Σαν σήμερα: 12 Νοεμβρίου - Η σφαγή του Μι Λάι: Μπορούν να συγχωρεθούν οι Αμερικανοί για το Βιετνάμ;

Ο Ουίλιαμ Λος Κάλεϊ τζούνιορ αφού εγκατέλειψε το σχολείο, προσπάθησε να καταταγεί το 1964 στον αμερικανικό στρατό αλλά απορρίφθηκε λόγω κακής ακοής. Δύο χρόνια αργότερα, με την κλιμάκωση του πολέμου στο Βιετνάμ, ο Κάλεϊ κλήθηκε να υπηρετήσει.

Πριν τελειώσει εκείνη η δεκαετία, ο ανθυπολοχαγός Κάλεϊ θα ήταν μια από τις πιο αμφιλεγόμενες μορφές στις ΗΠΑ αν όχι στην υφήλιο. Στις 16 Μαρτίου 1968, κατά τη διάρκεια επιχείρησης στο βιετναμέζικο χωριό Σον Μι, Αμερικανοί στρατιώτες σκότωσαν περίπου 504 πολίτες, συμπεριλαμβανομένων εγκύων γυναικών και βρεφών, βίασαν ομαδικά γυναίκες και έκαψαν ολοκληρωτικά τα πάντα. Ο Κάλεϊ, αν και χαμηλόβαθμος αξιωματικός, «διακρίθηκε» λόγω του τεράστιου αριθμού αμάχων που κατηγορήθηκε ότι σκότωσε και διέταξε να σκοτωθούν.

Ο Κάλεϊ έγινε το πρόσωπο της σφαγής, η οποία πήρε το όνομά της από ένα από τα παρακείμενα χωριουδάκια, το Μι Λάι. Η ιστορία του έγινε πρωτοσέλιδο, μαζί με την προσγείωση του Apollo 12 στο φεγγάρι και τη δίκη του Τσαρλς Μάνσον.

Η Αμερική κοιτάχτηκε στον καθρέπτη και είδε το πρόσωπο του Κάλεϊ· ήταν μια καλή ευκαιρία για να αμφισβητήσει τις αξίες της και τον τρόπο που λειτουργούσε. Και όχι μόνο στον πόλεμο. Το έκανε όμως;

«Ήταν μια ημέρα στη δουλειά»

Από τους περίπου 200 Αμερικανούς στρατιώτες που βρέθηκαν στο χωριό εκείνη την ημέρα, οι 24 κατηγορήθηκαν αργότερα για ποινικά αδικήματα και μόνο ένας καταδικάστηκε, ο Κάλεϊ. Αφέθηκε ελεύθερος τέσσερα χρόνια μετά την καταδίκη του.

Ο Κάλεϊ είναι σήμερα 78 ετών και μετά το συμβάν αρνήθηκε τόσο να μιλήσει γι αυτό όσο και να επιστρέψει στο Σον Μι για να δώσει στους επιζώντες αυτό που περιμένουν επί χρόνια: Μια συγνώμη.

Στο Σον Μι η ζωή σήμερα συνεχίζεται όπως σε όλη τη βιετναμέζικη ύπαιθρο: Ανάμεσα σε ορυζώνες και νεροβούβαλους βλέπει κανείς και κάποιες επιγραφές: «μαζικός τάφος 75 θυμάτων, 50 θυμάτων, 40 θυμάτων...».

Εκείνη την ημέρα οι άνθρωποι στην περιοχή είδαν τους Αμερικανούς, αλλά δεν ταράχτηκαν ιδιαίτερα· είχαν ξανάρθει δύο τρεις φορές ακόμη κατά τη διάρκεια του πολέμου. Είχαν συγκεντρώσει τους ανθρώπους, τους είχαν ανακρίνει και είχαν φύγει. Ο Τραν Ναμ, που ήταν 6 ετών την ημέρα της σφαγής περιέγραψε: «Τρώγαμε. Ένας Αμερικανός στρατιώτης μπήκε στο σπίτι και άρχισε να πυροβολεί την οικογένειά μου, έναν προς έναν. Τον παππού μου, τους γονείς μου, τα αδέλφια μου, τους θείους και τις θείες μου. Έπεφταν απλώς νεκροί πάνω στο πιάτο τους». Ο ίδιος έτρεξε σε ένα δωμάτιο και κρύφτηκε κάτω από το κρεβάτι. Μετά οι Αμερικανοί έβαλαν φωτιά στο σπίτι. Έφυγε και κρύφτηκε στη ζούγκλα. Από τους 13 ανθρώπους που έτρωγαν εκείνη την ημέρα στο σπίτι του, οι 12 δολοφονήθηκαν.

Οι έξι διμοιρίες του αμερικανικού στρατού που σάρωσαν το Σον Μι εκείνη την ημέρα περιελάμβαναν 200 άνδρες. Σκότωσαν μερικούς αμάχους κατευθείαν, πυροβολώντας τους εξ επαφής ή πετώντας χειροβομβίδες στα σπίτια τους. Ο Βαρνάντο Σίμσον, μέλος της δεύτερης διμοιρίας είχε περιγράψει την επιχείρηση: «Τους έκοψα τον λαιμό, τους έκοψα τα χέρια, τους έκοψα τη γλώσσα, τους έκοψα το κεφάλι, τους έγδαρα το κρανίο. Το έκανα. Πολλοί το έκαναν και εγώ απλώς ακολούθησα». Ο Σίμσον αργότερα αυτοκτόνησε.

Οι στρατιώτες συγκέντρωσαν τους χωρικούς κατά μήκος ενός μονοπατιού που διέσχιζε το χωριό και επίσης κατά μήκος μιας αρδευτικής τάφρου στα ανατολικά. Ο Κάλεϊ και ο 21χρονος στρατιώτης Πολ Μίντλο θέρισαν τους ανθρώπους με M-16, αλλάζοντας πολλές φορές δεσμίδα. Οι στρατιώτες σκότωσαν έως και 200 ​​ανθρώπους σε αυτά τα δύο σημεία του Σον Μι, συμπεριλαμβανομένων 79 παιδιών. Μάρτυρες είπαν ότι ο Κάλεϊ πυροβόλησε επίσης έναν βουδιστή μοναχό που προσεύχονταν και μια νεαρή Βιετναμέζα με τα χέρια ψηλά. Όταν είδε ένα 2χρονο αγόρι που είχε συρθεί έξω από την τάφρο, το άρπαξε, το πέταξε ξανά μέσα και το πυροβόλησε.

Κάποιοι λίγοι επέζησαν στην τάφρο, καθώς άλλα σώματα από πάνω τους έφαγαν τις σφαίρες. Πολλοί πέθαναν αργά και βασανιστικά από τα τραύματά τους. Τα παιδιά δεν είχαν πολλές ελπίδες να σωθούν, καθώς φώναζαν τρομαγμένα τους γονείς τους και οι Αμερικανοί τα εντόπιζαν και τα σκότωναν.

Δευτερόλεπτα μετά τη λήψη της φωτογραφίας όλοι σε αυτήν εκτελέστηκαν. @Ronald L. Haeberle, Wikipedia

Αρχικά, ο στρατός των ΗΠΑ παρουσίασε τη σφαγή ως μια μεγάλη νίκη επί των Βιετκόνγκ και αυτή η ιστορία δεν θα μπορούσε ποτέ να αμφισβητηθεί αν δεν υπήρχε ένας πυροβολητής ελικοπτέρου ονόματι Ρόναλντ Ράιντεναουρ. Ο ίδιος δεν ήταν εκεί, αλλά λίγες εβδομάδες μετά, κάποιοι φίλοι του τού είπαν για τη μαζική δολοφονία. Έκανε κάποιες έρευνες μόνος του και μετά περίμενε μέχρι να τελειώσει η θητεία του.

Ένα χρόνο μετά τη σφαγή, έστειλε μια επιστολή σε περίπου 20 μέλη του Κογκρέσου, τους υπουργούς Εξωτερικών και Άμυνας, και τον επικεφαλής του Γενικού Επιτελείου, κάνοντας λόγο για κάποιον «ανθυπολοχαγό Κάλι» ο οποίος είχε σφαγιάσει αμάχους.

Τα ισόβια που ξεσήκωσαν την Αμερική

Η επιστολή ώθησε τον γενικό επιθεωρητή του Στρατού, στρατηγό Ουίλιαμ Ένεμαρκ, να ξεκινήσει έρευνα, με επικεφαλής τον συνταγματάρχη Ουίλιαμ Ουίλσον. Εκείνος μίλησε στον Μίντλο, ο οποίος είχε στο μεταξύ αποστατευθεί λόγω τραυματισμού. Όπως και σε πολλους ακόμη που ήταν στο Σον Μι, ουσιαστικά του χορηγήθηκε ασυλία όταν ξεκίνησε η έρευνα.

«Απλώς αρχίσαμε να σκοτώνουμε ολόκληρο το χωριό», είπε ο Μίντλο στον Ουίλσον. Η έρευνα αποκάλυψε ότι ο στρατιωτικός φωτογράφος Ρόναλντ Χέμπερλι είχε απαθανατίσει όλο το συμβάν. Ενώπιον ενός έκπληκτου ερευνητή, ο Χέμπερλι πρόβαλε φρικιαστικές εικόνες με στοιβαγμένα πτώματα και έντρομους Βιετναμέζους χωρικούς.

Οπλισμένος με τις φωτογραφίες του Χέμπερλι και 1.000 σελίδες καταθέσεων από 36 μάρτυρες, ο στρατός κατηγόρησε επίσημα τον Κάλεϊ για φόνο εκ προμελέτης, μόλις μία ημέρα πριν την απόλυσή του από το στράτευμα. Δεκαοκτώ μήνες αργότερα, τον Μάρτιο του 1971, το στρατοδικείο τον έκρινε ένοχο για τη δολοφονία τουλάχιστον 22 αμάχων και τον καταδίκασε σε ισόβια.

Την ημέρα που εκδόθηκε η ετυμηγορία, ο ίδιος υπερασπίστηκε τις ενέργειές του ενώπιον του δικαστηρίου: «Τα στρατεύματά μου σφαγιάζονταν από έναν εχθρό που δεν μπορούσα να δω, δεν μπορούσα να αισθανθώ και δεν μπορούσα να αγγίξω, που κανείς από το στρατιωτικό σύστημα δεν τον περιέγραψε ποτέ ως οτιδήποτε άλλο εκτός από "ο κομμουνισμός". Δεν του έδωσαν φυλή, δεν του έδωσαν φύλο, δεν του έδωσαν ηλικία. Αυτός ήταν ο εχθρός μου εκεί έξω».

Παρά τις αποδείξεις ότι ο Κάλεϊ είχε σκοτώσει ο ίδιος πολλούς αμάχους, μια έρευνα κατέδειξε ότι τέσσερις στους πέντε Αμερικανούς διαφωνούσαν με την ετυμηγορία. Οι περισσότεροι πίστευαν ότι απλώς έκανε τη δουλειά του.

Μέσα σε τρεις μήνες από την ετυμηγορία, ο Λευκός Οίκος έλαβε περισσότερες από 300.000 επιστολές και τηλεγραφήματα, σχεδόν όλα προς υποστήριξή του. Ο ίδιος λάμβανε 10.000 γράμματα στήριξης την ημέρα.

Δύο μουσικοί από την Αλαμπάμα κυκλοφόρησαν ένα τραγούδι με τίτλο «The Battle Hymn of Lt. Calley», το οποίο περιελάμβανε τη φράση «Δεν υπάρχει άλλος τρόπος να διεξάγεις πόλεμο». Πούλησε περισσότερα από ένα εκατομμύριο αντίτυπα.

Ο κυβερνήτης της Ιντιάνα, Έντγκαρ Γουίτκομπ, διέταξε τις σημαίες της πολιτείας να κυματίζουν μεσίστιες. Ο κυβερνήτης Τζον Μπελ Γουίλιαμς, του Μισισιπή, δήλωσε ότι η πολιτεία του ήταν «σχεδόν έτοιμη να αποσχιστεί από την Ένωση» λόγω της ετυμηγορίας εναντίον του Κάλεϊ. Ο Τζίμι Κάρτερ, τότε Κυβερνήτης της πολιτείας της Τζόρτζια και μελλοντικός πρόεδρος, προέτρεψε τους πολίτες του «να τιμήσουν τη σημαία όπως είχε κάνει ο Κάλεϊ».

Όλοι ζήτησαν από τον Νίξον να δώσει χάρη στον Κάλεϊ. Ο Νίξον δεν του έδωσε χάρη, αλλά διέταξε να παραμείνει ο Κάλεϊ σε κατ' οίκον περιορισμό στο διαμέρισμά του στο Φορτ Μπένινγκ. Μετά από μια σειρά προσφυγών, η ποινή του Κάλεϊ μειώθηκε από ισόβια σε 20 χρόνια και μετά σε 10 χρόνια. Αφέθηκε ελεύθερος τον Νοέμβριο του 1974 μετά από τρεισήμισι χρόνια, τα περισσότερα από τα οποία τα πέρασε στο σπίτι του. Ο ίδιος δεν μετάνοιωσε ποτέ όσα έκανε και επιμένει ότι «τον έστειλαν εκεί να κάψει τα πάντα και άρα έκανε τη δουλειά του».

Το 2009 σε μια συγκέντρωση βετεράνων είπε ότι «δεν περνάει μια μέρα που να μην σκεφτώ όσα έγιναν τότε», αλλά επέμενε ότι ακολουθούσε διαταγές.

Δεν είναι ξεκάθαρο τι ήταν αυτές οι διαταγές και τι είχε πει ο Λοχαγός Έρνστ Μεντίνα στους άντρες αυτούς πριν μπουν στα ελικόπτερα για να πάνε στο Σον Μι. Φαίνεται ότι τους είπε πως επρόκειτο να συναντήσουν το 48ο Τάγμα των Βιετ Κονγκ, μια καλά οπλισμένη ομάδα τουλάχιστον 250 στρατιωτών. Ο Μεντίνα ισχυρίστηκε αργότερα ότι δεν είχε πει ποτέ στους άντρες του να σκοτώσουν αθώους πολίτες. Ο ίδιος κατηγορήθηκε, δικάστηκε και κρίθηκε αθώος.

Παρόλα αυτά, ο στρατιώτης Ντένις Μπάνινγκ είπε αργότερα ότι τα ακριβή λόγια του Μεντίνα ήταν: «Θα πάμε εκεί και θα πάρουμε το αίμα μας πίσω για όλες μας τις απώλειες. Θα πάμε εκεί και θα σκοτώσουμε ό,τι είναι ζωντανό. Θα πετάξουμε τα πτώματα στα πηγάδια, θα κάψουμε τα χωριά και θα τους σβήσουμε από το χάρτη».

Ο Μπάνινγκ συμπλήρωσε: «Όλα αυτά ήταν απλώς μια τρέλα. Ήμασταν θυμωμένοι επειδή ο εχθρός μας ήταν αόρατος, ήμασταν 18 χρονών και πατούσαμε πάνω σε νάρκες. Δεν μπορείς να πυροβολήσεις τη νάρκη. Δεν τη νοιάζει».

Ο Κένεθ Χότζες, λοχίας στο Σον Μι, είπε μερικά χρόνια αργότερα: «Δεν υπάρχει απολύτως τίποτα για να ζητήσει κανείς συγνώμη. Δεν έχω να ζητήσω συγνώμη από κανέναν. Στη συγκεκριμένη επιχείρηση κάναμε αυτό που μας διέταξαν. Αυτό κάνουν οι στρατιώτες. Αυτό εκπαιδεύονται να κάνουν».

Κάποιοι άλλοι μετάνοιωσαν. Ο Μίντλο πάτησε νάρκη την επόμενη μέρα και έχασε το πόδι του. «Μας τιμώρησε ο Θεός», είπε...

Η ιστορία επαναλαμβάνεται

Στο Σον Μι υπάρχει σήμερα Μουσείο για τη σφαγή. Εκεί βρίσκει κανείς προσωπικά αντικείμενα των ανθρώπων που χάθηκαν, αλλά και τις φωτογραφίες τόσο των σφαγέων όσο και των Αμερικανών που βοήθησαν να αποκαλυφθεί η σφαγή και των δύο που φυγάδευσαν με ελικόπτερο 9 αμάχους, του Χιού Τόμσον και του Λόρενς Κόλμπερν. Αυτοί τιμώνται σαν ήρωες.

Πολλοί βετεράνοι επισκέπτονται το μουσείο. Ένας από αυτούς, ο Μπιλ Κέλι, φροντίζει να φτάνουν εδώ κάθε χρόνο, στην επέτειο της σφαγής, 504 τριαντάφυλλα· όσοι και οι άνθρωποι που σκοτώθηκαν από τους Αμερικανούς.

Πώς μπορείς να συγχωρήσεις κάτι τέτοιο; Αλλά και πολλά ακόμη που συνέβησαν στο Βιετνάμ; Τι έμαθε ο κόσμος απ' όλο αυτό; Τι αξία έχει η ιστορία όταν δεν υπάρχει μετάνοια;

Ο Κάλεϊ και οι άλλοι Αμερικανοί στρατιώτες αισθάνονται μέχρι σήμερα ότι έκαναν απλώς το καθήκον τους. Ποιό ήταν το καθήκον αυτό; Να σκοτώσουν έναν αόρατο εχθρό, «τον κομμουνισμό», όπως είπε ο Κάλεϊ. Κι αυτός ο αόρατος εχθρός, στην παραζάλη του πολέμου, μπορούσε να προσωποποιηθεί σε οποιονδήποτε και σε ο,τιδήποτε.

Τυφλός φανατισμός και θανατηφόρο ντοπάρισμα. Η νίκη πάνω απ' όλα. Οι άμαχοι συνεχίζουν να σφαγιάζονται σε πολέμους ιδεολογιών. Να παίρνουν το πρόσωπο του αόρατου, πανίσχυρου εχθρού, να γίνονται μέρος της διαταγής.

Κι εμείς, ως κοινό, ως παρατηρητές, έχουμε τη συνήθεια να συγχωρούμε εύκολα εκείνους που έκαναν εγκλήματα υπέρ της δικής μας ιδεολογίας και να καταδικάζουμε με ανάλογη ευκολία τους «άλλους», εκείνους που εγκληματούν στο όνομα κάποιας άλλης.

Δεν μάθαμε πολλά τελικά από το Βιετνάμ. Αν και είχαμε την ευκαιρία. Κι όταν δεν μαθαίνεις από την ιστορία, αυτή επαναλαμβάνεται αμείλικτη.

Σαν σήμερα: Η 12η Νοεμβρίου στην Ιστορία

1933, Αβάνα. Ο Συνταγματάρχης Φουλγκένσιο Μπατίστα, επικεφαλής των ενόπλων δυνάμεων της Κούβας, φτάνει στο Camp Columbia, στην Αβάνα, για να παρακολουθήσει το στρατοδικείο στο οποίο θα δικαστούν οι κατηγορούμενοι για το πρόσφατο στρατιωτικό πραξικόπημα.

1939, Γερμανία. Ο υπουργός Προπαγάνδας του Ράιχ, Γιόζεφ Γκέμπελς, σε ομιλία του κάπου στη Γερμανία.

1954, Νέα Υόρκη. Ο Άρνε Πέτερσον είναι ο τελευταίος μετανάστης που πέρασε από το Έλις Άιλαντ, πριν κλείσει ο μεγαλύτερος σταθμός υποδοχής μεταναστών των ΗΠΑ. Τα προηγουμενα 62 χρόνια, περίπου 20 εκατομμύρια μετανάστες πέρασαν από το σταθμό. Ο Πέτερσον είναι Νορβηγός.

1960, Μόσχα. Ένα μηχανικό φτυάρι κάνει στα πεζοδρόμια της Μόσχας, τη δουλειά ενός μικρού στρατού ανθρώπων. Το φτυάρι μαζεύει το χιόνι και αυτό μεταφέρεται στα φορτηγά που περιμένουν από πίσω, με έναν ιμάντα. Μόνο ένας άνθρωπος χρειάζεται για να λειτουργήσει το μηχάνημα.

1965, Νέα Υόρκη. Ο Γάλλος σχεδιαστής μόδας Ιβ Σεν Λοράν με την ηθοποιό Μπάρμπαρα Στρέιζαντ, στα παρασκήνια της παράστασης "Ένα Αστείο Κορίτσι", στην οποία πρωταγωνιστεί η δεύτερη.

1965. Ο Άλφρεντ Χίτσκοκ βάζει ένα ακόμα σενάριο επάνω από τα 49 που έχει ήδη σκηνοθετήσει. Η 50ή ταινία είναι το «Σχισμένο Παραπέτασμα», ένα κατασκοπικό φιλμ.

1969, Νέα Υόρκη. Ο καλλιτέχνης Άντι Γουόρχολ στο ατελιέ του.

1969, Πεντάγωνο. Ο Χιού Τόμσον, αξιωματικός του αμερικανικού στρατού και πιλότος ελικοπτέρων, μιλάει στους δημοσιογράφους κατά την έξοδό του από το Πεντάγωνο. Ο Τόμσον είναι ένας από τους νθρώπους που κατήγγειλαν τη σφαγή στο Μι Λάι του Βιετνάμ, όταν -στις 4 Δεκεμβρίου 1960- Αμερικανοί στρατιώτες κατέσφαξαν 504 αμάχους, γυναίκες και παιδιά, στο χωριό του Νοτίου Βιετνάμ.

1982, Μόσχα. Η κηδεία του Λεονίντ Μπρέζνιεφ στη Μόσχα. Τα μέλη του Σοβιετικού Κομμουνιστικού Κόμματος αποτίουν φόρο τιμής στον πρώην γραμματέα του.

1987, Σαν Φρανσίσκο. Ο Μπόνο, του ροκ συγκροτήματος U2 γράφει με σπρέι τις λέξεις «Rock 'n Roll» στο Σαν Φρανσίσκο. Τη συναυλία του συγκροτήματος στην πόλη παρακολούθησαν περισσότεροι από 200.000 άνθρωποι.

1990, Τόκιο. Ο Αυτοκράτορας της Ιαπωνίας Ακιχίτο φεύγει από την αίθουσα του θρόνου μετά την ενθρόνισή του στο αυτοκρατορικό παλάτι στο Τόκιο. Περισσότεροι από 2.500 Ιάπωνες και ξένοι προσκεκλημένοι παρακολούθησαν την τελετή ανόδου του Ακιχίτο στο θρόνο των Χρυσανθέμων.

1995, Ακρωτήριο Κανάβεραλ. Το διαστημικό λεωφορείο Ατλαντίς φεύγει προς το διάστημα. Μεταφέρει ανταλλακτικά για το Ρωσικό Διαστημικό Σταθμό MIR.

1990. Ο Βρετανός επιστήμονας Τίμοθι Μπέρνερς - Λι εφευρίσκει τον Παγκόσμιο Ευρύ Ιστό (World Wide Web), γνωστότερο με τα αρχικά www.