κάλενμπορν, τον ερευνητή του Πανεπιστημίου Τζορτζ Μέισον.

Υπό το πρίσμα αυτό, οι μελλοντικοί πόλεμοι θα γίνουν μια μάχη μέχρι το τελευταίο drone;

Αυτό προέβλεψε ο Πούτιν σε μια τηλεοπτική συνομιλία του 2017 με φοιτητές μηχανικούς:

«Όταν τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη μιας πλευράς καταστραφούν από μη επανδρωμένα αεροσκάφη μιας άλλης, δεν θα έχει άλλη επιλογή από το να παραδοθεί».

Επιμέλεια - Νοηματική απόδοση κειμένου: Χρήστος Θ. Παναγόπουλος