Η προεδρική νίκη Λούλα στη Βραζιλία και η «τάση της απαλλαγής»

Η νίκη του Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα στις προεδρικές εκλογές της Βραζιλίας φαίνεται να επισφραγίζει την επιστροφή της αριστεράς στην εξουσία στη Λατινική Αμερική, όμως, σύμφωνα με αναλυτές, οι πολίτες ψήφισαν κυρίως για να «απαλλαγούν» από τους παλιούς ηγέτες τους.

Τα τελευταία τέσσερα χρόνια οι αριστεροί υποψήφιοι έχουν σημειώσει νίκες στο Μεξικό, την Αργεντινή, τη Βολιβία και την Κολομβία, γεγονός που θυμίζει την αρχή της δεκαετίας του 2000, όταν στην Λατινική Αμερική είχε εξαπλωθεί ένα «ροζ κύμα».

Όμως αυτή τη φορά οι πολίτες ψήφισαν λιγότερο επειδή συμφωνούν με τις αριστερές ιδέες και περισσότερο επειδή επιθυμούν μια αλλαγή και από ρεαλισμό μετά τις καταστροφικές επιπτώσεις μιας οικονομικής κρίσης και της πανδημίας covid-19, σύμφωνα με τους ειδικούς.

«Πρόκειται περισσότερο για μια τάση απόρριψης απ' ό,τι κάτι άλλο, άνθρωποι που επιζητούν μια εναλλακτική», εξηγεί ο αναλυτής Μάικλ Σίφτερ, του Ινστιτούτου Διαμερικανικού Διαλόγου.

«Δεν οφείλεται στο γεγονός ότι οι Λατινοαμερικάνοι έγιναν πιο αριστεροί. Δεν πιστεύω ότι υπάρχουν στοιχεία για να στηρίξουν κάτι τέτοιο», πρόσθεσε.

Ο Ζαΐχ Μπολσονάρου ολοκληρώνει τη θητεία του στην προεδρία της Βραζιλίας με ποσοστό ρεκόρ 50% των ψηφοφόρων να τον απορρίπτει. Αποξενώθηκε από μέρος των Βραζιλιάνων λόγω των ρατσιστικών, σεξιστικών και ομοφοβικών του σχολίων, του επιθετικού του στιλ και της διαχείρισης της πανδημίας, η οποία κόστισε τη ζωή σε περισσότερους από 687.000 Βραζιλιάνους.

Αισιοδοξία

Η τάση της «απαλλαγής» ξεκίνησε το 2008 από το Μεξικό με τη εκλογή του Άντρες Μανουέλ Λόπες Ομπραδόρ και συνεχίστηκε στην Αργεντινή, τη Βολιβία, το Περού, την Ονδούρα, τη Χιλή και τέλος, φέτος τον Ιούνιο, στην Κολομβία όπου εξελέγη ο πρώτος αριστερός πρόεδρος στην Ιστορία της χώρας.

Ο Λούλα ανήκε στο αρχικό «ροζ κύμα» που έφερε στην εξουσία αριστερούς ηγέτες, όπως ο Έβο Μοράλες στη Βολιβία, η Μισέλ Μπατσελέτ στη Χιλή, ο Ραφαέλ Κορέα στον Ισημερινό και ο Ούγκο Τσάβες στη Βενεζουέλα.

Στη διάρκεια των δύο θητειών του Λούλα στην προεδρία, από το 2003 ως το 2010, περίπου 30 εκατομμύρια Βραζιλιάνοι βγήκαν από τη φτώχεια.

«Υπήρχε ένα πολύ αισιόδοξο κύμα αριστερών κυβερνήσεων που προσπαθούσαν να περιορίσουν τη φτώχεια, να αντιμετωπίσουν τις ανισότητες. Και οι οικονομικές συνθήκες ήταν πολύ καλύτερες», δήλωσε ο Γκιχέρμε Κασαρόες, πολιτικός αναλυτής του Fondation Getulio Vargas.

Στη συνέχεια ξέσπασε η παγκόσμια οικονομική κρίση, που έπληξε ιδιαίτερα τη Λατινική Αμερική, που βασίζεται στις εξαγωγές της, και προκάλεσε μια μαζική στροφή προς τα δεξιά.

Όμως αυτή η γενιά των δεξιών ηγετών δεν κατάφεραν να αντιμετωπίσουν την οικονομική κρίση, η οποία επιδεινώθηκε από την πανδημία, και έφερε στο φως αλλά και επιδείνωσε τις ανισότητες στην πρόσβαση στο σύστημα υγείας και παιδείας.

Αριστερές προσωπικότητες, εκπρόσωποι μιας αλλαγής, άρχισαν να ανέρχονται στην εξουσία.

«Αυταρχικές κυβερνήσεις»

«Η δεξιά βρισκόταν στην εξουσία σχεδόν σε όλες τις χώρες αλλά ουσιαστικά κανένας από αυτούς τους προέδρους δεν κατάφερε να φέρει την αλλαγή. Είναι λογικό ότι οι άνθρωποι στράφηκαν στην αριστερά», εκτίμησε ο Λεονάρντο Πας σύμβουλος για τη Βραζιλία στη μη κυβερνητική οργάνωση Groupe de crise international.

Οι αριστεροί ηγέτες που έχουν ανέλθει στην εξουσία τα τελευταία χρόνια είναι μια ετερόκλητη ομάδα, σύμφωνα με τον Κασαρόες. «Υπάρχουν αυταρχικές κυβερνήσεις στη Νικαράγουα και τη Βενεζουέλα, ένας αριστερός λαϊκιστής στο Μεξικό και σχετικά αδύναμες κυβερνήσεις στη Χιλή, την Κολομβία και την Αργεντινή», σημείωσε ο ίδιος.

Ο Λούλα -που θεωρείται περισσότερο μετριοπαθής και ρεαλιστής παρά ακραίος ή λαϊκιστής- φαίνεται ότι θα δυσκολευθεί να προωθήσει οποιοδήποτε σχέδιο που θα ενθαρρύνει την περιφερειακή πολιτική ή οικονομική ενσωμάτωση.

«Αυτή τη στιγμή, κατά τη γνώμη μου, αυτή η αριστερή στροφή είναι λιγότερο συντονισμένη» σε σχέση με το πρώτο «ροζ κύμα», εκτίμησε ο Πας.

«Αν ο Λούλα δεν τα καταφέρει, σε τέσσερα χρόνια [οι ψηφοφόροι] ενδέχεται να στραφούν αλλού», σημείωσε και ο Σίφτερ. «Αν δεν ικανοποιήσει τους Βραζιλιάνους ψηφοφόρους, θα τον απορρίψουν και θα πάνε προς κάποιον άλλο πιο δεξιό», πρόσθεσε.