Σαν σήμερα: 11 Νοεμβρίου - Αίγινα, η πρώτη, βραχύβια και «κατά λάθος» πρωτεύουσα της Ελλάδας

Το 1826 η Ελλάδα δεν ήταν ένα πολύ ασφαλές μέρος για να ζει κάποιος. Ακόμη και στα εδάφη που είχαν απελευθερωθεί. Και ίσως το πιο επισφαλές σημείο της ήταν το Ναύπλιο, που όλοι ξέρουμε ως πρώτη πρωτεύουσα του κράτους.

Μετά το θάνατο του Καραϊσκάκη στη μάχη του Φαλήρου, τα διαλυμένα στρατεύματα της φρουράς του πήγαν στο Ναύπλιο και χωρίστηκαν σε δύο τμήματα: Ο μεν Θεόδωρος Γρίβας κατέλαβε το Παλαμήδι ενώ μια δεύτερη φρουρά με επικεφαλής τον Γιαννάκη Στράτο και τον Χρίστο Φωτομάρα Σουλιώτη εγκαταστάθηκαν στην Ακροναυπλία.

Οι δύο φρουρές ξεκίνησαν έναν ιδιότυπο εμφύλιο, αλλά και τη λεηλασία της πόλης. Ιδίως αυτή του Παλαμηδίου έκανε πολλές βιαιοπραγίες και συχνά σκότωνε. Λεηλατούσαν την πόλη, κατέστρεφαν τα πάντα, ενώ έφτασαν στο σημείο να κάψουν και τον μεγάλο ελαιώνα του Ναυπλίου με τα 30 χιλιάδες δέντρα του, φυτεμένα από τους Βενετούς.

Η φρουρά του Παλαμηδίου, αφού τον έκαψε, εμπορεύθηκε ακόμα και τις ρίζες των δέντρων, τις οποίες πούλησε για καυσόξυλα. Όπως σχολιάζει ο Φωτάκος στα απομνημονεύματά του «ούτως εχάθη ο ελαιών αυτός από τους Ελληνας, ενώ οι Τούρκοι τον διετήρουν ως δάσος ιερόν».

Ληστείες και κλοπές, δολοφονίες και ξυλοδαρμοί από Έλληνες προς Έλληνες ήταν καθημερινό φαινόμενο από τη φρουρά του Παλαμηδίου, γι αυτό και εκείνην την εποχή το Ναύπλιο ήταν γνωστό ως «Λησταρχείο».

Παρά το γεγονός ότι είχε αποφασιστεί, λοιπόν, να είναι το Ναύπλιο η πρώτη πρωτεύουσα της Ελλάδας, αυτό ήταν ολοφάνερο ότι πρακτικά δεν μπορούσε να συμβεί.

Τον Απρίλιο του 1927 ο Καποδίστριας εκλέγεται Κυβερνήτης στη Γ' Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας. Περίπου ένα μήνα αργότερα, η διορισθείσα Αντικυβερνητική Επιτροπή (Γεώργιος Μαυρομιχάλης, Ιωαννούλης Νάκος και Ιωάννης Μιλαΐτης) πάνε στο Ναύπλιο για να προετοιμάσουν την έλευση του Κυβερνήτη. Η κατάσταση που αντικρίζουν είναι τρομακτική.

Από το Παλαμήδι και το Ιτς-Καλέ οι πολέμαρχοι/κατσαπλιάδες βομβαρδίζουν (κυριολεκτικά) την πόλη.

«Εμβαίνοντες εις Ναύπλιον είδα, από το Σιντριβάνι κ’ εκείθεν προς την πύλην της Ξηράς, όλους τους δρόμους φραγμένους με οχυρώματα από πέτραις ή ξύλα. Τα παράθυρα των σπιτιών παρομοίως κτισμένα και με σκοπιαίς…
Και ενώ συνεδριάζει η Βουλή μία σφαίρα από το Παλαμήδι διευθυνθείσα επί του θόλου του καταστήματος και πεσούσα κατακάθετον, τρυπά τον θόλον, πίπτει εντός του Βουλευτικού, και τα τρίμματα των πετρών κτυπούν δύο βουλευτές, τον μεν Γεροθανάσην θανατηφόρα (και απέθανεν μετά τρεις ημέρας) του δε (Γιαννάκην Χατζηπέτρου) τζακίζεται η χείρα, (και μένει έως την σήμερον σημειωμένος)», γράφει στα «Στρατιωτικά Ενθυμήματα» ο Ν. Κασομούλης.

Ένα ρημαγμένο νησί

Η Αντικυβερνητική Επιτροπή οχυρώνεται στο Μπούρτζι και τον Αύγουστο αποφασίζει ότι κάτι πρέπει να γίνει. Αδύναμη να αντιμετωπίσει με τα όπλα τις φρουρές, η μόνη λύση είναι να μεταφέρει αρχικά την πρωτεύουσα αλλού. Μια πρόταση είναι ο Πόρος. τελικά επικρατεί η Αίγινα, ένα νησί λίαν ακατάλληλο για ένα τέτοιο εγχείρημα, ρημαγμένο από την τουρκοκρατία και την επανάσταση, του οποίου οι κάτοικοι ήταν κατά 70% πρόσφυγες.

Πολλοί από αυτούς ζούσαν σε σπηλιές ή σε κρύπτες αρχαίων τάφων. Οι Αιγινήτες ήταν σε κάπως καλύτερη κατάσταση, αν και οι περισσότεροι ζούσαν σε καλύβες. Οι συνθήκες ζωής εκείνην την εποχή στο νησί ήταν άθλιες. Στο σύνολό της, η Αίγινα, ήταν κακοκτισμένη με στενούς δρόμους και εκτός από λίγα μεγάλα σπίτια τα άλλα ήταν όλα καλύβες.

Παρ' όλα αυτά το κράτος χρειάζεται μια έστω και στοιχειωδώς λειτουργική πρωτεύουσα. Στις 24 Αυγούστου η απόφαση της Αντικυβερνητικής Επιτροπής δηνοσιεύεται στη «Γενική Εφημερίδα της Ελλάδος»:

«Η πόλις του Ναυπλίου, μ’ όλον ότι κατευνάσθησαν ήδη αι εσχάτως κατά δυστυχίαν προκύψασαι ταραχαί, δεν είναι η καταλληλοτέρα θέσις δια τον μεγάλον αυτόν σκοπόν δι’ αυτό τούτο κατά συγκατάθεσιν της Βουλής δυνάμει του υπ’ αρ. Α΄ Ψηφίσματος και του υπ’ αρ. 32 Προβουλεύματος απεφασίσθει η μετάβασις αυτής εις Αίγιναν, όπου και εκ των προλαβόντων και εκ των παρόντων, η Κυβέρνησις έχει όλην την βεβαιότητα, ότι θέλει δυνηθεί να φροντίσει ησύχως περί των μεγάλων συμφερόντων του Έθνους, ενώ θέλει ευρεθεί και εις θέσιν αρμοδιωτάτην, δια να εφορά και να συντελεί δραστηρίως εις τας πολεμικάς εργασίας όσον αύται ήθελον διαρκέσει…».

Στις 11 Ιανουαρίου 1928 το πλοίο «Warspite» στο οποίο επέβαινε ο Καποδίστριας φτάνει στο λιμάνι της Αίγινας. Την επόμενη μέρα ο λαός του νησιού και η Αντικυβερνητική Επιτροπή τον υποδέχονται με ενθουισασμό. Στο λιμάνι του νησιού για συμβολικούς και όχι μόνο λόγους βρίσκονται το ρωσικό πολεμικό «Ελένη», δύο γαλλικά πλοία, μια κορβέττα και η φρεγάτα «Ήρα».

Ο Καποδίστριας πηγαίνει στη Μητρόπολη του νησιού, η οποία τότε χρησίμευε και ως έδρα του Βουλευτηρίου, προφανώς ελλείψει άλλου κτιρίου κατάλληλου για το σκοπό.

Η Αντικυβερνητική Επιτροπή τον οδήγησε ν’ ανέβει στον «στολισμένον θρονίσκον» που είχαν ετοιμάσει. Ο Καποδίστριας αρνήθηκε, «έμεινεν εις το έδαφος, όρθιος και ασκεπής».

Στις 26-1-1828 ο Ιωάννης Καποδίστριας ορκίστηκε στο Μητροπολιτικό ναό της Αίγινας, πρώτος Κυβερνήτης του νεοσύστατου Ελληνικού Κράτους.

«Δεν έχω ξαναδεί τίποτε σαν την Αίγινα»

Την εικόνα που συνάντησε περιγράφει ο ίδιος ο Κυβερνήτης στη συνομιλία του με το Γεωργάκη Μαυρομιχάλη, όπως την κατέγραψε ο Γ. Τερτσέτης στα «Απόλογα του Καποδίστρια»: «Είναι καιροί που πρέπει να φορούμε όλοι ζώνη δερματένια και να τρώμε ακρίδες και μέλι άγριο. Είδα πολλά εις την ζωήν μου, αλλά σαν το θέαμα όταν έφτασα εδώ εις την Αίγινα δεν είδα κάτι παρόμοιο ποτέ, και άλλος να μην το ιδεί… "Ζήτω ο Κυβερνήτης, ο σωτήρας μας, ο ελευθερωτής μας" εφώναζαν γυναίκες αναμαλλιάρες, άνδρες με λαβωματιές πολέμου, ορφανά γδυτά, κατεβασμένα από τις σπηλιές. Δεν ήτον το συναπάντημα μου φωνή χαράς, αλλά θρήνος. Η γη εβρέχετο με δάκρυα. Εβρέχετο η μυρτιά και η δάφνη του στολισμένου δρόμου από τον γιαλό ως την εκκλησία. Ανατρίχιαζα μου έτρεμαν τα γόνατα, η φωνή του λαού μου έσχιζε την καρδιά μου…».

Και καταλήγει ο Καποδίστριας λέγοντας «κατεβαίνω ως πολεμιστής εις το στάδιον, θα πολεμήσω ως κυβέρνησις, δεν λαθεύομαι τον έρωτα των προνομίων που είναι φυτευμένος εις ψυχές πολλών, το ονειροπόλημα των λογιοτάτων, ξένων πρακτικών ζωής, το φιλύποπτο, κυριαρχικό και ανήμερο αλλοεθνών ανδρών. Η νίκη θα είναι δική μας αν βασιλεύση εις την καρδιάν μας μόνο το αίσθημα το ελληνικό. Ο φιλήκοος των ξένων είναι προδότης».

Ο Καποδίστριας έκανε την Αίγινα επίκεντρο της σπουδαίας πολιτικής, οικονομικής, διοικητικής και παιδαγωγικής του δραστηριότητας.

Άρχισε αμέσως την καλλιέργεια της πατάτας, έχτισε το Ορφανοτροφείο, που έγινε το πρώτο πνευματικό κέντρο της νεότερης Ελλάδας, οργάνωσε το Εθνικό Τυπογραφείο ελληνικό και γαλλικό, ίδρυσε τη Χρηματιστική Τράπεζα, οργάνωσε το Νομισματοκοπείο, έκοψε το πρώτο εθνικό νόμισμα(τον φοίνικα), το Εθνικό Μουσείο,την Εθνική Βιβλιοθήκη, Μουσείο ορυκτών, τα Σχολεία, το πρώτο Διδασκαλείο, οργάνωσε το Κράτος διοικητικά. Παράλληλα παρακολουθούσε τις εκστρατείες στη Στερεά και τον ρωσοτουρκικό πόλεμο και έκανε διπλωματικούς αγώνες για την επέκταση των ελληνικών συνόρων.

Η Αίγινα παρέμεινε πρωτεύουσα μέχρι τον Οκτώβριο του 1829 όταν η δοικητική έδρα του κράτους μεταφέρεται τελικά στο Ναύπλιο.

Το φτωχικό νησάκι του Αργοσαρωνικου ωφελήθηκε πολύ από τη διετία αυτήν αλλά κυρίως ωφελήθηκε από το γεγνός ότι επικεφαλής του κράτους στο οποίο υπήρξε βραχύβια πρωτεύουσα, ήταν ο Καποδίστριας.

Σαν σήμερα: Η 11η Νοεμβρίου στην Ιστορία

1918, Παρίσι. Η πλατεία της Όπερας του Παρισού έχει γεμίσει από κόσμο που πανηγυρίζει για την υπογραφή της Ανακωχής που σηματοδοτεί το οριστικό τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου.

1937, Μόσχα. Επίσημο πορτραίτο του Ιωσήφ Στάλιν.

1944, Κίνα. Μια μητέρα κλαίει πάνω από το παιδί της που έπεσε από το τραίνο, το οποίο μεταφέρει πρόσφυγες. Πολλοί Κινέζοι πεθαίνουν πέφτοντας από τα κατάμεστα τραίνα, προσπαθώντας να βρουν ασφαλές καταφύγιο σε κάποια άλλη περιοχή της χώρας.

1945, Χόλιγουντ. Ο Όρσον Γουέλς και η Ρίτα Χέιγουορθ διασκεδάζουν σε πάρτι στο κλαμπ Mocambo του Χόλιγουντ.

1955, Ελβετία. Ο Αμερικανός τζαζίστας Λούις Άρμστρονγκ αφήνει για λίγο στην άκρη την τρομπέτα του και παίζει άλπχορν όπως κατεβαίνει από το αεροπλάνο στην Ελβετία, στο Κλότεν.

1957, Αγγλία. Η Σουηδή ηθοποιός Ίνγκριντ Μπέργκμαν και ο Αμερικανός σταρ Κάρι Γκραντ στα κινηματογραφικά στούντιο Elstree, όπου γυρίζουν την ταινία «Kind Sir».

1958, Σικάγο. Καθολικές καλόγριες παίρνουν μέρος σε τουρνουά μπόουλινγκ. Μπορεί να φόρεσαν τα κατάλληλα παπούτσια, αλλά δεν έβγαλαν τα ράσα.

1966, Διάστημα. Ο Έντουιν Όλντριν σε διαστημικό περίπατο στην αποστολή Gemini 12.

1968, Νέα Υόρκη. Η Μαρλέν Ντίτριχ, με μακρύ βραδινό φόρεμα, σε σόλο εμφάνισή της στο Μπρόντγουεϊ, στο θέατρο Mark Hellinger.

1978, Λος Άντζελες. Ανάμεσα σε δέσμες φωτός και λέιζερ, η νέα πινακίδα «Χόλιγουντ» στο όρος Λι, στο Λος Άντζελες. Η νέα πινακίδα αντικατέστησε εκείνη του 1923, η οποία άρχισε να διαλύεται και κόστισε 250 χιλιάδες δολάρια.

1981, Σικάγο. Πυροσβεστες κραδαίνουν ξύλινα κοντάρια έξω από τα παράθυρα του ουρανοξύστη John Hancock Center στο Σικάγο, καθώς προσπαθούν να σταματήσουν την άνοδο του Ντάνιελ Γκούντγουιν, ο οποίος σκαρφαλώνει τα 100 πατώματα του κτηρίου.

1989, Βερολίνο. Ένας Ανατολικογερμανός συνοριακός φρουρός κοιτάει μέσα από μια τρύπα του τείχους του Βερολίνου στην πλατεία Potsdamer. Το τείχος γκρεμίζεται από Δυτικογερμανούς που θέλουν να ενώσουν και πάλι την πόλη.

1990. Πεθαίνει στην Αθήνα, σε ηλικία 81 ετών, ένας από τους σπουδαιότερους Έλληνες ποιητές, ο Γιάννης Ρίτσος.