Πανορθόδοξη Σύνοδος: Πως θα βρεθούν μαζί μετά από 1000 χρόνια όλοι οι Ορθόδοξοι

Αυτό το σπόρο καλλιέργησε ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος και με τη φαναριώτικη διπλωματία του κατάφερε να καθίσει στο ίδιο τραπέζι του διαλόγου όλες τις Ορθόδοξες Εκκλησίες. Η Πανορθόδοξη Σύνοδος ή η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος της Ορθοδόξου Εκκλησίας, που θα πραγματοποιηθεί από τις 16 έως τις 26 Ιουνίου στην Κρήτη είναι ένα ιστορικό γεγονός, όχι μόνο γιατί γίνεται μετά από 962 χρόνια από το Σχίσμα των Εκκλησιών του 1054 αλλά και κυρίως γιατί οι Ορθόδοξοι ηγέτες αντιλαμβάνονται ότι είναι περισσότερα αυτά που τους ενώνουν από αυτά που τους χωρίζουν.

Σε αυτή την Πανορθόδοξη Σύνοδο οι Προκαθήμενοι, θα δώσουν στίγμα ενότητας και ομολογία πίστεως. Σε επόμενη Πανορθόδοξη Σύνοδο, την οποία ο Οικουμενικός Πατριάρχης επιδιώκει να πραγματοποιηθεί σύντομα, η Ορθοδοξία θα αρχίσει να κάνει ουσιαστικά ανοίγματα προς την κοινωνία και μεταρρυθμίσεις.

Εικόνα απο την ιστορική συνάντηση του Οικουμενικού Πατριάρχη Αθηναγόρα με τον Πάπα Παύλο ΣΤ στα Ιεροσόλυμα. Πηγή: Θρησκευτικά (ΣΤ Δημοτικού): Ηλεκτρονικό Βιβλίο

Από τον ανατρεπτικό Αθηναγόρα στο διπλωμάτη Βαρθολομαίο

Ο Αθηναγόρας, ο παράτολμος και ανατρεπτικός Οικουμενικός Πατριάρχης ήταν ο Προκαθήμενος της Ορθοδοξίας που μετά από 525 χρονια πέρασε την «κόκκινη γραμμή» και συναντήθηκε στις 5 και 6 Ιανουαρίου 1964, με τον Πάπα Παύλο ΣΤ’ σε ουδέτερο και ιστορικό έδαφος, τα Ιεροσόλυμα.

Έκανε όμως και άλλο ένα βήμα. Δημιούργησε το υπόβαθρο για να ευδοκιμήσει η συνεργασία μεταξύ των Ορθοδόξων Εκκλησιών.

Στο μεταξύ η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, άρχισε να προσεγγίζει τα σύγχρονα προβλήματα με γοργούς ρυθμούς. Κατά τη Δεύτερη Σύνοδο του Βατικανού που πραγματοποιήθηκε στις αρχές της δεκαετίας του ‘60, με αντικείμενο τις σχέσεις μεταξύ της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας και του σύγχρονου κόσμου, έγινε ένα ουσιαστικό βήμα εξωστρέφειας όχι μόνο προς τα σύγχρονα κοινωνικά προβλήματα αλλά και προς τον «εκδημοκρατισμό» της ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας που θέλει τον Πάπα στην κορυφή της.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ/EPA/Olivier Hoslet

Η Σύνοδος αυτή «ταρακούνησε» τον Οικουμενικό Πατριάρχη Αθηναγόρα. Σύντομα συνειδητοποίησε ότι οι Ορθόδοξες Εκκλησίες αν και διέπονται από το δημοκρατικό Συνοδικό Σύστημα που ορίζει ότι όλες οι αποφάσεις λαμβάνονται συλλογικά απο τους ιεράρχες και ο προκαθήμενος είναι πρώτος μεταξύ ίσων, έχουν χάσει την παγκόσμια Συνοδικότητά τους. Αυτό ήταν και το νέο στοίχημα που έπρεπε να κερδίσει.

Το 1961 συγκρότησε Πανορθόδοξο Συνέδριο στη Ρόδο. Οι υπόλοιπες Ορθόδοξες Εκκλησίες αν και μουδιασμένες αντιμετώπισαν θετικά την προσπάθεια επανέναρξης διαλόγου μεταξύ τους. Ωστόσο, «νάρκες» σε αυτή την προσπάθεια διαλόγου (που συνέχισε και ο διάδοχος του Αθηναγόρα, ο Πατριάρχης Δημήτριος), όπως τουλάχιστον λένε εκκλησιαστικές πηγές, τοποθετούσε το Πατριαρχείο Μόσχας, που είχε δεσμούς και δίαυλο επικοινωνίας με το σοβιετικό καθεστώς.

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος με τον Πάπα Φραγκίσκο. ΠΗΓΗ:ΑΠΕ-ΜΠΕ/Osservatore Romano Press Office

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος (ο 270ός Αρχιεπίσκοπος Νέας Ρώμης και Οικουμενικός Πατριάρχης, όπως είναι ο τίτλος του), ο κατά κόσμον Δημήτριος Αρχοντώνης, από το 1991 που ανέλαβε το πηδάλιο της Ορθοδοξίας, εγκαινίασε το θεσμό των Συνάξεων των Ορθόδοξων Εκκλησιών με στόχο να σπάσει τον πάγο στις σχέσεις των Ορθοδόξων. Επίσης σε κρίσιμες καταστάσεις συγκροτούσε της Μείζονα και Υπερτελή Σύνοδο.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα ήταν η διαχείριση του προβλήματος στην Εκκλησία της Βουλγαρίας το 1998 και η κρίση στο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων που οδήγησε, τον Αύγουστο του 2005, στην απομάκρυνση του Ειρηναίου και στην εκλογή του Θεόφιλου.

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος με τον Αμερικανό Πρόεδρο Μπάρακ Ομπάνα. Πηγή: Eurokinissi/Νίκος Μαγγίνας

Μετρ της διπλωματίας και με όραμα την αποκατάσταση της επικοινωνίας μεταξύ των Ορθοδόξων Εκκλησιών ο Οικουμενικός Πατριάρχης κατάφερε να αναδείξει τα θετικά σημεία της Ορθοδοξίας και να κάμψει τα προβλήματα στις σχέσεις των Εκκλησιών.

Οι σχέσεις του Οικουμενικού Πατριαρχείου με τις Ορθόδοξες Εκκλησίες

Το όραμα της Μόσχας για την Τρίτη Ρώμη

Οι παροικούντες την Ιερουσαλήμ, γνωρίζουν τις βλέψεις της ρωσικής Εκκλησίας να αναλάβει τα ηνία της Ορθοδοξίας και να αναδειχθεί η Μόσχα, σε Τρίτη Ρώμη.

Στιγμιότυπο από την επίσκεψη του Οικουμενικού Πατριάρχη στο Πατριαρχείο Μόσχας. Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ/Dmitry Astakhovria

Πρόκειται για ένα από τα βασικά δόγματα της «εξωτερικής πολιτικής» της ρωσικής εκκλησίας, που κρατά από το 15ο αιώνα όταν ο Τσάρος Ιβάν Γ, ο οποίος είχε παντρευτεί τη Ζωή Σοφία Παλαιολογίνα, ανιψιά του τελευταίου Αυτοκράτορα του Βυζαντίου Κωνσταντίνου ΙΑ' Παλαιολόγου, θεωρούσε έδρα της Ορθόδοξης Εκκλησίας τη Μόσχα καθώς η Κωνσταντινούπολη είχε Αλωθεί από τους Τούρκους.

Το Πατριαρχείο Μόσχας ουδέποτε έχει αποδεχθεί δημοσίως ότι έχει οικουμενικές βλέψεις, ωστόσο σε κάθε ευκαιρία δείχνει σαφές δείγμα προθέσεων. Μετά την κοίμηση του πατριάρχη Αλέξιου, το Πατριαρχείο Μόσχας στο ανακοινωθέν του, που κυκλοφόρησε και στα Ελληνικά, ανέφερε ότι στην εκλογή του νέου πατριάρχη θα συμβάλουν πολλά έθνη υποστηρίζοντας ότι ένα από αυτά είναι και το Ελληνικό. Με αυτή την κίνηση τόνιζε εμμέσως πλην σαφώς τον οικουμενικό χαρακτήρα του.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ/EPA/Natalia Kolesnikova

Σήμερα η Εκκλησία της Μόσχας λύνει το πρόβλημα της λειψανδρίας στις ανά τον κόσμο Ορθόδοξες Εκκλησίες, αποστέλοντας μαζικά μοναχούς και ιερείς για τη στελέχωση μοναστηριών και ναών. Σε κάθε γωνιά της γης που υπάρχει ένας ρώσος, υπάρχει και ένας ρωσικός ναός που λειτουργείται από ρώσο ιερέα.

Σύμφωνα με πληροφορίες απο το Φανάρι, κατά την πρώτη επίσκεψη που πραγματοποίησε στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, ο Πατριάρχης Μόσχας Κύριλλος, αμέσως μετά την εκλογή του, ζήτησε από τον κ. Βαρθολομαίο να δημιουργήσει ρωσικές εκκλησίες για την εξυπηρέτηση του Ορθόδοξου πληρώματός του στην Κωνσταντινούπολη. Κίνηση η οποία επιβεβαίωσε, στα μάτια των φαναριωτών το γεγονός ότι το Πατριαρχείο Μόσχας προσπαθεί να δημιουργήσει de facto κατάσταση εδραίωσής του.

Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν με τον Πατριάρχη Μόσχας Κύριλλο. Πηγή: AΠΕ-ΜΠΕ/Alexei Druzhinin/RIA NOVOSTI/Kremlin

Πως όμως συναίνεσε το Πατριαρχείο Μόσχας να συμμετάσχει σε Πανορθόδοξη Σύνοδο; Σύμφωνα με φαναριώτες χρησιμοποιήθηκε ως μοχλός πίεσης το ζήτημα της Ουκρανικής Εκκλησίας, η οποία ζητά την ανεξαρτητοποίησή της. Ο Πατριάρχης Μόσχας φέρεται να ζήτησε διαβεβαίωση ότι το Οικουμενικό Πατριαρχείο δεν θα δώσει το «πράσινο φως» για την αυτοκεφαλία της.

Στο δεύτερο ζήτημα που ήγειρε αξιώσεις η Εκκλησία της Μόσχας είναι η διοργάνωση της Πανορθόδοξης στην Τουρκία. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές ο Οικουμενικός Πατριάρχης είχε έρθει σε προσωπική συνεννόηση με τον τούρκο Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προκειμένου να διοργανώσει την Πανορθόδοξη στην Κωνσταντινούπολη. Αν και το όνειρο για τη διοργάνωσή της στην Αγία Σοφία παρέμεινε άπιαστο, ο Ερντογάν φέρεται να συμφώνησε να γίνει στην Αγία Ειρήνη. Πρόκειται για το ναό που βρίσκεται κοντά στην Αγία Σοφία και εκεί διοργανώθηκε η Β' Οικουμενική Σύνοδος στην οποία συμπληρώθηκε το Σύμβολο της Πίστεως.

Όμως το τεταμένο κλίμα στις σχέσεις μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας μετά την κατάρριψη του ρωσικού SU-24 και η οδηγία που εξέδωσε ο Βλαντιμίρ Πούτιν να μην επισκέπτονται οι ρώσοι την Τουρκία, άλλαξε τα σχέδια του Οικουμενικού Πατριάρχη. Οι ενστάσεις του Πατριάρχη Μόσχας και τα ζητήματα ασφάλειας, οδήγησαν τον Προκαθήμενο της Ορθόδοξης Εκκλησίας να επιλέξει ως τόπο διοργάνωσης την έδρα της ημιαυτόνομης Εκκλησίας της Κρήτης που έχει τις υποδομές και βρίσκεται σε ελληνικό έδαφος.

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος με τον Πατριάρχη Μόσχας και Πασών των Ρωσιών Κύριλλο. Πηγή: AΠΕ-ΜΠΕ/Epadjodrje Savic

Στην απόφαση αυτή του Οικουμενικού Πατριάρχη έπαιξε καταλυτικό ρόλο και το Πατριαρχείο Αντιοχείας που βρίσκεται στην εμπόλεμη περιοχή της Συρίας, χώρα που έχει ανοιχτά μέτωπα με την Τουρκία.

Οι σχέσεις με το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας και οι «ντρίμπλες» με τη Μόσχα

Ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας Θεόδωρος διατηρεί τις ισορροπίες στις σχέσεις με το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Φαναριώτες επισημαίνουν ότι διατηρεί εξίσου καλές σχέσεις και με το Πατριαρχείο Μόσχας. Πηγές πάντως από το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας αφήνουν να διαφανεί η πικρία τους γιατί σε επιστολές ο Πατριάρχης αποκαλείται με τον κατ οικονομία τίτλο του, δηλαδή Πατριάρχης Αλεξανδρείας και οχι με ολόκληρο (Πάπας καί Πατριάρχης της Μεγάλης πόλεως Αλεξανδρεί­ας, Λιβύης, Πενταπόλεως, Αιθιοπίας, πάσης γης Αιγύπτου και πάσης Αφρικής, Πατήρ Πατέρων, Ποιμήν Ποιμένων, Άρχιερεύς Αρχιερέων, τρίτος και δέκατος των Αποστόλων και Κριτής τής Οικουμένης). Γεγονός που όπως επισημαίνουν από το Φανάρι είναι άνευ ουσίας.

Στιγμιότυπο από την επίσκεψη του Πατριάρχη Αλεξανδρείας Θεόδωρου στη Ρωσία. Πηγή: AΠΕ-ΜΠΕ/EPA/Alexander Nemenov

Επί Πατριαρχείας Αλεξανδρείας Πέτρου, το Πατριαρχείο Μόσχας προσπάθησε να δημιουργήσει ενορίες στην Αφρική, γεγονός που «μπλόκαρε» ο κυπριακής καταγωγής μακαριστός Πατριάρχης (απειλώντας ακόμη και με καθαιρέσεις ή και διακοπή των σχέσεων των δύο Εκκλησιών). Την τακτική αυτη ακολουθεί σήμερα και ο Πατριάρχης Θεόδωρος.

Οι αγαστές σχέσεις με τα ιστορικά Πατριαρχεία Αντιοχείας και Ιεροσολύμων

Τόσο με το Πατριαρχείο Αντιοχείας όσο και με το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων, το Οικουμενικό Πατριαρχείο έχει αγαστές σχέσεις. Αγκάθι αποτελεί η εκλογή, το 2013, του Αρχιεπισκόπου για το Κατάρ, από τη Σύνοδο του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων. Εκ τότε οι σχέσεις των δύο Εκκλησιών έχουν διαρραγεί. Φαναριώτες επισημαίνουν την ανάγκη να ενταθεί η προσπάθεια του Οικουμενικού Πατριαρχείου να λυθεί το πρόβλημα.

Ειρηναίος: ο ισορροπιστής προκαθήμενος της Σερβίας

Παραδοσιακά έχει καλές σχέσεις με τη Μόσχα. Ωστόσο διατηρεί καλές σχέσεις και τις ισορροπίες με το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Σε αυτό παίζει καθοριστικό ρόλο το γεγονός ότι η Ελλάδα και η Εκκλησία της στήριξαν τους Σέρβους στους βομβαρδισμούς του 1999. Μάλιστα, ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος είχε μεταβεί στο Βελιγράδι κατά τη διάρκεια των βομβαρδισμών μεταφέροντας βοήθεια προς το Πατριαρχείο.

Η επιθυμία του Πατριαρχείου Ρουμανίας να φιλοξενήσει την επόμενη Πανορθόδοξη

Το Πατριαρχείο Ρουμανίας έχει αγαστή συνεργασία με το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Πρόκειται για μικρή εκκλησία που αναπτύσσεται ραγδαία και στη διασπορά των Ρουμάνων. Έχει εκφράσει την πρόθεση να φιλοξενήσει την επόμενη Πανορθόδοξη Σύνοδο. Το αίτημα έχει εκφράσει προσωπικά ο προκαθήμενός της στον Οικουμενικό Πατριάρχη και για να γίνει κάτι τέτοιο πρέπει να δώσει το «πράσινο φως» ο κ. Βαρθολομαίος.

Πατριαρχείο Βουλγαρίας, ο «δορυφόρος» της Μόσχας

Πηγή: AΠΕ-ΜΠΕ/Maximovassil Donev

Μαζί με την Εκκλησία της Γεωργίας, το Πατριαρχείο Σόφιας και Πάσης Βουλγαρίας, συγκαταλέγεται, σύμφωνα με φαναριώτικες πηγές, στους δορυφόρους του Πατριαρχείου Μόσχας. Δεν εκφράζεται με πολεμική εναντίον του Οικουμενικού Πατριαρχείου, γεγονός στο οποίο παίζει σημαντικό ρόλο το γεγονός ότι η Βουλγαρία γειτνιάζει και με την Ελλάδα. Ενδεχόμενη πρόκληση στο Οικουμενικό Πατριαρχείο θα προκαλέσει ντόμινο κρίσης και στις σχέσεις των δύο κρατών.

Το «αντάρτικο» του πατριαρχείου Γεωργίας

Το «αντάρτικο» που σήκωσε πρόσφατα για την αποδοχή των ετερόδοξων γάμων, μεταξύ Καθολικών και Ορθόδοξων το χαρακτηρίζουν οι φαναριώτες άνευ λόγου και αιτίας. Διευκρινίζουν ότι για όλα όσα θα συζητηθούν στη Σύνοδο έχουν συμφωνήσει όλες οι Εκκλησίες. Τυχόν αντιρρήσεις γίνονται για λόγους εντυπωσιασμού και για εσωτερική εκκλησιαστική κατανάλωση.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ/ZURAB KURTSIKIDZE

Εκκλησία της Κύπρου

Η Εκκλησία της Κύπρου βρίσκεται πάντα στο πλευρό του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Είναι ευημερούσα και καλά οργανωμένη. Όταν προέκυψε πρόβλημα με την εκλογή νέου Αρχιεπισκόπου ζήτησε τη συμβολή του Οικουμενικού Πατριαρχείου, το οποίο συγκάλεσε διευρυμένη Σύνοδο στη Γενεύη και έδωσε λύση στο ζήτημα της διαδοχής.

Τα οικογενειακά καβγαδάκια με την Εκκλησία της Ελλάδος

Μετά την αναστάστωση που δημιουργήθηκε στις σχέσεις της Εκκλησίας της Ελλάδος με το Οικουμενικό Πατριαρχείο για την κάλυψη της χηρεύουσας μητρόπολης Ιωαννίνων επήλθε νηνεμία. Άλλωστε, ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Ιερώνυμος μεσούσης της κρίσης επισκέφθηκε τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, στη Γενεύη ο οποίος αντιμετώπισε ένα μικρό πρόβλημα υγείας.

O Oικουμενικός Πατριάρχης με τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Ιερώνυμο στο Φανάρι. Πηγή: Eurokinissi.Νίκος Μαγγίνας

Η Εκκλησία της Ελλάδος, εκφράζει τη δυσφορία της για τις προθέσεις, που διαβλέπει, στην αναβάθμιση του Γραφείου του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Αθήνα και τη μετατροπή του σε Εξαρχία. Ωστόσο, οι σχέσεις της Μητέρας Εκκλησίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου με την Εκκλησία της Ελλάδος παρουσιάζουν αδιάρρηκτη εικόνα στο εξωτερικό και παρά τις όποιες τριβές ακολούθουν, κοινή γραμμή πλεύσης. Η Εκκλησία της Ελλάδος στηρίζει πάντα και σε κάθε επίπεδο το Οικουμενικό Πατριαρχείο.

Η σοφή επιλογή του Αναστάσιου στην Αρχιεπισκοπή Αλβανίας

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης έδωσε το «πράσινο φως» για την ανασυγκρότηση της Εκκλησίας της Αλβανίας, της οποίας το πηδάλιο ανέλαβε ο Αναστάσιος. Εστάλη στην Αλβανία, αρχικά ως Έξαρχος και στη συνέχεια εξελέγη Αρχιεπίσκοπος. Για το Οικουμενικό Πατριαρχείο ήταν η καλύτερη δυνατή επιλογή καθώς ήταν ένας φωτισμένος ιεράρχης, ο οποίος όμως παρέμενε «παροπλισμένος» στην Αθήνα.

Πηγή: CNN Greece

Τόσο ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος, όσο και ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Ιερώνυμος ήταν οι μόνοι που στήριξαν τον Οικουμενικό Πατριάρχη το 2008, σε μία από τις πλέον δύσκολες στιγμές της Πατριαρχίας του, συνοδεύοντάς τον στο Κίεβο, όπου μετέβη μετά από πρόσκληση του τότε ουκρανού προέδρου Βίκτορ Γιούτσενκο.

Ο μακαριστός Πατριάρχης Μόσχας Αλέξιος απειλούσε με σχίσμα εκφράζοντας φόβους ότι ο Οικουμενικός Πατριάρχης θα αναγνώριζε την Εκκλησία της Ουκρανίας και την απόσχισή της από τη Μόσχα.

Σύμφωνα με πληροφορίες από το Φανάρι ο Βλαντιμίρ Πούτιν είχε ζητήσει από τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να παρέμβει και να μεταπείσει τον Οικουμενικό Πατριάρχη να μην ταξιδέψει στο Κίεβο.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ/EPA/Sergey Dolzhenko

Εκκλησία της Πολωνίας

Κύκλοι του Φαναρίου χαρακτηρίζουν τον προκαθήμενο της Εκκλησίας της Πολωνίας «σοφό» δεδομένου ότι κρατά ισορροπίες μεταξύ του Οικουμενικού Πατριαρχείου και του Πατριαρχείου Μόσχας. Είναι μια καλά οργανωμένη Εκκλησία, της οποίας το ποίμνιο αυξάνεται.

Τσεχίας και Σλοβακίας

Πρόκειται για μια Εκκλησία που έχει προβλήματα οργάνωσης και συνοχής και προσπαθεί να βρει το βηματισμό της στις σχέσεις της με το Οικουμενικό Πατριαρχείο.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ/Ulas Yunus Tosun