Σαν σήμερα: 1η Νοεμβρίου - Η μακρά και όχι εύκολη πορεία της Ελλάδας προς την Ευρώπη

Η σχέση μας με την Ευρώπη έχει μια πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία και δεν ήταν απρόσκοπτη, όπως ίσως πιστεύουν πολλοί σήμερα.

Αρχικά η Ελλάδα συνδέθηκε με την ΕΟΚ (Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα), κάτι το οποίο υπήρξε επιδίωξη του Κωνσταντίνου Καταμανλή κυρίως, την οποία επέλεξε έναντι του αντίπαλου δέους, της ΕΖΕΣ (Ευρωπαϊκή Ζώνη Ελευθέρων Συναλλαγών).

Η ΕΖΕΣ, αν και τότε φαινομενικά ισχυρότερη, θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο να συμπεριλάβει την Ελλάδα ως μέλος της, καθώς ήταν μια κοινότητα βαριάς βιομηχανίας και η Ελλάδα δεν είχε ίχνος τέτοιας. Αντίθετα, η ΕΟΚ ήταν αρκετά προσανατολισμένη στα αγροτικά ζητήματα, κάτι που ακόμη εκείνη την εποχή ήταν το πεδίο μας. Η αλήθεια είναι ότι έκτοτε δεν άλλαξαν και πολλά, βαριά βιομηχανία εξακολουθούμε να μην έχουμε, αλλά πλέον ούτε και τόσο σημαντική αγροτική παραγωγή.

Οι διαπραγματεύσεις για τη σύνδεσή μας με την ΕΟΚ ήταν χρονοβόρες και όχι εύκολες. Είχαν ξεκινήσει από τη δεκαετία του '50 και σε αυτές η Ελλάδα διεκδικούσε το ζωτικό της χώρο μέσα σε μια Ευρώπη υπό διαμόρφωση.

Οι όροι και τα δάνεια

Τελικά, τον Μάιο του '61, μετά από χρόνια συζητήσεων και διαπραγματεύσεων, ανακοινώθηκε ότι η Ελλάδα και η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα θα συνδέονταν με τελωνιακή ένωση αρχικά και με μια πρόβλεψη μεταβατικής περιόδου:

«Η σύνδεσις διαμορφούται κατά τρόπον ώστε να καταστή δυνατόν μεταγενεστέρως εις την Ελλάδα, και όταν η πρόοδος της οικονομίας της το επιτρέψη, να καταστή πλήρες μέλος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητος, αναλαμβάνουσα όλας τας εκ της συνθήκης της Ρώμης υποχρεώσεις».

Με λίγα λόγια συνέβη το ίδιο ακριβώς που έγινε και τη δεκαετία του '90, όταν διαπραγματευόμασταν για την είσοδό μας στο ευρώ, έπρεπε να αποδείξουμε ότι το αξίζαμε.

Οι εταίροι μας δεν ήταν αδίκως επιφυλακτικοί μαζί μας: Η ελληνική οικονομία πάντα ήταν προβληματική σε σχέση με τις μεγάλες ευρωπαϊκές και η συμφωνία της σύνδεσης αντιμετώπιζε τις ιδιαιτερότητές της με μια σειρά από δεσμευτικά για την Ελλάδα πρωτόκολλα: Η Ευρώπη θα μας έδινε οικονομική βοήθεια, αλλά εμείς θα έπρεπε να τα χρησιμοποιήσουμε προκειμένου να επιταχυνθεί η οικονομική ανάπτυξη και να ανέβει το βιοτικό επίπεδο του ελληνικού λαού.

Τότε, όπως και τώρα, οι οικονομικοί δείκτες της καθημερινότητας των Ελλήνων απείχαν πολύ από τους αντίστοιχους των Ευρωπαίων.

Εάν όλα αυτά τα καταφέρναμε, υπήρχε η πρόβλεψη ώστε η Ελλάδα να ενταχθεί «κάποια στιγμή στο μέλλον» στην ΕΟΚ ως πλήρες και ισότιμο μέλος.

Ο Καραμανλής ήταν φυσικά ενθουσιασμένος, αλλά και όλος ο πολιτικός κόσμος, πλην της ΕΔΑ, δεν έδειχνε να έχει αντιρρήσεις.

Και κάπως έτσι ξεκίνησε η μετανατική περίοδος η οποία θα είχε, σύμφωνα με τη συμφωνία, διάρκεια 22 χρόνων.

Μέσα σε αυτά τα 22 χρόνια η Ελλάδα θα έπρεπε να καταργήσει τους δασμούς για τα προϊόντα εισαγωγής και όλα τα περιοριστικά μέτρα για την ελεύθερη κυκλοφορία βιομηχανικών προϊόντων των Κοινοτικών χωρών.

Τα μέλη της Κοινότητας θα καταργούσαν δασμούς και περιοριστικά μέτρα σε βάρος των ελληνικών προϊόντων σε διάστημα δώδεκα ετών ή και νωρίτερα.

Επιπλέον, η Ελλάδα θα έπρεπε να υιοθετήσει σταδιακά την κοινή πολιτική της ΕΟΚ για τους δασμούς σε εισαγόμενα βιομηχανικά αγαθά από τρίτες χώρες. Στον τομέα της γεωργίας, η Κοινότητα καταργούσε αυτόματα τους δασμούς στα βασικά εξαγώγιμα ελληνικά προϊόντα, ενώ η Ελλάδα θα έπρεπε να εναρμονίσει την αγροτική της πολιτική με εκείνη της Κοινότητας, ώστε να εξασφαλισθεί η ισότητα στη μεταχείριση των προϊόντων των κρατών μελών και των παρεμφερών ελληνικών προϊόντων στις αγορές των συμβαλλομένων μερών. Αυτό, σε μελλοντικούς χρόνους θα κόστιζε πολύ στην Ελληνική γεωργία, αλλά τότε ήταν νωρίς ακόμη για να το καταλάβουμε.

Εξάλλου, τα 125 εκατομμύρια δολάρια που πήρε η χώρα μας για πέντε χρόνια από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, ήταν αρκετά για να ηρεμήσουν τους ανησυχούντες...

Με μια μικρή καθυστέρηση που δημιουργήθηκε στις 19 Μαΐου 1961, όταν το συμβούλιο υπουργών των «Έξι» στις Βρυξέλλες ζήτησε επαναδιαπραγμάτευση επί των σημείων, όλα πήγαν τελικά καλά και στις 12 Ιουνίου το συμβούλιο υπουργών της ΕΟΚ. ενέκρινε την τελική μορφή της συμφωνίας.

Το μεσημέρι της Κυριακής, 9 Ιουλίου 1961, στην Αίθουσα Τροπαίων της Βουλής, υπογράφτηκε επίσημα η συμφωνία σύνδεσης Ελλάδας - ΕΟΚ.

Αμέσως μετά την υπογραφή των κειμένων, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Παναγιώτης Κανελλόπουλος επισήμανε ότι «η συνθήκη συνδέσεως της Ελλάδος με την μεγάλην Ευρωπαϊκήν Κοινότητα είναι πρωτίστως πράξις πολιτική».

«Βλέπομεν την χώραν σας ως το λίκνον του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Πώς θα ήτο δυνατόν να συλλάβωμεν μίαν ευρωπαϊκήν κοινότητα άνευ της Ελλάδος;», αναρωτήθηκε στην ομιλία του ο αντικαγκελάριος της Δυτικής Γερμανίας Λούντβιχ Έρχαρντ.

Η Ελλάδα υποδέχθηκε τη συμφωνία πανηγυρικά, με τον Τύπο να θριαμβολογεί ασταμάτητα. «Πραγματικόν ορόσημον εις την πορείαν του ελληνικού έθνους, η σύνδεσις αυτή θα έχει τεραστίας οικονομικάς και πολιτικάς επιπτώσεις εις το εθνικόν μας μέλλον», έγραφε το Βήμα.

Η Αριστερά, όμως, παρέμενε όχι απλώς επιφυλακτική αλλά αρνητική. Η Αυγή χαρακτήρισε τη συμφωνία «ξεπούλημα» και Η ΕΔΑ σε ανακοίνωσή της χαρακτήρισε την υπογραφή της συμφωνίας με την ΕΟΚ ως «νέα αντεθνικήν ενέργειαν της κυβερνήσεως της υποτελείας, ολεθρίαν δια το παρόν και το μέλλον του τόπου, ένα νέον βήμα υποδουλώσεως εις τους ξένους ιμπεριαλιστάς».

Η συμφωνία που περιείχε 77 άρθρα, 20 πρωτόκολλα, 9 δηλώσεις και 4 πίνακες, κυρώθηκε από τη Βουλή στις 28 Φεβρουαρίου 1962 και τέθηκε σε ισχύ την 1η Νοεμβρίου 1962. Η Ελλάδα ζουσε στην τροχιά της Ευρώπης και της ελπιδας για ένα λαμπρό μέλλον.

Και μετά ήρθε η δικτατορία

Και με την επιβολή της, η συμφωνία αναστέλεται και σταματούν όλοι οι μηχανισμοί της, καθώς το καθεστώς της χούντας ήταν απόλυτα ασυμβίβαστο προς τις αρχές της ΕΟΚ.

Η Ελλάδα αντί να πηγαίνει προς τα μπροστά πηγαίνει ολοταχώς προς τα πίσω και κάθε κουβέντα για σύνδεση με τα μεγάλα ευρωπαϊκά ιδεώδη, σε οποιοδήποτε επίπεδο σταματά.

Μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής επιστρέφει και μαζί του επιστρέφει και το ευρωπαϊκό όνειρο. Η Ελλάδα τρέχει να ανακτήσει το χαμένο έδαφος και το 1979, με τη Σύμβαση Προσχώρησης, η Ελλάδα τελικώς έγινε πλήρες μέλος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας.

Την 1η Ιανουαρίου 1981, παύει η ισχύς της Συμφωνίας σύνδεσης και η Ελλάδα γίνεται πλήρες μέλος της ΕΟΚ. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής φεύγει λίγους μήνες αργότερα από την εξουσία, ηττημένος από τον Ανδρέα Παπανδρέου στις εκλογές, έχει προλάβει όμως να ολοκληρώσει αυτό που ξεκίνησε τρεις δεκαετίες νωρίτερα.

Πενήντα χρόνια από τις πρώτες προσπάθειες και τριάντα από την ευόδωσή τους, η Ελλάδα παραμένει στην Ευρώπη, η οποία παλεύει με τους δικούς της δαίμονες.

Σαν σήμερα: Η 1η Νοεμβρίου στην Ιστορία

1920. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος χάνει τις εκλογές και φεύγει απογοητευμένος απ’ την Ελλάδα.

1932, Νέα Υόρκη. Η λογοτέχνης Περλ Μπακ σε γεύμα προς τιμήν της, στη Νέα Υόρκη. Η Μπακ ζει μόνιμα στην Κίνα.

1940, κάπου στην Ευρώπη. Το απόλυτο όπλο των Γερμανών στους ουρανους, το βομβαρδιστικό κάθετης εφόρμησης Ju 87 Stuka, σε άγνωστη τοποθεσία.

1949, Βερολίνο. Μια νοσοκόμα δίνει ένα δυναμωτικό σε μια γυναίκα που παίρνει μέρος σε Μαραθώνιο χορού. Τα ζευγάρια χορεύουν ασταμάτητα στην πίστα επί 20 ώρες το 24ωρο, προσπαθώντας να κερδίσουν το έπαθλο.

1955, Αθήνα. Έλληνες φοιτητές διαδηλώνουν σε κεντρικό δρόμο της Αθήνας υπέρ της Ένωσης της Ελλάδας με την Κύπρο. Ακολούθησαν συγκρούσεις με την αστυνομία που προσπάθησε να διαλύσει τη διαδήλωση.

1956, Βουδαπέστη. Στους δρόμους της Βουδαπέστης η εικονα είναι αυτή της απόλυτης καταστροφής μετά την Ουγγρική επανάσταση εναντίον των Σοβιετικών.

1961, Μόσχα. Μόνο το όνομα του Λένιν έχει μείνει στο Μαυσωλείο που μοιράζεται με τον Στάλιν τα τελευταία 8 χρόνια στην Κόκκινη Πλατεία της Μόσχας. Το σώμα του Στάλιν έχει μεταφερθεί, με εντολή του καθεστώτος, σε έναν τάφο κοντά στον τοίχο του Κρεμλίνου. Το όνομά του καλύφθηκε βιαστικά με ένα μαύρο πλαστικό.

1962, Λονδίνο. Ο Ρούντολφ Νουρέγιεφ και η Μαργκό Φοντέιν σε πρόβες για την παράσταση "Le Corsaire" στο Κόβεν Γκάρντεν.

1965, Καλιφόρνια. Ο Γάλλος σχεδιαστής μόδας Ιβ Σεν Λοράν και η ηθοποιός Σίρλεϊ ΜακΛέιν σε πάρτι προς τιμήν εκείνου.

1968. Πεθαίνει ο Γεώργιος Παπανδρέου, ο επονομαζόμενος και «Γέρος της Δημοκρατίας».

1971, Παρίσι. Η ηθιοποιός Κατρίν Ντενέβ στην παρουσίαση της συλλογής Rive Gauche, του Ιβ Σεν Λοράν.

1974, Νέα Υόρκη. Ο Ντέιβιντ Μπάουι στη σκηνή του Radio City.

1987, Βερολίνο. Η Νταιάνα χαιρετάει το πλήθος στο αεροδρόμιο τοιυ Βερολίνου κατά την άφιξή της. Η ίδια και ο σύζυγός της, ο πρίγκιπας Κάρολος θα πραγματοποιήσουν εξαήμερη επίσημη επίσκεψη στη Δυτική Γερμανία.

1988, Νέα Υόρκη. Η Σερ, ντυμένη Αιγύπτια Θεά, σε πάρτι για το Χάλοουιν στη Νέα Υόρκη.

1994, Νέα Υόρκη. Η Κέιτ Μος στην επίδειξη μόδας του σχεδιαστή Isaac Mizrahi για την Άνοιξη του 1995.