Σαν σήμερα: 30 Δεκεμβρίου - Τι ήταν τελικά ο Γκριγκόρι Ρασπούτιν; Τίποτε απ' όσα πιστεύουμε

Σε ένα από αυτά τα πολύ χαριτωμένα παιχνίδια της τύχης, ο Μπόμπι Φάρελ, τραγουδιστής των Boney M., ο οποίος συνήθιζε να ντύνεται σαν καρτούν του Ραπούτιν όταν τραγουδούσε την ομώνυμη τεράστια επιτυχία του συγκροτήματος, πέθανε στην Αγία Πετρούπολη στις 30 Δεκεμβρίου 2010, ακριβώς στην 94η επέτειο της δολοφονίας του Ραπούτιν στην ίδια πόλη.

Ο τραγουδιστής είχε πάει στην πόλη, είχε τραγουδήσει το τελευταίο του «ρα-ρα-Ράσπουτιν» σε ένα εταιρικό πάρτι και βρέθηκε νεκρός στο δωμάτιό του την επόμενη μέρα. Φυσικά η σύμτωση αυτή προστέθηκε σε μια σειρά από «μυστήρια» που περιβάλλουν τη ζωή και το θάνατο του πιο διαβόητου καλόγερου όλων των εποχών.

«Σκοτεινός, με μακριά και αχτένιστα μαλλιά, με μαύρη πυκνή γενειάδα, ευρύ μέτωπο, πλατιά προεξέχουσα μύτη, στιβαρό στόμα. Όμως όλη η έκφραση του προσώπου συγκεντρώνεται στα μάτια, που είναι μπλε, λαμπερά, βαθιά και σε τραβουν σα μαγνήτης. Το βλέμμα του είναι διειδυτικό και ταυτόχρονα σε χαϊδεύει, αφελές και ντροπαλό, μακρινό... Όταν αρχίζει να μιλάει, οι κόρες φορτίζονται με μαγνητισμό».

Έτσι περιέγραψε τον Ρασπούτιν ο Μορίς Παλεολόγκ (Παλαιολόγος προφανώς), Γάλλος πρέσβης στη Ρωσία εκείνη την εποχή.

Δεν ήταν ο μόνος. Όλοι όσοι έβλεπαν τον Ρασπούτιν καταλάβαιναν έκπληκτοι ότι υπήρχε κάτι διαφορετικό πάνω του. Κάποιοι τον θαύμαζαν και κάποιοι τον μισούσαν, συχνά και τα δύο ταυτόχρονα, αλλά δεν άφηνε κανέναν αδιάφορο.

Η ζωή του Ρασπούτιν περιβάλλεται από μύθους. Πόσο κοντά στην πραγματικότητα ήταν, όμως; Μπορούσε, για παράδειγμα, πράγματι να θεραπεύει; Οι ιστορικοί διχάζονται. Ο Ρασπούτιν μπήκε στο τσαρικό ανάκτορο από την πόρτα του θεραπευτή, καθώς υποτίθεται ότι βοηθούσε τον τράρεβιτς Αλεξέι, το διάδοχο του Νικόλαου Β', ο οποίος έπασχε από αιμορροφιλία, την εκφυλιστική νόσο «των βασιλέων», που εμπόδιζε το αίμα του να πήζει. Για τους αιμορροφιλικούς, κάθε μικρή πληρή μπορεί να οδηγήσει σε αιμοραγία μέχρι θανάτου.

«Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Ρασπούτιν κατείχε την τεχνική της θεραπευτικής ύπνωσης, αν και είναι αδύνατο να ορίσουμε πώς ακριβώς λειτούργησε», έγραψε ο Ρώσος ιστορικός Ίγκορρ Ζιμίν.

Η Μεγάλη Δούκισσα Όλγα Αλεξάντροβνα, αδερφή του Νικόλαου Β', έγραψε ότι το 1907, όταν ο Αλεξέι ήταν μόλις τριών, τραυμάτισε το πόδι του ενώ έπαιζε στο Τσάρσκοε Σελό, την θερινή κατοικία του Αυτοκράτορα.

«Υπήρχαν μαύροι κύκλοι γύρω από τα μάτια του, ο πόδι του ήταν αδιανόητα πρησμένο. Οι γιατροί δεν είχαν καμία απολύτως χρησιμότητα. Τότε η Άλιξ (η αυτοκράτειρα Αλεξάνδρα Φεντόροβνα) έστειλε τηλεγράφημα στον Ρασπούτιν στην Αγία Πετρούπολη. Έφτασε γύρω στα μεσάνυχτα. Εκείνη την ώρα, ήμουν ήδη στο διαμέρισμά μου και, το πρωί, η Άλιξ με κάλεσε στο δωμάτιο του Αλεξέι. Δεν πίστευα στα μάτια μου. Το νήπιο δεν ήταν μόνο ζωντανό, αλλά και υγιές. Καθόταν στο κρεβάτι, ο πυρετός έμοιαζε να είχε περάσει, δεν υπήρχε ίχνος του όγκου στο πόδι, τα μάτια του ήταν καθαρά, λαμπερά… Αργότερα, έμαθα από την Άλιξ ότι ο Ρασπούτιν δεν άγγιξε καν το παιδί. Απλώς στάθηκε στα πόδια του κρεβατιού και προσευχήθηκε».

Ο Μιχαήλ Ροτζιάνκο, Πρόεδρος της Δούμας, έγραψε: «Ο Ρασπούτιν ήταν εξαιρετικός υπνωτιστής. Νομίζω ότι είχε εξαιρετικό επιστημονικό ενδιαφέρον». Τρία ακόμη μέλη της Αυτοκρατορικής οικογένειας –η Μεγάλη Δούκισσα Ξένια Αλεξάντροβνα, η αδερφή του Νικολάου, ο σύζυγός της, Μέγας Δούκας Αλέξανδρος Μιχαήλοβιτς και ο Μέγας Δούκας Κύριλλος Βλαντιμίροβιτς– όλοι αναγνώρισαν τις θεραπευτικές ικανότητες του Ρασπούτιν στα απομνημονεύματά τους.

Ήταν εραστής της Ρωσίδας βασίλισσας;

Ο Γκριγκόρι Ρασπούτιν καταγόταν από οικογένεια αγροτών στη Σιβηρία. Ως νέος είχε ασθενική κράση και, πιθανώς για να δυναμώσει, άρχισε να κάνει προσκυνήματα σε διάφορα μοναστήρια και ιερά μέρη στη Ρωσία.

Στο χωριό της καταγωγής του στο Ποκρόβσκογιε, στην επαρχία Τομπόλσκ, έγινε διάσημος ως «άνθρωπος του Θεού». Το Νοέμβριο του 1905 τον σύστησαν κάποιοι συγγενείς τους στο Νικόλαο και την Αλεξάνδρα. Ωστόσο, σε αντίθεση με τη δημοφιλή πεποίθηση, ο Ρασπούτιν δεν ήταν συχνός επισκέπτης στο παλάτι του τσάρου.

Το 1906, ο Ρασπούτιν συναντήθηκε με τον Νικόλαο και την οικογένειά του δύο φορές. το 1907, τρεις φορές. Ο Σίντνεϊ Γκιμπς, ο οποίος από το 1908 έως το 1917 υπηρέτησε ως δάσκαλος αγγλικών στα παιδιά του Νικολάου Β', έγραψε: «Η αυτοκράτειρα πίστευε στη δικαιοσύνη του, στην πνευματική του δύναμη, πίστευε ότι η προσευχή του βοηθάει. Μόνο έτσι του συμπεριφέρθηκε. Ο Ρασπούτιν δεν επισκεπτόταν το παλάτι τόσο συχνά όσο ον καλούσαν. Κλήθηκε όταν εμφανίστηκε η ασθένεια του Αλεξέι. Τον είδα μια φορά ο ίδιος. Τον εξέλαβα ως εξής: έναν έξυπνο, πονηρό, ευγενικό άνθρωπο».

Η Αλεξάντρα Ταγκλέβα, η οποία υπηρέτησε ως νταντά για τα παιδιά του τσάρου για 17 χρόνια, έγραψε: «Είδα τον Ρασπούτιν μόνο μία φορά, όταν πήγαινε στο δωμάτιο του Αλεξέι». Ο υπηρέτης του Νικόλαου, Αλεξέι Βολκόφ έχει πει: «Έχω δει ο ίδιος τον Ρασπούτιν στο παλάτι δύο φορές. Τον υποδέχθηκαν ο Αυτοκράτορας και η Αυτοκράτειρα μαζί. Ήταν μαζί τους για περίπου είκοσι λεπτά, και την πρώτη και τη δεύτερη φορά. Δεν τον έχω δει ποτέ να πίνει τσάι μαζί τους».

Η κύρια πηγή του κουτσομπολιού για τις υποτιθέμενες σεξουαλικές σχέσεις μεταξύ του Ρασπούτιν και της Αυτοκράτειρας ήταν οι επιστολές από την Αλεξάνδρα Φεντόροβνα προς τον Ρασπούτιν. Φέρεται να τις έκλεψε από τον Ρασπούτιν ο Ιλιοντόρ Τρουφάνοφ, ένας Ορθόδοξος μοναχός που ήταν φίλος με τον Ρασπούτιν μέχρι το 1912, όταν και τσακώθηκαν.

Μετά από αυτό, ο Ιλιοντόρ έγραψε το «The Holy Imp», ένα βιβλίο στο οποίο δημοσίευσε τις επιστολές της αυτοκράτειρας και έγινε αμέσως τρομερά δημοφιλές. Τότε, όλοι νόμιζαν ότι ο Ρασπούτιν είχε κοιμηθεί με την Αυτοκράτειρα, γιατί εκείνη του έγραφε: «Πόσο κουρασμένη είμαι χωρίς εσένα. Αναπαύω την ψυχή μου μόνο όταν κάθεσαι εσύ ο δάσκαλος δίπλα μου και σου φιλώ τα χέρια και ακουμπάω το κεφάλι μου στους μακάριους ώμους σου. Τότε εύχομαι το ίδιο: να κοιμηθώ, να κοιμηθώ για πάντα στους ώμους σου, στην αγκαλιά σου».

Οι ιστορικοί ταυτίζονται στην άποψη ότι η αυτοκράτειρα θαύμαζε πραγματικά τον Ρασπούτιν σε σημείο στοργής, επειδή ήταν σε θέση να θεραπεύσει τον γιο της και να ηρεμήσει το δικό της άγχος. Αλλά ήταν αδύνατο η αυτοκράτειρα και ο Ρασπούτιν να μείνουν μαζί μόνοι τους χωρίς υπηρέτες, στο Χειμερινό Παλάτι ή αλλού. Ο Ρασπούτιν επισκεπτόταν σπάνια τα ανάκτορα και κάθε επίσκεψή του ήείναι καταγεγραμμένη. Και, γενικά, το κοινωνικό χάσμα μεταξύ ενός χωρικού και της αυτοκράτειρας ήταν πολύ ευρύ για να έχουν έστω φιλικές σχέσεις, πόσο μάλλον κάθε είδους οικειότητα.

Ο Εβγένι Μπότκιν, ο γιατρός της αυλής της Αυτοκρατορικής οικογένειας, που σκοτώθηκε μαζί τους το 1918, έγραψε:

«Αν ο Ρασπούτιν δεν υπήρχε, τότε οι αντίπαλοι της βασιλικής οικογένειας και οι οργανωτές της επανάστασης θα τον είχαν δημιουργήσει, είτε με τα κουτσομπολιά από την Άννα Βιρούμποβα (η καλύτερη φίλη και έμπιστη της αυτοκράτειρας), αν όχι η Βιρούμποβα, από εμένα, από κάποιον, δεν έχει σημασία».

Οι περισσότεροι επικριτές και μισητές του Ρασπούτιν ανήκαν σε ευγενείς κύκλους. Ήταν έξαλλοι που ένας χωρικός θα μπορούσε να είχε τέτοια εύνοια από την Αυτοκρατορική οικογένεια. Ο ίδιος ο Ρασπούτιν, δυστυχώς, έριξε λάδι στη φωτιά, επινοώντας ιστορίες για την επιρροή του. Όπως έγραψε ο ιστορικός Αλεξάντερ Μπογκάνοφ, ο Ραπούτιν δεν μπορούσε πραγματικά να κρύψει την περηφάνια του που συναναστρεφόταν την τσαρική οικογένεια.

«Έχοντας αποκτήσει πρόσβαση σε μια ζωή που δεν είχε καν υποψιαστεί ότι υπήρχε, το προσωπείο του ταπεινού ιεροκήρυκα από τη Σιβηρία κράτησε για λίγο. Σύντομα, η επικοινωνία με τους Τσάρους τον μέθυσε. Ο Ρασπούτιν άρχισε να σκέφτεται τον εαυτό του ως παντοδύναμο, του άρεσε να εντυπωσιάζει τους ανθρώπους με ιστορίες για την επιρροή του και αυτές οι αφηγήσεις περνούσαν από στόμα σε στόμα».

Το 1909, η μυστική αστυνομία της Αγίας Πετρούπολης ισχυρίστηκε ότι ο Ρασπούτιν ήταν «επαναστάτης», αλλά δεν βρήκε καμία απόδειξη για αυτό. Αργότερα την ίδια χρονιά, η αστυνομία έθεσε υπό επιτήρηση τον Ρασπούτιν, αλλά αυτό σταμάτησε με εντολή του τσάρου. Η παρακολούθηση επαναλήφθηκε το 1914, αφού μια αγρότισσα προσπάθησε να σκοτώσει τον Ραπούτιν μαχαιρώνοντάς τον.

«Φοβούμενος μήπως γίνει στόχος κακόβουλων προθέσεων μιας απαίσιας ομάδας ανθρώπων, σας δίνω εντολή να παρακολουθείτε στενά αυτήν την υπόθεση και να τον προστατεύσετε», έγραψε ο Νικόλαος Β΄ στον Υπουργό Εσωτερικών Νικολάι Μακλάκοφ.

Τα τελευταία δύο χρόνια της ζωής του Ραπούτιν, η μυστική αστυνομία προσπάθησε να βρει ο,τιδήποτε θα μπορούσε πραγματικά να τον θέσει σε κίνδυνο. «Έχω καθιερώσει διπλό έλεγχο στον Ρασπούτιν, έχω προσλάβει όλους τους οικιακούς του υπαλλήλους στο διαμέρισμά του στην Αγία Πετρούπολη ως πράκτορες, έστησα ένα φυλάκιο στο δρόμο, αγόρασα ένα ειδικό αυτοκίνητο με οδηγούς πρακτόρων για τον Ρασπούτιν και ειδικό βαγόνι υψηλής ταχύτητας με έναν πράκτορα αμαξά», είπε αργότερα ο Στέπαν Μπελέτσκι, αναπληρωτής υπουργός Εσωτερικών. «Επιπλέον, καθιερώθηκε η πιο προσεκτική παρατήρηση και έρευνα των ατόμων που επισκέπτονταν τον Ρασπούτιν, αν και δεν άρεσε σε αυτόν και στους συγγενείς του».

Παραδόξως, όλη αυτή η παρακολούθηση δεν απέδειξε τίποτε ενοχοποιητικό για τον ίδιον τον Γκριγκόρι. Στη χειρότερη περίπτωση τον είδαν μεθυσμένος (αρκετές φορές) και ήταν γνωστό ότι έκανε «πάρτι» στο διαμέρισμά του· πολλοί άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένων νεαρών γυναικών, έρχονταν κοντά του και άκουγαν το κήρυγμά του.

Κανένα όργιο, υπόγειες αιρέσεις, καμία διασύνδεση με επαναστάτες, τίποτα που θα μπορούσε πραγματικά να θέσει σε κίνδυνο την εικόνα του Ρασπούτιν, δεν ανακαλύφθηκε. Ωστόσο, οι γιατροί της εποχής ήταν αβοήθητοι, δεν γνώριζαν τη φύση της αιμορροφιλίας του Αλεξέι και δεν είχαν θεραπεία για αυτήν, ενώ ο Ρασπούτιν συνέχισε να βοηθά τον μικρό με τις υπνωτιστικές του δυνάμεις.

Τελικά, ο Γκριγκόρι Ρασπούτιν δολοφονήθηκε στην Αγία Πετρούπολη και μάλιστα στη δολοφονία ενεπλάκη και ένα μέλος της Αυτοκρατορικής Οικογένειας, ο Μέγας Δούκας Ντμίτρι Πάβλοβιτς.

Ο μικρός Αλεξέι ήταν συντετριμμένος μετά το θάνατο του Ρασπούτιν. Ο Σεργκέι Φεντόροφ, ένας άλλος γιατρός, θυμήθηκε τον τσάρεβιτς να λέει: «Δεν υπάρχουν άλλοι άγιοι τώρα! Υπήρχε ένας άγιος ο Γκριγκόρι, αλλά τον δολοφόνησαν. Τώρα, με θεραπεύουν και προσεύχονται, αλλά δεν ωφελεί. Και ο Γκριγκόρι, μου έφερνε ένα μήλο, με χτυπούσε στο σημείο που πονούσε και ένιωσα αμέσως καλύτερα…»

Όλα αυτά, βέβαια, θεραπεία ή όχι, δεν θα είχαν καμία σημασία γαι τον μικρό τσάρεβιτς, που σε λίγα χρόνια θα εκτελείτο από τους Μπολσεβίκους, αλλά τότε δεν το ήξερε ακόμη.

Σαν σήμερα: Η 30η Δεκεμβρίου στην Ιστορία

1936, Ισπανία. Ο κυβερνητικός στρατός προελαύνει εναντίον των δημοκρατικών δυνάμεων με τις ξιφολόγχες στα όπλα, στο χωριό Χουέσκα, κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου.

1945, Νιρεμβέργη. Ο Χέρμαν Γκέρινγκ συνομιλεί με Αμερικανούς αξιωματικούς κατά τη διάρκεια της δίκης της Νιρεμβέργης.

1963. Χαράσσεται η Πράσινη Γραμμή στη Λευκωσία, μετά τις διaκοινοτικές ταραχές, οριοθετώντας τη διχοτόμηση της πόλης.

1965, Λος Άντζελες. Ο ηθοποιός Στιβ ΜακΚουίν και η σύζυγός του, Νέλι, μπροστά στο σπίτι τους στο Λος Άντζελες.

1966, Γκστάαντ. Ο Γκίντερ Σακς και η σύζυγός του, Μπριζίτ Μπαρντό περπατούν στους δρόμους του φημισμένου ελβετικού θερέτρου, κατά τη διάρκεια των διακοπών των Χριστουγέννων.

1969, Γαλλία. Το Concorde 001, το πρωτότυπο του υπερηχητικού αεροσκάφους, απογειώνεται από την Τουλούζη της Γαλλίας για δοκιμαστική πτήση. Το Concorde πετάει με ταχύτητα Mach 1.53 και σε υψόμετρο 47,000 ποδιών.

1969, Τόκιο. Ο Αμερικανός δισεκατομμυριούχος Ρος Περό μιλάει στους δημοσιογράφους στο διεθνές αεροδρόμιο του Τόκιο, πριν φύγει για την Κοπενχάγη. Εκεί, θα συνεχίσει τις προσπάθειές του να πάρει άδεια από την σοβιετική κυβέρνηση να πάει στη Μόσχα και να μεταφέρει εκεί δώρα για τους Αμερικανούς αιχμαλώτους στο Βόρειο Βιετνάμ.

1972, Μανάγκουα. Οι κάτοικοι της πρωτεύουσας της Νικαράγουα βρίσκονται σε απελπιστική κατάσταση, καθώς τα πρώτα τρόφιμα φτάνουν στην πόλη μετά τον καταστροφικό σεισμό που τη χτύπησε πριν από πέντε μέρες.

1974, Ντάργουιν. Ο κυκλώνας Τρέισι έχει περάσει από το Ντάργουιν της Αυστραλίας ανήμερα τα Χριστούγεννα και έχει αφήσει πίσω του μια πόλη σε ερείπια.

1975. Λήγει η Δίκη του Πολυτεχνείου. Ιωαννίδης, Βαρνάβας και Ντερτιλής καταδικάζονται σε ισόβια. 17 κατηγορούμενοι καταδικάζονται σε ποινές φυλάκισης και κάθειρξης, ανάμεσά τους και ο δικτάτορας Γεώργιος Παπαδόπουλος. 13 αθωώνονται.

1992, Σαράγιεβο. Ένας πατέρας με το γιο του περνούν μπροστά από το πτώμα ενός αστυφύλακα στο Σαράγιεβο της Βοσνίας. Τρεις άνθρωποι σκοτώθηκαν και πέντε τραυματίστηκαν όταν οβίδα έπεσε στο δρόμο της πόλης.

1996, Πακιστάν. Χιλιάδες μουσουλμάνοι προσκυνητές είναι κυριολεκτικά κρεμασμένοι από τα τρένα που επιστρέφουν από ένα μουσουλμανικό θρησκευτικό φεστιβάλ, στο οποίο συγκεντρώθηκαν πάνω από δύο εκατομμύρια άνθρωποι.