Σαν σήμερα: 16 Νοεμβρίου - Οι «αόρατοι» νεκροί του Πολυτεχνείου

Η 7η επέτειος από την εξέγερση του Πολυτεχνείου, το 1980, βρήκε τη χώρα στο δρόμο για μια πολύ ιδιαίτερη πολιτική συγκυρία.

Ένα χρόνο αργότερα, το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου θα κερδίζε τις εκλογές με ένα θριαμβευτικό ποσοστό και θα έπαιρνε την εξουσία από μια Νέα Δημοκρατία κατ' ελάχιστον αμήχανη απέναντι στο γεγονός ότι έχασε εκείνες τις εκλογές και μαζί τους τη διακυβέρνηση της χώρας τόσο «σύντομα» μετά τη μεταπολίτευση. Αλλά το '80 ήταν ήδη ορατό το ενδεχόμενο.

Οι εορταστικές εκδηλώσεις για την επέτειο της εξέγερσης κορυφώθηκαν την Κυριακή 16 Νοεμβρίου με την καθιερωμένη πορεία. Εκείνη τη χρονιά η πορεία δεν έγινε προς την Αμερικάνικη Πρεσβεία όπως πάντα, διότι η κυβέρνηση του Γεωργίου Ράλλη την είχε απαγορεύσει.

Οι διαδηλωτές θα έφθαναν ως το Σύνταγμα όπου και θα έπρεπε να διαλυθούν.

Αν και αρχικά η απαγόρευση προκάλεσε μεγάλες αντιδράσεις, τελικά η ΕΦΕΕ και τα κόμματα της αντιπολίτευσης επέλεξαν να υπακούσουν στην απόφαση.

Μειοψηφία της ΕΦΕΕ, που αποτελείται από τους εκπροσώπους της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς, αποφασίζει να μην υπακούσει και να επιδιώξει τη συνέχιση της πορείας μέχρι την Πρεσβεία.

Έξω από τη Βουλή περίπου 2.000 άτομα κινούνται προς τη λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας, επιχειρώντας να σπάσουν τον αστυνομικός κλοιό, που βρισκόταν στο ύψος των «λουλουδάδικων».

Η κεφαλή της πορείας αυτής κατάφερε να διασπάσει τον πρώτο κλοιό των αστυνομικών, όμως με εντολή του προϊσταμένου της Εισαγγελίας κινήθηκαν αμέσως εναντίον των διαδηλωτών οι διμοιρίες των ΜΑΤ.

Η επίθεση ήταν ιδιαίτερα βίαιη και δεν περιορίστηκε στο πυκνό μπλοκ της μειοψηφίας της ΕΦΕΕ αλλά και σε διαδηλωτές από άλλα μπλοκ που εκείνη την ώρα απομακρύνονταν ησύχως.

Ακολούθησαν εκτεταμένα επεισόδια, που συνεχίστηκαν ως νωρίς το πρωί, από την Πλατεία Συντάγματος ως την Πατησίων και τους γύρω δρόμους, με λεηλασίες καταστημάτων, εμπρησμούς και δεκάδες συλλήψεις διαδηλωτών.

Πρωταγωνιστικό ρόλο στην καταστολή των επεισοδίων έπαιξαν οι γνωστές σε όλους «αύρες» της αστυνομίας, σε μια τρομερή επίδειξη δύναμης. Ακόμη πιο πρωταγωνιστικό ρόλο, όμως, έπαιξαν τα γκλομπ, αφαιρώντας δύο ζωές.

Η 20χρονη εργάτρια Σταματία Κανελλοπούλου βρέθηκε πεσμένη σε πεζοδρόμιο της οδού Πανεπιστημίου. Είχε δεχθεί επίθεση έξω από το ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρετανία» ενώ αποχωρούσε από τη διαδήλωση. Μεταφέρθηκε αναίσθητη στο «Ιπποκράτειο», όπου άφησε την τελευταία της πνοή, προτού καν οι γιατροί προλάβουν να τις προσφέρουν τις πρώτες βοήθειες. Πέθανε από χτύπημα γκλομπ.

Σύμφωνα με το πόρισμα της ιατροδικαστικής εξέτασης έφερε 18 χτυπήματα στο κρανίο, πολλαπλά κατάγματα και βαριά κρανιοεγκεφαλική κάκωση.

Με βαριές κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις από γκλομπ διακομίστηκε στο «Λαϊκό» ο 26χρονος Κύπριος φοιτητής της Νομικής, Ιάκωβος Κουμής, που εξέπνευσε λίγες μέρες αργότερα. Ο Ιταλός ιατροδικαστής Ντουράντεπεριέγραψε ως αιτία θανάτου ένα καίριο πλήγμα αποκοπής του εγκεφάλου.

Ο Κουμής, με συμμετοχή στο αντικατοχικό κίνημα στην πατρίδα του και ο οποίος λίγο καιρό πριν είχε έρθει στην Αθήνα για να σπουδάσει στο Πολιτικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών, είχε δεχθεί τη δολοφονική επίθεση από τους αστυνομικούς ενώ καθόταν σε μια καρέκλα στο Σύνταγμα. Στο ασθενοφόρο, λουσμένος στο αίμα, λέει: «Δεν έχουν τον Θεό τους, με φάγανε».

Τα επεισόδια και τις βιαιότητες καταδίκασαν όλα τα πολιτικά κόμματα και οι φοιτητικές παρατάξεις.

Για «προβοκατόρικα έκτροπα» θα μιλήσει το ΚΚΕ. Για ομάδες «ανεύθυνων και τυχοδιωκτικών στοιχείων», θα μιλήσει το ΚΚΕ εσ. τα μπλοκ του οποίου δέχτηκαν σφοδρή επίθεση καθώς τη στιγμή της σύγκρουσης βρίσκονταν ακόμη στην πλατεία Συντάγματος.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου υπήρξε απρόσμενα διακριτικός απέναντι στην αστυνομική βία, ίσως γιατί «αισθάνθηκε την κρυφή αλληλεγγύη του συμμετόχου στην εξουσία, όταν κάλυπτε χωρίς όρους τη βαρβαρότητα των ΜΑΤ», όπως έγραψε τότε ο δημοσιογράφος Πέτρος Ευθυμίου, βουλευτής του ΠΑΣΟΚ τα επόμενα χρόνια.

Οι δράστες των δύο θανάτων έμειναν ατιμώρητοι. Όσοι από τους αστυνομικούς κατηγορήθηκαν για τα συμβάντα της 16ης Νοεμβρίου 1980 αθωώθηκαν επτά χρόνια αργότερα.

Σαν σήμερα: Η 16η Νοεμβρίου στην Ιστορία

1961, Γκάνα. Η βασίλισσα Ελισάβετ συνομιλεί με τοπικούς φυλάρχους, κατά τη διάρκεια επίσημης επίσκεψής της στη Γκάνα.

1973, Αθήνα. Για δεύτερη ημέρα συνεχίζεται η εξέγερση του Πολυτεχνείου. Γύρω από το εκπαιδευτικό ίδρυμα γίνονται μάχες. Η Αστυνομία με δακρυγόνα και πυροβολισμούς προσπαθεί να διαλύσει τον κόσμο. Ο ραδιοφωνικός σταθμός των φοιτητών κάνει έκκληση για φάρμακα, ιατρικά εργαλεία, γιατρούς και ασθενοφόρα. Τα μεσάνυχτα μπαίνουν στην Αθήνα στρατός και τανκς.

1980, Αθήνα. Ο 26χρονος φοιτητής Ιάκωβος Κουμής και η 20χρονη εργάτρια Ματούλα Κανελλοπούλου, χάνουν τη ζωή τους, όταν παρασύρονται από «αύρα» της αστυνομίας, κατά τη διάρκεια επεισοδίων που σημαδεύουν την 7η επέτειο του Πολυτεχνείου.

1983, Παρίσι. Ο Σον Κόνερι και η Μπάρμπαρα Καρέρα σε συνέντευξη τύπου για την τελευταία ταινία Τζέιμς Μποντ «Ποτέ μην λες Ποτέ».

1988, Ουάσινγκτον. Ο Αμερικανός Πρόεδρος Ρόναλντ Ρέιγκαν υποδέχεται στο λευκό Οίκο την Πρωθυπουργό της Βρετανίας, Μάργκαρετ Θάτσερ.

1991. Το ιστορικό κέντρο του Ντουμπρόβνικ, στην Κροατία, φλέγεται μετά από επίθεση του γιουγκοσλαβικού στρατού.

1996, σύνορα Ζαΐρ-Ρουάντα. Χιλιάδες πρόσφυγες προσπαθούν να φτάσουν στα σύνορα με τη Ρουάντα, αφού έχουν φύγει από το στρατόπεδο Γκόμα στο Ζαΐρ.

2010, Λονδίνο. O πρίγκιπας Ουίλιαμ και η Κέιτ Μίντλετον ανακοινώνουν τους αρραβώνες τους. Το ζευγάρι θα παντρευτεί το 2011.